Рәсәй Федерацияһы субъекты | |||||
Карелия | |||||
| |||||
' |
Петрозаводск | ||||
18 | |||||
- Барлығы |
180 520 км² | ||||
- Барлығы |
636 932 (2010) 3.53/км² | ||||
- Барлығы (ағым. хаҡ.) |
127,7 млрд. Һум млрд. һум (2010) 170,1 мен Һум мең һум | ||||
Төньяҡ-Көнбайыш федераль округы | |||||
урыҫ | |||||
10 | |||||
RU-KR | |||||
.karelia.ru | |||||
MSD, UTC+3:00 һәм Европа/Москва |
Каре́лия Республикаһы, Каре́лия, Ка́рьяла (лив. карел. Karjalan tazavaldu, собств. карел. Karjalan tašavalta, фин. Karjalan tasavalta, вепс. Karjalan Tazovaldkund) — Рәсәй Федерацияһы субъекты, Төньяҡ-Көнбайыш федераль округына инә.
Карелия Республикаһы тарихи нигеҙе үның бөгөнгө биләмәләрендә тәүге СССР милли-дәүләт берләшмәһе булараҡ РСФСР составында 1920 йылдың 8 июнендә ойошторолған Карел хеҙмәт коммунаһынан (урыҫса Карельская трудовая коммуна, фин телендә Karjalan työkommuunni) башланғыс ала. Был автономиялы өлкә берләшмәһе 1923 йылдың 25 июлендә Карел Совет Республикаһы итеп үҙгәртелә.
Карелияның көнбайыштағы сиге Рәсәй Федерацияһының Финляндия (бер үк ваҡытта дөйөм Европа Берлешмәһе) менән булған 798,3 км оҙонлоҡтағы дәүләт сиге менән тап килә. Республика биләмәләре башҡа тарафтарҙан Рәсәйҙең Архангельск, Вологда , Ленинград һәм Мурманск өлкәләре менән сиктәш.
Баш ҡалаһы — Петрозаводск.
Карелия — Рәсәйҙең милли төбәктәре араһында республикаға исем биреүсе төп милләте иң аҙ булған субъект. Карелдар республика халҡының ни бары 7,4 процентын ғына тәшкил итә.
Рәсәй Карелияһы :
Беломор Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 5 районы
Ладога Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 2 районы
Олонец Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 10 районы
Пудож Карелияһы, бөгөнгө Карелияның 1 районы
Фин Карелияһы
Период | Исем | Иҫкәрмә |
---|---|---|
VII — XI | Корела (ырыу) | Прибалт-фин халыҡтарының бер ырыуы |
XI — XV | Корел ере | Новгород республикаһы составында автономия |
XVI — XVII | Корел өйәҙе | Водская пятина өлөшө, Новгород ере, Мәскәү батшалығы |
1617 — 1721 | Карел герцоглығы | Герцоглыҡ, Швеция составында |
1784 — 1796 | Олонецкое наместничество | Рәсәй империяһының административ өлөшө |
1801 — 1922 | Олонец губернаһы | Рәсәй империяһының административ өлөшө |
08.06.1920 — 27.07.1923 | Карельская Трудовая Коммуна (КТК) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
25.07.1923 — 05.12.1936 | Автоном Карел Совет Социалистик Республикаһы (АКССР) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
05.12.1936 — 31.03.1940 | Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы (КАССР) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
31.03.1940 — 16.07.1956 | Карел-Фин Совет Социалистик Республикаһы (КФССР) | СССР составындағы союздаш республика |
16.07.1956 — 24.05.1991 | Карел Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы (КАССР) | РСФСР/СССР составындағы автономия |
13.11.1991 — 12.02.2001 | Карелия Республикаһы | Рәсәй составындағы республика |
12.02.2001 көндән | Карелия Республикаһы (Карьяла) | Рәсәй составындағы республика |
Республикала 503,9 мең кеше (78 %) — ҡала йәшәүселәре, 141,3 мең (22 %) — ауылда йәшәй. Этник состав:
иҫәп алыу 1926 | иҫәп алыу 1939 | иҫәп алыу 1959 | иҫәп алыу 1970 | иҫәп алыу 1979 | иҫәп алыу 1989 | иҫәп алыу 2002 | иҫәп алыу 2010 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
урыҫтар | 153 967 (57,2 %) | 296 529 (63,2 %) | 412 773 (62,7 %) | 486 198 (68,1 %) | 522 230 (71,3 %) | 581 571 (73,6 %) | 548 941 (76,6 %) | 507 654 (82,2 %) |
Карелдар | 100 781 (37,4 %) | 108 571 (23,2 %) | 85 473 (13,0 %) | 84 180 (11,8 %) | 81 274 (11,1 %) | 78 928 (10,0 %) | 65 651 (9,2 %) | 45 570 (7,4 %) |
Белорустар | 555 (0,2 %) | 4263 (0,9 %) | 71 900 (10,9 %) | 66 410 (9,3 %) | 59 394 (8,1 %) | 55 530 (7,0 %) | 37 681 (5,3 %) | 23 345 (3,8 %) |
Украиндар | 708 (0,3 %) | 21 112 (4,5 %) | 23 569 (3,6 %) | 27 440 (3,8 %) | 23 765 (3,2 %) | 28 242 (3,6 %) | 19 248 (2,7 %) | 12 677 (2,0 %) |
Финдар | 2544 (0,9 %) | 8322 (1,8 %) | 27 829 (4,2 %) | 22 174 (3,1 %) | 20 099 (2,7 %) | 18 420 (2,3 %) | 14 156 (2,0 %) | 8577 (1,4 %) |
Вепстар | 8587 (3,2 %) | 9392 (2,0 %) | 7179 (1,1 %) | 6323 (0,9 %) | 5864 (0,8 %) | 5954 (0,8 %) | 4870 (0,7 %) | 3423 (0,5 %) |
башҡа халыҡтар | 2194 (0,8 %) | 20 709 (4,4 %) | 29 869 (4,5 %) | 20 726 (2,9 %) | 19 565 (2,7 %) | 21 505 (2,7 %) | 25 734 (3,6 %) | 16 422 (2,7 %) |
Был мәҡәләнең өлөшө әлегә яҙылмаған. |
Был мәҡәләнең өлөшө әлегә яҙылмаған. |
Карелия Викиһүҙлектә | |
Карелия Викимилектә | |
Карелия Викияңылыҡтарҙа | |
Карелия Викигид |