Руханиҙар

Руханиҙар (рус. Духовенство) - теге йәки был диндең профессиональ ғибәҙәт ҡылыусыларынан торған кешеләрҙе, йәмәғәт ҡатламын йәки социаль төркөмдө билдәләү өсөн йыйылма термин. Ғәҙәттә, монотеистик диндәргә генә ҡулланыла.

Христианлыҡта

Православ сиркәүҙәрендә руханиҙарға (клир) ирҙәр генә инә. Руханиҙарға өс дәрәжә бирелә: диакон, священник (иерей) һәм епископ (архиерей). Архиерейлыҡ тик монахтар өсөн генә билдәләнә.

Протестант сиркәүҙәренә руханиҙарға һәм донъяуиҙарға ҡәтғи бүленеш юҡ. Вазифалар буйынса епископ, пастор һәм пресвитер айырыла, әммә улар вазифа тип түгел, ә сан тип ҡабул ителә.

Православиела руханиҙарҙың никахҡа ингәне лә була ( аҡ руханилыҡ), шулай уҡ ҡара руханилыҡ тип аталған никахһыҙлыҡҡа монах нәҙере биргәндәре лә бар.

Латин йолаһы католиклығында никахһыҙ йәшәү бөтә руханиҙар өсөн мотлаҡ, аҡ руханиҙарға монахлыҡ нәҙерҙәрен ҡабул итмәгән епархия руханиҙары, ә ҡара руханиҙарға — берәй монах орденына ҡараған руханиҙар инә.

Православиела һәм католицизмда сиркәү хеҙмәткәре термины ҡулланыла (католицизмда шулай уҡ тәғәйенләнгән хеҙмәткәр).

Православиела сиркәү хеҙмәтселәренә түбәндәгеләр ҡарай:


Православиела сиркәү хеҙмәтселәренә түбәндәгеләр ҡарай:

  • иподиакон
  • доға уҡыусы
  • шәмдәл йөрөтөүсе (свещеносец)

Католик динендә Икенсе Ватикан соборына тиклем:

  • аколит
  • экзорцист
  • доға уҡыусы
  • остиарий

Икенсе Ватикан соборынан һуң доға уҡыусылар һәм аколиттар ғына ҡалдырыла.

Христиан руханиҙарына ҡараған ҡайһы бер айырым терминдар

Ислам

Төп мәҡәлә: Исламда руханиҙар

Ислам руханиҙары — шартлы термин, сөнки «исламда функциональ һәм структур йәһәттән христиан сиркәүенә оҡшаш руханиҙар институттары юҡ».

«Мосолман руханиҙары культты башҡарыуға бәйле кешеләр йыйылмаһын күҙ уңында тота (мулла, мәзин), судьялар (ҡаҙый), хоҡуҡ белгестәре (фаҡиһ) һәм дин белгестәре (ғөләмә, мөжтәһид), йәмәғәт башлыҡтары (имам), дәүләт башлыҡтары (хәлифә), шулай уҡ айырым дини йәмәғәттәрҙең башлыҡтары (мөфтөй), мәҙһәбтәр, дини ағымдар (шәйех, ишан)».

Шиғыйҙарҙа сөнниҙәргә ҡарағанда руханиҙар иерархияһы анығыраҡ (ҡар. аятулла). Ҡәтғи иерархия суфый тәриҡәттәренең күпселегенә, ҡайһы бер йәмәғәттәргә һәм ойошмаларға хас".

Иудаизм

Тарихи закон сығарыусылар

Дин ҡанунын уҡытыусылар

Йәһүд общиналары башлыҡтары

  • баш раввин
  • гахам
  • хахам-баши
  • Главный раввин Израиля
  • нагид
  • мешуллам

Иудаизмда абруйлы дини титулдар

  • ребе адмор, цадик
  • ребецн
  • Хойзер (титул)
  • гадоль
  • майниах
  • Ришон ле-Цион

Йәһүд общиналарындағы вазифалары

  • раввин
  • меламед
  • шаммаш (инг.)баш. (синагогус, шалиах бет-дин, шулклапер)
  • шо (й)хет (резник, шехтер), машгиах, менаккер, бодек, каццав)
  • моэль
  • хаззан (шалиах цибур, кантор, зингер)
  • газзан
  • габбай
  • баал-крия (баал-коре)
  • балан / баланит
  • софер стам

Буддизм

Будда общинаһы иерархтары

Монахлыҡ дәрәжәһе

  • бхикша (бхиккху, гэлонг) (227/250/253 нәҙер)
  • бхикшуни (бхиккхуни, гэлонгма) (311/348/360/364 нәҙер)
  • шикшамана
  • шраманера
  • шраманерика
  • правраджья (паббаджа рабчжунг, банди/хуварак,
  • анагарика
  • дасасил мата
  • мэчи
  • силадхара
  • монахтар-бодхисаттвалар

Башҡалар

  • лама (гималай-монгол буддизмы)
  • адзяри (Сингон)
  • митра
  • рухани Дзэн
  • рухани Дзедо-синсю
  • рухани Нитирэн-сю
  • ваджрачарья (неварский буддизм)
  • патриарх чжай цзяо
  • кру (рухтарҙан һаҡлаусы талсым етештереүселәр) Лаос)
  • бейеүсе дуань-гун (шаман төрө, Көньяҡ-Көнбайыш Һәм Үҙәк Ҡытай)
  • ярлыҡсылар ( алт. дьарлыкчы, борханизм)
  • кемгә (вон-буддизм)
  • капува (капуа, капурала) (индуизм культтары ҡанбабаһы Шри-Ланка)
  • бали-эдура (бандханая) (астрология культы ҡанбабаһы, Шри-Ланка)
  • эдура (якадура, каттадия, каттандия) (жрец/шаман - демон культы, Шри-Ланка)

  • медлгч (знаток буддизма, не имеющий сана, Калмыкия)
  • ерөөлч (исполнитель благопожеланий, Монголия)

Индуизм

  • гуру

Мәжүсилек

  • ҡанбаба
  • волхв
  • вещун
  • ведун
  • тылсымсы
  • халыҡ табибы
  • кәрәмәтсе
  • сихырсы
  • күрәҙә
  • чародей
  • шаман

Ҡара. шулай уҡ

  • Клир
  • Руханиҙар
  • Рухи сан
  • Дин әһеле
  • Иерархия
  • Причт
  • Синод
  • Конклав

Иҫкәрмәләр

Әҙәбиәт

Һылтанмалар

  1. ↑ Духовенство // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
  2. ↑ 2,0 2,1 Гогиберидзе, 2009
  3. ↑ Гогиберидзе, 2009, с. 152
  4. ↑ "Rabba" Sara Hurwitz Rocks the Orthodox, Heeb Magazine (10 март 2010). 13 март 2010 тикшерелгән.
  5. ↑ Баал-крия. Материал из ЕЖЕВИКИ. Дата обращения: 14 ноябрь 2011. Архивировано 5 март 2016 года.
  6. ↑ Балан. Материал из ЕЖЕВИКИ. Дата обращения: 14 ноябрь 2011. Архивировано 4 март 2016 года.
  7. ↑ Buddhism — Cambodia // Country Studies/Area Handbook Series. Дата обращения: 28 август 2011. Архивировано 5 август 2011 года.
  8. ↑ В. В. Малявин. Китайская цивилизация. М., 2000. С. 245
  9. ↑ Краснодембская Н. Г. Будда, боги, люди и демоны. Спб., 2003. С. 87
  10. ↑ Краснодембская Н. Г. Будда, боги, люди и демоны. Спб., 2003. С. 124, 133, 136
  11. ↑ Краснодембская Н. Г. Будда, боги, люди и демоны. Спб., 2003. С. 157, 163
  12. ↑ Сергей Филатов. Буддисты Калмыкии: между Тибетом, заветами предков и евробуддизмом // Keston Institute. Russian Review. Edition 3: июнь-июль 2009. Дата обращения: 6 ноябрь 2011. Архивировано из оригинала 2 март 2012 года. 2012 йыл 2 март архивланған.
  13. ↑ Сергей Филатов. Буддисты Калмыкии: между Тибетом, заветами предков и евробуддизмом // Keston Institute. Russian Review. Edition 3: июнь-июль 2009. Дата обращения: 6 ноябрь 2011. Архивировано из оригинала 2 март 2012 года. 2012 йыл 2 март архивланған.
  14. ↑ С. Ю. Неклюдов. Монгольский опыт (середина 1970-х и тридцать лет спустя) // Живая старина, 2008, № 1, с. 43-45. Дата обращения: 6 ноябрь 2011. Архивировано 3 март 2009 года.