Рэджэп Таіп Эрдаган

Рэджэп Таіп Эрдаган
Рэджэп Таіп Эрдаган
	турэцк.: Recep Tayyip Erdoğan
12-ы прэзідэнт Турцыі
	з 28 жніўня 2014
Папярэднік	Абдула Гюль
25-ы прэм’ер-міністр Турцыі
	14 сакавіка 2003 — 29 жніўня 2007
Папярэднік	Абдула Гюль
Пераемнік	Рэджэп Таіп Эрдаган
член Вялікага нацыянальнага сходу Турцыі
	9 сакавіка 2003 — 28 жніўня 2014
мэр Стамбула
	27 сакавіка 1994 — 6 лістапада 1998
Папярэднік	Nurettin Sözen
Пераемнік	Ali Müfit Gürtuna
прэм’ер-міністр Турцыі
	6 ліпеня 2011 — 29 жніўня 2014
Папярэднік	Рэджэп Таіп Эрдаган
Пераемнік	Ахмет Давутаглу
прэм’ер-міністр Турцыі
	29 жніўня 2007 — 6 ліпеня 2011
Папярэднік	Рэджэп Таіп Эрдаган
Пераемнік	Рэджэп Таіп Эрдаган
Нараджэнне	26 лютага 1954 (70 гадоў); Касымпаша, Беёглу, Стамбул, Правінцыя Стамбул, Турцыя або ; Беёглу, Стамбул, Правінцыя Стамбул, Турцыя;
Жонка	Эмінэ Эрдаган
Дзеці	Сюмейе Эрдаган, Білал Эрдаган, Ахмет Бурак Эрдаган і Esra Erdoğan
Веравызнанне	суніты
Партыя	Партыя справядлівасці і развіцця;
Адукацыя	факультэт эканамічных і адміністрацыйных навук Універсітэта Мармара (1981); İmam Hatip school; Універсітэт Мармара;
Дзейнасць	дзяржаўны дзеяч
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	палітыка
Аўтограф
Узнагароды	Al-Gaddafi International Prize for Human Rights прэмія Штайгер King Faisal International Prize in Service to Islam (2010) залатая пласціна Акадэміі дасягненняў (13 чэрвеня 2004) honorary doctor of the Shanghai International Studies University (2012) ганаровы доктар МДІМА honorary doctor of Marmara University Ігнобелеўская прэмія (верасень 2020) Order of Sheikh-ul-Islam Order "For contribution to the development of cooperation"
Сайт	tccb.gov.tr (тур.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рэджэ́п Таі́п Эрдага́н, вымаўленне: Э́рдаан (турэцк.: Recep Tayyip Erdoğan ; нар. 26 лютага 1954) — турэцкі палітычны і дзяржаўны дзеяч. Прэм’ер-міністр Турцыі (з 2003 па 2014), лідар умерана-ісламісцкай Партыі справядлівасці і развіцця. Прэзідэнт Турцыі з 2014 года.

Біяграфія

Маладыя гады

Рэджэп Таіп Эрдаган нарадзіўся 26 лютага 1954 года ў квартале Касымпаша стамбульскага раёна Беёглу ў сям’і працаўніка берагавой аховы на чарнаморскім узбярэжжы. Па інфармацыі турэцкай газеты «Міліет», у адным са сваіх інтэрв’ю Эрдаган выказаўся пра тое, што яго сям’я — гэта выхадцы з Аджарыі(Грузія), якія перасяліліся ў Рызэ. Па паходжанні грузін.. Падлеткам ён гандляваў ліманадам і булачкамі на небяспечных вуліцах горада. У 1965 годзе Эрдаган скончыў пачатковую школу Піяле Паша, а ў 1973 годзе рэлігійны ліцэй імамаў-хатыбаў у Стамбуле. Дыплом атрымаў, здаўшы выпускныя экзамены ў ліцэі Эюп.

У 1976 годзе ён стаў старшынёй моладзевай ячэйкі Партыі нацыянальнага выратавання ў стамбульскім раёне Беёглу, а затым у тым жа годзе і моладзевага аддзялення партыі ў Стамбуле. Да 1980 года Эрдаган працаваў у стамбульскіх транспартных арганізацыях. 12 верасня 1980 года ў краіне адбыўся ваенны пераварот і ўсе палітычныя партыі былі забаронены. У тым жа годзе начальнік Эрдагана ў гарадскім савеце транспарта, палкоўнік у адстаўцы, загадаў яму згаліць вусы, але Рэджэп адмовіўся гэта зрабіць і быў у выніку гэтага звольнены з працы. Пасля ваеннага перавароту Эрдаган працаваў менеджарам у прыватным сектары. У 1981 годзе ён скончыў факультэт эканомікі і камерцыйных навук Універсітэта Мармара.

У 1984 годзе Рэджэп Таіп Эрдаган стаў старшынёй аддзялення Партыі дастатку ў Беёглу, а ў 1985 годзе — Старшынёй стамбульскага аддзялення партыі, а таксама членам вышэйшага кіруючага савета партыі. На яго палітычныя погляды аказаў вялікі ўплыў заснавальнік «палітычнага ісламу» Неджмецін Эрбакан.

Палітычная кар’ера

У 1994 годзе быў выбраны мэрам Стамбула. У 1996 годзе Партыя дастатку ўдзельнічала ў кіруючай ісламскай кааліцыі, але пасля ваеннага перавароту 1997 года была забаронена, а сам Эрдаган за прапаганду поглядаў, якія распальваюць нацыянальную розніцу, быў асуджаны на 4 месяца турэмнага зняволення.

У ліпені 2001 года Эрдаган заснаваў Партыю справядлівасці і развіцця, якая перамагла на парламенцкіх выбарах у лістападзе 2002 года. Наяўнасць асуджанасці перашкодзіла Эрдагану стаць прэм’ер-міністрам, але пасля пачатку аперацыі супраць Ірака турэцкая эліта, якая арыентуецца на ЗША, дала згоду на змену законаў і Эрдаган узначаліў урад (у 2002—2003 урад узначальваў стаўленік Эрдагана Абдула Гюль). Турцыя прыняла рашэнне ўвесці войскі на поўнач Ірака, дзе пражываюць курды. Эрдаган з’яўляецца прыхільнікам уваходжання Турцыі ў Еўрасаюз.

У 2005 годзе падтрымаў Альянс цывілізацый, ініцыятыву прэм’ер-міністра Іспаніі Хасэ Луіса Радрыгеса Сапатэра, накіраваную на памяншэнне трэнняў паміж заходнім і ісламскім светамі.

У 2009 годзе ўдзельнічаў на Сусветным эканамічным форуме ў Давосе, дзе рэзка крытыкаваў прэзідэнта Шымона Перэса, які бараніў пазіцыю Ізраіля пры правядзенні ў Сектары Газа аперацыі «Адліваны свінец».

У ліпені 2009 года падчас удзелу ў саміце вялікай васьмёркі ў Аквіле, рэзка асудзіў Кітай, за прыгнечанне ўйгурскай дэманстрацыі ў г. Урумчы, выкарыстоўваючы моцныя выразы:

«Супраць уйгураў быў практычна здзейснены генацыд»

У 2014 стаў пераможцам першых у гісторыі краіны прамых выбараў прэзідэнта. Пераабраны на пасаду ў 2018 годзе. 28 мая 2023 года Рэджэп Таіп Эрдаган атрымаў перамогу ў другім туры прэзідэнцкіх выбараў і быў пераабраны на наступны тэрмін.

Узнагароды

Ганаровы грамадзянін Тэгерана.
У гонар Эрдагана названы мультыспартыўны стадыён у Касымпашы — раёне Стамбула.
Ордэн Залатога руна (Грузія, 18 мая 2010 г.)
2004 — прэмія «Квадрыга» з фармулёўкай «Мост павагі»
Ганаровы доктар МДІМА (2011)

Зноскі

↑ Recep Tayyip Erdoğan // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.orghttps://wikious.com/be/Track:Q237227"></a>
↑ Recep Tayyip Erdogan // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.orghttps://wikious.com/be/Track:Q107343683"></a>
↑ Бюлент Сарыоглу. «Kimlik degisimi». Газета «Міліет». Стамбул, 13 сакавіка 2008 года.
↑ ^а ^б "Рэджэп Таіп Эрдаган: палітычны партрэт" . Руская служба Бі-бі-сі. 4 лістапада 2002 г. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
↑ ^а ^б ^в Life story (нявызн.)(недаступная спасылка). AK Parti Official Web Site. Архівавана з першакрыніцы 13 лютага 2012. Праверана 29 жніўня 2008.
↑ "Сканаў былы прэм'ер-міністр Турцыі Неджмецін Эрбакан". islamnews.ru. 28.02.2011. Архівавана з арыгінала 5 сакавіка 2016. Праверана 25 ліпеня 2012. {{cite news}}: Невядомы параметр |deadurl= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка); Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка) Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 19 студзеня 2022.Архіўная копія (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 19 студзеня 2022.
↑ "Неджмецін Эрбакан мае намер ізноў вярнуцца ў вялікую палітыку". turkishnews.ru. 06.08.2010. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)(недаступная спасылка)
↑ Сварка паміж Перэсам і Эрдаганам у Давосе (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2009. Праверана 25 ліпеня 2012.
↑ Прэм’ер-міністр Турцыі: над уйгурамі-мусульманамі здзейснены генацыд Архівавана 12 ліпеня 2009., News.Bakililar.az, 11 ліпеня 2009 г.
↑ Прэм'ер-міністр Турцыі стаў "ганаровым грамадзянінам" Тэгерана (нявызн.)(недаступная спасылка). ІА REGNUM (2 лютага 2009). Архівавана з першакрыніцы 30 студзеня 2012. Праверана 25 ліпеня 2012.
↑ Саакашвілі ўзнагародзіў Эрдагана Ордэнам Залатога руна Архівавана 21 мая 2010.
↑ Афіцыйны сайт прэміі "Квадрыга" (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 13 ліпеня 2011.
↑ СМІ.ru | Прэм’ер-міністр Турцыі — ганаровы доктар МДІМА

Спасылкі

[_94d587e1cdaebb68-1] Recep Tayyip Erdoğan // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.orghttps://wikious.com/be/Track:Q237227"></a>

[_962ea6c8b29e9bd9-2] Recep Tayyip Erdogan // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.orghttps://wikious.com/be/Track:Q107343683"></a>

[3] Бюлент Сарыоглу. «Kimlik degisimi». Газета «Міліет». Стамбул, 13 сакавіка 2008 года.

[Бі-бі-4] а ^б "Рэджэп Таіп Эрдаган: палітычны партрэт" . Руская служба Бі-бі-сі. 4 лістапада 2002 г. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)

[akperdogan-5] а ^б ^в Life story (нявызн.)(недаступная спасылка). AK Parti Official Web Site. Архівавана з першакрыніцы 13 лютага 2012. Праверана 29 жніўня 2008.

[6] "Сканаў былы прэм'ер-міністр Турцыі Неджмецін Эрбакан". islamnews.ru. 28.02.2011. Архівавана з арыгінала 5 сакавіка 2016. Праверана 25 ліпеня 2012. {{cite news}}: Невядомы параметр |deadurl= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка); Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка) Архіўная копія (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 19 студзеня 2022.Архіўная копія (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 19 студзеня 2022.

[7] "Неджмецін Эрбакан мае намер ізноў вярнуцца ў вялікую палітыку". turkishnews.ru. 06.08.2010. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)(недаступная спасылка)

[8] Сварка паміж Перэсам і Эрдаганам у Давосе (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2009. Праверана 25 ліпеня 2012.

[9] Прэм’ер-міністр Турцыі: над уйгурамі-мусульманамі здзейснены генацыд Архівавана 12 ліпеня 2009., News.Bakililar.az, 11 ліпеня 2009 г.

[10] Прэм'ер-міністр Турцыі стаў "ганаровым грамадзянінам" Тэгерана (нявызн.)(недаступная спасылка). ІА REGNUM (2 лютага 2009). Архівавана з першакрыніцы 30 студзеня 2012. Праверана 25 ліпеня 2012.

[11] Саакашвілі ўзнагародзіў Эрдагана Ордэнам Залатога руна Архівавана 21 мая 2010.

[12] Афіцыйны сайт прэміі "Квадрыга" (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 13 ліпеня 2011.

[13] СМІ.ru | Прэм’ер-міністр Турцыі — ганаровы доктар МДІМА

Прэм’ер-міністры Турцыі
Перыяд вайны за незалежнасць	Мустафа Кемаль Атацюрк (1920-1921) • Мустафа Феўзі Чакмак (1921-1922) • Рауф Арбай (1922-1923) • Алі Фетхі Ак'яр (1923)
Турэцкая Рэспубліка	Ісмет Інёню (1923-1924) • Ак'яр (1924-1925) • Ісмет Інёню (1924-1937) • Баяр (1937-1939 • Сайдам (1939-1942) • Сараджаглу (1942-1946) • Пекер (1946-1947) • Сака (1947-1949) • Шэмшэцін (1949-1950) • Мендэрэс (1950-1960) • Гюрсэль (1960) • Аздзілек (в.а.) • Ісмет Інёню (1961-1965) • Ургюплю (1965) • Дэмірэль (1965-19701 • Эрым (1971-1972) • Мелен (1972-1973) • Талу (1973-1974) • Эджэвіт (1974) • Ырмак (1974-1975) • Дэмірэль (1975-1977) • Эджэвіт (1977) • Дэмірэль (1977-1978) • Эджэвіт (1978-1979) • Дэмірэль (1979-1980) • Улусу (1980-1983) • Азал (1983-1989) • Базэр (в.а.) • Акбулут (1989-1991) • Йылмаз (1991) • Дэмірэль (1991-1993) • Інёню (в.а.) • Чылер (1993-1996) • Йылмаз (1996) • Эрбакан (1996-1997) • Йылмаз (1997-1999) Эджэвіт (1999-2002) • Гюль (2002-2003) • Эрдаган (2003-2014) • Давутаглу (2014-2016) • Йылдырым (2016-2018)