Сведкі Іеговы | |
---|---|
англ.: Jehovah's Witnesses | |
Дата заснавання / стварэння | 1881 |
Кароткая назва | JW, 耶證, 耶证 і TJ |
Заснавальнік | Чарльз Тэйз Расел |
Орган улады | Governing Body of Jehovah's Witnesses |
Колькасць членаў | 8 514 983 |
Арганізацыйна-прававая форма | Körperschaft des öffentlichen Rechts |
Месца заснавання | Пітсбург |
Валодае | WCFO і WMLB |
Размяшчэнне штаб-кватэры | |
Асноватворны дакумент | Біблія |
Папярэднік | International Bible Students |
Афіцыйны сайт | jw.org |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Све́дкі Іего́вы — міжнародная рэлігійная арганізацыя, якая ўзнікла ў 1870-х гг. у ЗША і да 1931 г. называлася «Асацыяцыяй Міжнародных даследчыкаў Бібліі». Паводле падлікаў самой арганізацыі, на жнівень 2019 года найвышэйшы лік веснікаў ва ўсім свеце дасягнуў 8 695 808 чалавек. Сярэдняя колькасць веснікаў Сведкаў Іеговы ў Беларусі на верасень 2022 г. складала 6 167 чалавек.
Існуюць розныя спробы ахарактэрызаваць Сведкаў Іеговы з пункту гледжання рэлігіязнаўства. Так шэраг багасловаў і даследчыкаў, блізкіх па поглядах да кафалічных цэркваў, адносяць гэту рэлігійную групу да парахрысціянскай, пераважна па прычыне адмаўлення Сведкамі дагматаў аб трыадзінстве Бога, пра пекла і палажэнне Ісуса Хрыста як Бога, якія гэтыя багасловы лічаць «прынцыповымі вучэннямі гістарычнага хрысціянства». Свецкія рэлігіязнаўцы звычайна адносяць Сведкаў Іеговы да пратэстантаў, але самі Сведкі Іеговы заяўляюць, што яны не пратэстанты, але пры гэтым адносяць сябе да хрысціян. Апаненты, такія як А. Л. Дворкін у Расіі, абвінавачваюць іх у сектанцтве, але самі Сведкі Іеговы і шэраг рэлігіязнаўцаў адмаўляюць гэта. Яшчэ адно вызначэнне дае Брытанская энцыклапедыя: «міленарысцкая дэнамінацыя, якія ўзніклаў рамках … руху адвентыстаў ХІХ стагоддзя ў Злучаных Штатах і з тых часоў распаўсюдзіўся па ўсім свеце». Сведкі Іеговы згаджаюцца з вызначэннем іх рэлігіі як дэнамінацыі, але адмаўляюць сваё паходжанне ад руху АСД: «Сведкі Іеговы ніколі не адколваліся ад пануючых цэркваў, але ўзніклі незалежна з гуртка па вывучэнні Бібліі».
У 1870 г. Чарлз Тэйз Расел у г. Алегейні і Піцбург (Пенсільванія, ЗША) заснаваў групу даследчыкаў Бібліі, якая збіралася для дыскусій наконт вучэнняў Пісання, з абмеркаваннем усіх сціхоў па пэўнай тэме (напрыклад, Тройца) і натававаннем высноў. Паступова да групы сталі далучацца прыхільнікі з розных гарадоў ЗША і замежжа. Пазней Расел актыўна ездзіў па ўсім свеце з лекцыямі на тэмы рая, пекла, Тройцы і часам удзельнічаў у дэбатах з крытыкамі з ліку пратэстанцкіх святароў.
У ліпені 1879 года Расел пачаў выдаваць часопіс «Вартавая вежа», які Сведкі Іеговы выдаюць і па сённяшні час. Гэты часопіс пэўны час быў асноўным сродкам камунікацыі паміж прыхільнікамі Даследчыкаў Бібліі ў розных частках свету.
З 1881 г. «Вартавая вежа» заклікае чытачоў дзяліцца сваімі перакананнямі з іншымі.
15 студзеня 1884 г. група Даследчыкаў Бібліі зарэгістравала сваю першую юрыдычную асобу: Таварыства Вартавой вежы (ТВВ). Ч. Т. Расел стаў першым прэзідэнтам гэтай стурктуры.
У 1914 годзе Расел і Міжнародныя даследчыкі Бібліі выдалі свой пешы фільм «Фотадрама стварэння», які ў тым годзе паглядзелі каля 9 млн чалавек ў Паўночнай Амерыцы, Еўропе і Аўстраліі. У гэты жа перыяд частка прыхільнікаў Даследчыкаў Бібліі пакінулі іх рады, таму што чаканне фізічнага прыходу Царства Бога ў кастрычніку 1914 года не спраўдзілася.
31 кастрычніка 1916 года Ч. Расел памёр падчас сваёй місіянерскай паездкі па ЗША.
6 студзеня 1917 г. другім прэзідэнтам Таварыства Вартавой вежы быў абраны Джозеф Франклін Рутэрфорд. У гэты перыяд Даследчыкі Бібліі сутыкнуліся з самым цяжкім крызісам за сваю гісторыю. Частка Даследчыкаў Бібліі як у ЗША, так і за іх межамі была не гатова ісці за новым прэзідэнтам і стварыла некалькі сваіх суполак, якія неўзабаве распаліся. Таксама ў гэты перыяд Даследчыкі Бібліі сутыкнуліся з процідзеяннем урадаў ЗША і Канады, якое вылілася ў суд над кіраўніцтвам Таварыства Вартавой вежы па абвінавачванню ў шпіянажы і знаходжанне Рутэрфорда і яшчэ 6 супрацоўнікаў ТВВ у федэральнай турме Атланты з 21 чэрвеня 1918 года па 26 сакавіка 1919 г. 5 мая 1919 г. справа супраць іх была спынена, а абвінавачаныя апраўданы.
Падчас кіраўніцва Рутэрфорда адбыліся істотныя арганізацыйныя змены. З 1919 г. пачалося выдавецтва часопіса «Залаты век» (цяпер вядомы пад назвай «Прачніцеся!»). З 1924 г. ТВВ стала карыстацца сваёй радыястанцыяй WBBR. Таксама з 1920-х гг., асабліва з 1926 г., у літаратуры Даследчыкаў Бібліі ўзмацніўся акцэнт на асабісты ўдзел кожна верніка ў прапаведніцкай дзейнасці.
З 1931 года Даследчыкі Бібліі сталі вядомыя як Сведкі Іеговы, але старая назва заставалася па-ранейшаму папулярнай у Германіі 1930-40-х гг.
З 1934 г. у прапаведніцкай дзейнасці Сведкі Іеговы пачалі выкарыстоўваць патэфоны з пласцінкамі, на якіх былі запісаныя кароткія прамовы Рутэрфорда.
1930—1945 гг. сталі перыядам, калі літаратура і дзейнасць Сведкаў Іеговы была абмежавана ці забаронена ў большасці рэгіенаў свету, у т.л. у 23 краінах Брытанскай садружнасці, Трэцім рэйху і СССР. У 1941 г. колькасць актыўных Сведкаў Іеговы дасягнула 109 тыс..
8 студзеня 1942 Дж. Рутэрфорд памёр.
Трэцім прэзідэнтам ТВВ быў абраны Нэйтан Нор. Падчас яго кіраўніцтва арганізацыяй быў зроблены акцэнт на падрыхтоўку прапаведнікаў і іншыя адукацыйныя меры. У 1943 г. з’явілася Школа Галаад для падрыхтоўкі місіянераў для дзейнасці за мяжой і Школы тэакратычнага служэння для навучэння рыторыцы астатніх Сведкаў Іеговы і іх прыхільнікаў.
У 1950-61 гг на англійскай мове быў выдадзены пераклад Бібліі Сведкаў Іеговы: Святое Пісанне — Пераклад новага свету.
Таксама ў 1950 г. у Сведкаў Іеговы з’явілася практыка выключэння з арганізацыі членаў за амаральныя паводзіны.
У 1963 г. колькасць Сведкаў Іеговы перавысіла 1 млн чал.
У 1971-75 гг. завершылася тэндэнцыя па пераходу да калегіяльнага кіравання ў структрурах Сведкаў Іеговы. У гэты час у Кіруючай Радзе ТВВ перайшлі ад кіраўніцтва прэзідэнта да старшынства кожнага з членаў па чарзе. Аналагічныя змены адбыліся ў сходах, дзе замест аднаго старэйшыны кіраўніцтва стала ажыццяўляцца радай старэйшын.
Сярод Сведкаў Іеговы была распаўсюджана думка, якая не была афіцыйна пацверджана Кіруючай радай Сведкаў Іеговы, што дзень Божага суда прыйдзе ў 1975 г, часткова заснаваная на вучэнні аб тым, што ў гэтым годзе спаўняюцца 6000 год чалавечай гісторыі. Калі гэтага не адбылося, то частка Сведкаў Іеговы пакінула арганізацыю, а крытыкі Сведкаў Іеговы абвінавачвалі іх у распаўсюджанні ложных праротцтваў.
У 1985-86 гг. пачала дзейнічаць спецыяльная праграма будаўніцтва аб’ектаў арганізацыі: Залаў Царства (цэркваў), Залаў Кангрэсу (для сустрэч вялікімі групамі) і вефільскіх комплексаў (філіялаў арганізацыі). У выніку будаўніцтва набыло паскораныя тэмпы.
У 1990—1991 гады пасля падзення шэрагу сацыялістычных рэжымаў у Еўропе, Азіі і Афрыцы дзейнасць Сведкаў Іеговы пачала бурна развівацца ў гэтых краінах.
З канца 1990-х гадоў арганізацыя Сведкаў Іеговы пачала актыўна карыстацца інтэрнэтам.
У сярэдзіне 2000-х гадоў пайшла тэндэнцыя скарачэння часу сустрэч і аб’ёму матэрыялаў літаратуры Таварыства для чытання і вывучэння.
З 2014 года акцэнт з выдання тэкставай друкаванай інфармацыі паступова змясціўся на стварэнне відэа. У гэтым годзе была таксама запушчана штомесячная відэаперадача JW Broadcasting.
15 студзеня 1997 г. Сведкі Іеговы запусцілі свой першы афіцыйны сайт www.watchtower.org. У 1999 г. быў створаны сайт www.jw-media.org для работы са СМІ, а ў 2005 г. www.jw.org для захоўвання электронных версій часопісаў Сведкаў Іеговы. У жніўні 2012 г. інфармацыя з трох сайтаў была аб'яднана ў адін, адзіным афіцыйным сайтам стаў jw.org, а астатнія два былі ліквідаваныя. Асобна ствараліся электронныя бібліятэкі публікацый Таварыства Вартавой вежы Watchtower Library, якая выпускалася на кампакт-дысках пад заказ i анлайн-бібліятэка www.wol.jw.org. У 2014—2019 гадах дзейнічаў асобны сайт інтэрнэт-тэлебачання Сведкаў Іеговы JW Broadcasting www.tv-jw.org, які ў канцы 2019 года быў аб’яднаны з jw.org. Станам на люты 2022 года jw.org быў перакладзены на 1073 мовы і дыялекты.
У 2020 годзе Сведкі Іеговы распрацавалі JW Box — wi-fi роўтар з праграмай, распрацаванай камп’ютарным аддзелам арганізацыі, і флэш-картай, на якую запісаны электронныя публікацыі і відэаролікі Сведкаў Іеговы. Гэта прылада можа перадаваць матэрыялы праз wi-fi на іншыя дэвайсы ў мясцовасці, дзе ёсць праблемы з інтэрнэтам і электрычнасцю.
Сярод іншых распрацовак Сведкаў Іеговы знаходзяцца камп’ютарная праграма для перакладчыкаў MEPS i дадаткі JW Library, JW Language i Watchtower Library. Адным з найбольш папулярных сярод паслядоўнікаў гэтай канфесіі, з’яўляецца дадатак для Android i iOS JW Library, які мае кантэнт на 98 мовах і Android-версію якога спампоўвалі больш за 10 млн карыстальнікаў.
У 2021 годзе на 70-годдзе аперацыі «Поўнач» Сведкі Іеговы стварылі сайт, прысвечаны гэтай падзеі.
У сакавіку 2020 года ў сувязі з пандэміяй каранавіруса Кіруючая рада Сведкаў Іеговы прыняла рашэнне праводзіць рэлігійныя сустрэчы праз відэасувязь альбо ў выключных выпадках маленькімі групамі, каб пазбегнуць рызыкі распаўсюджання хваробы сярод вернікаў. У якасці сродкаў сувязі паміж вернікамі былі абраныя праграмы Skype i Zoom. Быў створаны адмысловы сайт для трансляцыі запісу рэлігійных сустрэч stream.jw.org з доступам для аўтарызаваных карыстальнікаў, а прамова для Вячэры і матэрыялы рэгіянальнага кангрэса былі выкладзены ў агульны доступ на jw.org. Для некаторых краін Афрыкі і Лацінскай Амерыкі, дзе многія не маюць доступу да інтэрнэту, мясцовыя філіялы Сведкаў Іеговы купілі ў некаторых тэле- і радыёкампаній эфірныя гадзіны для трансляцыі сустрэч На тэле- і радыётрансляцыю праграмы рэгіянальнага кангрэса 2020 г. Сведкі Іеговы патрацілі каля 48 тысяч долараў ЗША са свайго фонду ахвяраванняў на сусветную дзейнасць арганізацыі. У некаторых рэгіёнах Афрыкі таксама набажэнствы праводзяць з дапамогай мабільнай сувязі. Пры гэтым была працягнута перакладчыцкая дзейнасць у рэжыме анлайн і прапаведніцкае служэнне праз тэлефанаванне, напісанне пісем і правядзенне размоў з зацікаўленымі асобамі праз відэасувязь. Была працягнута дзейнасць па аказанню дапамогі пажылым Сведкам з засваеннем тэхналогій відэасувязі і па перадачы гуманітарнай дапамогі Сведкам, якія пацярпелі ад стыхійных бедстваў і эканамічнага крызісу.
Пасля таго як у Еўропе і іншых рэгіёнах свету пачалі адмяняць каранцінныя меры, Кіруючая рада выпусціла у чэрвені 2020 года відэазварот, у якім заклікала Сведкаў працягваць рэжым самаізаляцыі. У наступным звароце ў ліпені 2020 года Кіруючая рада заклікала кожную сям’ю Сведкаў мець некаторы запас няскорапсавальных прадуктаў харчавання на выпадак эканамічнага крызісу, выкліканага каранавірусам. Але пры гэтым у некаторых краінах Афрыкі і лацінскай Амерыкі, дзе людзі сутыкнуліся з харчовым крызісам у сувязі з наступствамі пандэміі, Сведкі Іеговы арганізавалі дастаўку гуманітарнай дапамогі сваім аднавернікам з выкарыстаннем мер абароны ад COVID-19. Па дадзеных Кіруючай рады на студзень 2021 года было вылучана 25 млн долараў ЗША на аказанне такой дапамогі. Падобным чынам гуманітарная дапамога рабілася для пацярпелых ад стыхійных бедстваў.
16 ліпеня 2020 года падчас судовага слухання Канстытуцыйным судом Эквадора справы аб пераследванні Сведкаў Іеговы гарадка Сан-Хуан-дэ-Ілуман мясцовым самакіраваннем і святаром юрысты Сведкаў Іеговы ўпершыню ўдзельнічалі ў справе па відэасувязі ў якасці экспертаў.
У лістападзе 2020 Кіруючая рада аб’явіла, што падчас пандэміі захварэлі больш за 130000 Сведкаў Іеговы, з якіх 5000 памёрлі, і прасіла вернікаў працягваць трымацца супрацьэпідэмічных мер. Паводле звестак арганізацыі на 9 ліпеня 2021 года ад COVID-19 памерлі больш за 19 тысяч Сведкаў Іеговы ва ўсім свеце, але пры гэтым прайшлі вакцынацыю ад каранавіруснай інфекцыі 50 % супрацоўнікаў філіялаў Сведкаў Іеговы, у тым ліку 98 % супрацоўнікаў філіяла ў ЗША, якім улады штата Нью-Ёрк дазволілі шэраг паслабленняў у рэжыме самаізаляцыі. Па стане на 10 верасня 2021 г. колькасць Сведкаў Іеговы, памерлых ад COVID-19 склала 25650 чалавек, а прайшлі вакцынацыю ад каранавіруснай інфекцыі больш за 90% паўначасовых служыцеляў арганізацыі і 99% супрацоўнікаў усіх філіялаў. Па стане на 25 студзеня 2022 г. ад каранавіруснай інфекцыі памерла 26813 Сведкаў Іеговы ва ўсім свеце.
Для трансляцыі відэа ў 35 краін Афрыкі на поўдзень ад Сахары, дзе абмежаваны доступ да інтэрнэта, выкарыстоўваецца канал спадарожнікавага тэлэбачэння (JW satellite channel).
6 сакавіка 2021 г. было пачало працаваць веб-прыкладанне JW Stream-Studio, распрацаванае Сведкамі Іеговы для трансляцыі рэлігійных мерапрыемстваў у рэжыме рэальнага часу.
9 сакавіка 2021 г. прадстаўнікі перакаладчыцкага аддзелу філіпінскага філіяла Сведкаў Іеговы прынялі ўдзел у міжнароднай анлайн канферэнцыі і фестывалі роднай мовы 2021 г., дзе правялі прэзентацыю на тэму «Пераклад Бібліі на мовы Філіпінаў».
У ліпені і жніўні 2020 і 2021 гг. штогадовы трохдзённы кангрэс Сведкаў Іеговы праходзіў у форме прагляду падрыхтаваных відэазапісаў.
У канцы жніўня 2021 г. у сваім відэазвароце № 7 Кіруючая рада Сведкаў Іеговы заклікала вернікаў не весці паміж сабоой спрэчак наконт нашэння масак і не быць легкавернымі наконт тэорый змовы, якія могуць быць распаўсюджаны ў інтэрнэце адносна пандэміі; таксама ў тым звароце паведамілі, што 80 % супрацоўнікаў філіялаў арганізацыі (больш за 19 тыс. чалавек) былі вакцыніраваны ад COVID-19.
15 кастрычніка 2021 г. Кіруючая рада Сведкаў Іеговы аб’явіла аб планах правесці эксперымент па аднаўленню рэлігійных сустрэч у гібрыдным фармаце ў Залах Царства ў некаторых месцах на розных кантынентах свету, там дзе нізкі ўзровень захворвання на COVD-19 і высокі ўзровень вакцынацыі. Аб першых уражаннях удзельнікаў эксперымента паведамлялася ў відэазвароце Кіруючай рады № 9 за 2021 года.
З 1 красавіка 2022 года Сведкі Іеговы ў многіх краінах свету аднавілі сустрэчы ў памяшканнях там, дзе гэта дазволілі мясцовыя проціэпідэмічныя абмежаванні, з захаваннем гібрыднага фармату для тых, хто працягнуў наведваць сустрэчы па відэасувязі. 15 красавіка таго ж года ў гібрыдным фармаце прайшло святкаванне Вячэры Успаміну. Для забеспячэння супрацькавідных мер у месцах правядзення сустрэч былі арганізаваны магчымасці санітарнай апрацоўкі рук, абсталявання і памяшкання там, дзе раней гэта не было канструктыўна прадугледжана.
З 1 верасня 2022 г. Сведкі Іеговы аднавілі прапаведніцкае служэнне ад дому да дому , а з 1 кастрычніка нашэнне масак на іх рэлігійных сустрэчах стала неабавязковым пры ўмове, што гэта не супярэчыць патрабаванням мясцовых уладаў.
Адметнай прыкметай Сведкаў Іеговы з’яўляецца іх прапаведніцкая дзейнасць на падставе слоў Ісуса Хрыста «Гэта добрая вестка пра царства будзе прапаведана па ўсёй заселенай зямлі для сведчання ўсім народам, і тады прыйдзе канец» і «Ідзіце і ва ўсіх народах падрыхтоўвайце вучняў» (Мацф. 24:14; 28:19), а таксама апостала Паўла «Я не ўхіляўся ад таго, каб казаць вам аб усім карысным і вучыць вас усенародна і па дамах» (Дзеі 20:20, 21). Пры гэтым прапаведніцкая дзейнасць, выдавецтва літаратуры і арганізацыя рэлігійных мерапрыемстваў ажыццяўляецца за кошт дабраахвотных ахвяраванняў.
Сведкі Іеговы выпусцілі свой пераклад Бібліі, «Пераклад Новага Свету Святога Пісання» больш чым на 200 мовах.
Акрамя таго Сведкі Іеговы выдаюць два часопісы «Вартавая вежа» і «Прачніцеся!». Вартавая вежа ўвайшла ў лік самых распаўсюджаных публікацый у свеце. Агульны тыраж «Вартавой вежы» складае 93 281 789 асобнікаў на 357 мовах штомесяц, «Прачніцеся!» — 93 354 000 асобнікаў на 221 мовах штомесяц. Агульны тыраж часопісаў за год складае больш за адзін мільярд асобнікаў.
Сведкі Іеговы выдаюць і іншыя рэлігійныя публікацыі заснаваныя на Бібліі: кнігі, брашуры, трактаты. За апошнія 40 гадоў яны надрукавалі больш за 40 мільярдаў асобнікаў розных публікацый на 1007 мовах.
На беларускай мове апублікавана наступнае:
Ці ўсе рэлігіі падабаюцца Богу? (відэаролік, 2020 год)
Летам 2021 года пачаўся афіцыйны пераклад папулярных артыкулаў з часопісаў «Вартавая вежа» і «Прачніцеся!» для шырокай аўдыторыі з рамяшчэннем на jw.org.
На працягу сваёй гісторыі Сведкі Іеговы неаднаразова праводзілі кампаніі па напісанню лістоў і петыцый урадавым чыноўнікам розных краін. Пераважна гэта было звязана з заклікам спыніць дыскрымінацыю сваіх аднавернікаў у пэўных краінах і сітуацыях. Такія лісты накіроўваліся, напрыклад, урадам гітлераўскай Германіі, дзе Сведкаў Іеговы адпраўлялі ў канцлагеры за рэлігійную дзейнасць і каралі смерцю за адмову служыць у арміі, Паўднёвай Карэі, дзе на працягу ўсяго існавання дзяржавы Сведкаў Іеговы адпраўляюць у турму за адмову выконваць вайсковую павіннасць, Іарданіі, Румыніі і іншым дзяржавам.
Вядомай міжнароднай акцыяй Сведкаў Іеговы па напісанню лістоў у абарону сваіх правоў стала напісанне лістоў У. Пуціну, Д. Мядзведзеву, і яшчэ некаторым чыноўнікам высокага рангу ў адказ на рашэнне Міністэрства юстыцыі РФ 15 сакавіка 2017 г. падаць іск у Вярхоўны суд Расіі аб прызнанні ўсіх аб’яднанняў Сведкаў Іеговы ў РФ экстрэмісцкімі арганізацыямі. Дакладна невядома колькі лістоў атрымалі азначаныя асобы, але заклік быў шырока падтрыманы ў сацыяльных сетках, дзе кампанія па напісанню лістоў суправаджалася распаўсюджаннем хэштэга StopJWBan. Некалькі разоў гэты хэштэг быў самай папулярнай тэмай сацыяльнай сеткі У Кантакце; і ў гэты час шэраг рускамоўных СМІ апублікавалі артыкулы супраць абвінавачвання Сведкаў Іеговы ў экстрэмізме. Цікава, што кампанія па напісанню лістоў суправаджалася распаўсюджаннем непацверджанай інфармацыі аб тым, што Кіруючая Рада Сведкаў Іеговы не рае выкладаць інфармацыю пра кампанію ў сацыяльныя сеткі. Таксама шэраг апанентаў Сведкаў Іеговы спрабавалі распаўсюджваць хэштэг JWgoBan, але гэты хэштэг не стаў настолькі папулярным, як першы, і звычайна суправаджаўся хэштэгам StopJWBan.
Юрыдычныя аб’яднанні Сведкаў Іеговы