ھاککەر | |
---|---|
لقی | computer scientist، nerd، geek |
بواری پیشە | hacking |
دەبێتە ھۆکاری | hack |
فۆڕمی ناونیشانی نێر | hackeur |
بەشە زنجیرەیییەکان لەسەر |
ھاککەری ئاسایش |
---|
ھاککەر (بە ئینگلیزی: Hacker) بریتییە لە تاکێک یان کۆمەڵێک کەس کە تواناکانی کۆمپیوتەریان بەکاردەھێنن بۆ بەدەستھێنانی دەستڕاگەیشتن بە سیستەمی کۆمپیوتەر و تۆڕ و دراوەکانی کۆمپیوتەر. زۆرجار ھاکەرەکان پەیوەندییان بە چالاکییە زیانبەخشەکانەوە ھەیە وەک دزینی زانیاری کەسی و تێپەڕەوشە و زانیاری دارایی؛ بەڵام ھەموو ھاکەرەکان زیانبەخش نین؛ ڕەنگە ھەندێکیان لێھاتووییەکانیان بۆ ھاککردنی ڕەوشتیی بەکاربھێنن بۆ یارمەتیدانی ڕێکخراوەکان بۆ دەستنیشانکردنی لاوازییەکانی سیستەمەکانیان و باشترکردنی ئاسایشی خۆیان.[١][٢]
دەتوانرێت ھاکەرەکان بەپێی مەبەست و شێوازەکانیان پۆلبەندی بکرێت بۆ جۆرە جیاوازەکان. ھەندێک جۆری باوی ھاکەرەکان بریتین لە:
ھاککردن لە سەردەمی ڕەنووسی ئەمڕۆدا بووەتە نیگەرانییەکی بەرچاو، لە ساڵانی ڕابردوودا چەندین ھێرشی گەورە ڕاپۆرتکراون. گرنگە تاک و ڕێکخراوەکان ڕێوشوێنی خۆپارێزی لە ھاککردن بگرنەبەر بە دانانی تێپەڕەوشەی بەھێز و بەکارھێنانی دیواری ئاگرین و نەرمەکاڵای دژەڤایرۆس و بەردەوام نوێکردنەوەی پەچەی نەرمەکاڵاکان و وریابوون لە کاتی کردنەوەی ئیمەیڵەکان لە سەرچاوەی نادیارەوە.[٣][٤]ھاککردن لە سەردەمی ڕەنووسیدا تا دێت بووەتە بوارێکی گرنگ و زۆرێک لە ڕێکخراوەکان بۆ کردنی کارەکانی ڕۆژانەیان زۆر پشت بە سیستەمی کۆمپیوتەر و تۆڕەکان دەبەستن. لە ئەنجامدا ھاکەرەکان بوونەتە ھەڕەشەیەکی بەرچاو بۆ سەر ئاسایشی ئەم سیستەمە و ئێستا خواست لەسەر ئەو کەسانە زیاد دەکات کە بتوانن یارمەتیدەر بن لە پاراستن لە ھێرشە ئەلیکترۆنییەکان. لەکاتێکدا زۆرجار ھاککردن پەیوەندی بە چالاکییە زیانبەخشەکانەوە ھەیە، بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ھەموو ھاکەرەکان خراپ نین. بۆ نموونە ھاکەرە ڕەوشتییەکان کار دەکەن بۆ دەستنیشانکردنی لاوازییەکانی ناو سیستەمی کۆمپیوتەر و تۆڕەکان بۆ ئەوەی بتوانرێت چارەسەریان بۆ بکرێت پێش ئەوەی بتوانرێت لەلایەن کەسایەتییە زیانبەخشەکانەوە بقۆزرێتەوە.
ئەو ئامراز و تەکنیکانەی کە ھاکەرەکان بەکاریدەھێنن بەردەوام لە پەرەسەندندان، ئەمەش وای کردووە ڕێکخراوەکان لە ڕووی ئاسایشی ئەلیکترۆنییەوە لە پێش کێشەکەدا بمێننەوە. ھەندێک شێوازی باو کە ھاکەرەکان بەکاریدەھێنن بریتین لە ئەندازیاری کۆمەڵایەتی (کە تێیدا ھەوڵدەدەن فێڵ لە خەڵک بکەن بۆ ئەوەی دەستیان بە زانیارییە ھەستیارەکان بگات)، فێڵی فیشینگ (کە تێیدا ئیمەیڵ یان نامە دەنێرن کە بە شێوەیەک داڕێژراون کە یاسایی دەربکەون بەڵام کە بەرنامەی زیانبەخش یان کۆدی زیانبەخشی دیکەی تێدایە)، و ھێرشی ھێزی دڕندە (کە تێیدا ئامرازی نەرمەکاڵا بەکاردەھێنن بۆ پێشبینیکردنی تێپەڕەوشە تاوەکو ڕاستەکە دەدۆزیتەوە). بۆ پاراستن لەم جۆرە ھێرشانە، تاک و ڕێکخراوەکان پێویستیان بە ڕێبازێکی چالاکانە ھەیە بۆ ئاسایشی ئەلیکترۆنی. ئەمەش بریتییە لە بەکارھێنانی تێپەڕەوشەی بەھێز کە پێشبینیکردن یان درزکردن بۆ ھاکەرەکان قورسە.
{{cite journal}}
: Cite journal requires |journal=
(help)RFC 1983
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ھاککەر تێدایە. |