Сарăту
| Сарăту выр. Саратов | |
.png)
| |
Хула гербĕ
| |
| Патшалăх: | Раççей |
|---|---|
| Регион: | Сарăту облаçĕ |
| Никĕсленĕ: | 1590 çулта |
| Хула, çултан: | |
| Халăх йышĕ, пин çын: | 841 902 (2019) |
| Хула лаптăкĕ: | 394 км2 |
| Геогр. анлăхĕ: | 51,5406° с. ш |
| Геогр. вăрăмлăхĕ: | 46,0086° в. д. |
Сарăту (выр. Саратов) — Раççейĕн кăнтăр-тухăç европа пайĕнчи шĕкĕр хула, Сарăту облаçĕн административлă тĕпĕ. Волгоград шывуправĕн сылтăм çыранĕнче, Волгоградпа Самартан пĕр тан хушăра, вырнаçнă.
Пуçлăхĕ
Кун-çулĕ
Сыхлав турулĕ пек 1590 çулта никĕсленĕ. XVIII ĕмĕрĕн иккĕмĕш пайĕнче пулăпа тăвар куçаракан вырăнĕ, сутă-илӳ тĕпĕ, XIX ĕмĕртенпе — тырă сутă-илӳ тĕпĕ шутланнă. 1780 çултанпа кĕперне хули. XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче — Атăлçин пысăк тата паха хули. Университета 1909 çулта уçнă.
1930-мĕш çулсенчи индустриализаци тапхăрĕнче пысăк машинăтăвакан, вăрçа хыççăн — хӳтĕлев профиллĕ прибортăвакан тата радиоэлектронлă заводсене ĕçе янă. Хула паллă ăслăлăх тата ĕçтăвакан тĕп пулса тăрать.
Тăванлă хуласем
Сарăтун тăванлă хулисем:
Халăх
Хулара пĕрмай пурăнакан халăх 01.01.2008 тĕлне — 836,1 пин çын. Энгельспа тата урăх пурăну вырăнĕсемпе 1,19 млн. çынлă агломераци туса хурать (2007).
| Год | 1700 | 1739 | 1780 | 1811 | 1847 | 1860 | 1870 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Кол-во | 2 | 7 | 14 | 27 | 52,3 | 70 | 86 |
| 1880 | 1890 | 1897 | 1906 | 1916 | 1926 | 1939 | |
| 114,9 | 120 | 137,1 | 196,7 | 231,8 | 215,3 | 375,8 | |
| 1959 | 1970 | 1981 | 1992 | 2002 | 2007 | 2008 | |
| 579 | 757 | 864 | 909,3 | 873 | 841,4 | 836,1 |
| Хăш халăхне палăртнисем | Миçе çын | Процент |
|---|---|---|
| Вырăс | 745 371 | 91,6 % |
| Тутар | 14 778 | 1,8 % |
| Украин | 10 475 | 1,3 % |
| Эрмен | 8 892 | 1,1 % |
| ***** | ||
| Еврей | 1 812 | 0,2 % |
| Чăваш | 1 730 | 0,2 % |
Хула районĕсем
Социаллă сфера
Сывлăха упрасси
Çутĕç тата ăслăх
Аслă пĕлӳ учрежденийӗсем
- Сарăту патшалăх университечĕ
- Сарăту патшалăх аграри университечĕ
- Сарӑту патшалӑх медицина университечӗ
- Сарăту патшалăх техника университечĕ
- Сарăту патшалăх социаллă экономика университет
- Л.В. Собинов ячĕллĕ Сарăту патшалăх консерваторийĕ (çавăн пекех пăхăр Собинов ячĕллĕ Сарăту патшалăх консерваторийĕн театр факультечĕ)
- Сарăту патшалăх право академийĕ
- Атăлçи патшалăх хĕсмечĕн академийĕ
- Раççей ШӖМӗн Сарăту юридици институчĕ
Вăтам пĕлӳ шкулсем
Гимназисемпе лицейсем
- Вырăс класика гимназийĕ
- Тухăç Европа лицейĕ
- 1-мĕш №-лĕ гимнази
- 2-мĕш №-лĕ гимнази
- 3-мĕш №-лĕ гимнази
- 4-мĕш №-лĕ гимнази
- 5-мĕш №-лĕ гимнази
- 7-мĕш №-лĕ гимнази
- 87-мĕш №-лĕ гимнази
- Гуманитари ăслăлăх лицейĕ
- Гуманитари экономика лицейĕ
- Лицей №2 г. Саратов
- А. С. Пушкин ячĕллĕ 3-мĕш №-лĕ лицей
- Лицей № 4
- Лицей № 15
- Лицей № 37
- Лицей № 62
- Лицей № 36
- Лицей математики и информатики
- Лицей прикладных наук
- 1-мĕш №-лĕ физика-техника лицейĕ
- СПТУ çумĕнчи лицей-интернат
- Гуманитари экономика лицейĕ
- Сарăту патшалăх социаллă экономика университечĕ çумĕнчи лицей
- Медицина биологи лицейĕ
- Прогимнази «Кристаллик»
Вулавăшсем
- Сарăту зонин В. А. Артисевич ячĕллĕ ăслăх вулавăшĕ
- Сарăту облаç универсаллă ăслăх вулавăшĕ
- Сарăту облаç А. С. Пушкин ача-пăча вулавăшĕ 2014 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
Этеплĕх
Музейсем
Цирк
Спорт
Клубсем
- Баскетбол клубĕ «Автодор»
- Хоккей клубĕ «Кристалл»
- Футбол клубĕ «Сокол-Саратов»
- Хĕр баскетбол клубĕ «Виктория»
- Футбол клубĕ «Салют»
- Мини-футбол клубĕ «Саратов»
- Пӳске хоккей клубĕ «Универсал»
- Волейбол клубĕ «Энергетик»
МХХ
Инçекурав
Пичет кăларăмĕсем
Паллă вырăнсем
Çавăн пекех пăхăр
Каçăсем
- Сарăту кĕперни
- Сарăту кивĕ открыткăсем çинче
- Сарăту этеплĕхĕ
- Сарӑту гербӗн кунҫулӗ
- Сарăту çĕнĕ хыпарĕсем
- Сарăту веб-камерисем 2009 ҫулхи Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
- Сарăту google картти çинче
| Раççейри миллионлă хула агломерацисем | |||
|---|---|---|---|
 | Мускав • Санкт-Петербург • Самар—Тольятти • Екатеринбург • Чулхула • Ростов-Тан-çинчи • Çĕн Çĕпĕр • Волгоград • Хусан • Челепи • Омск • Сарăту • Пермь • Ĕпхӳ • Красноярск • Новокузнецк • Краснодар • Иркутск• Чаллă • Тулă • Владивосток • Воронеж • (Ижевск) • (Ярославль) • (Брянск) |  | |
| Раççейри миллионлă хуласем | |||
|---|---|---|---|
| Мускав • Санкт-Петербург • Çĕн Çĕпĕр • Екатеринбург • Чулхула • Хусан • Самар • Омск • Челепи • Ростов-Тан-çинчи • Ĕпхӳ • Волгоград | | |
| Сарăту облаçĕн хулисем |
|---|
| Административлă тĕпĕ: Сарăту |
Аркадак | Аткарск | Балаково | Балашов | Вольск | Ершов | Калининск | Красноармейск | Красный Кут | Маркс | Новоузенск | Петровск | Пугачёв | Ртищево | Хвалынск | Шăхан | Энгельс| |