Хром


Элементсен периодла тытăмĕ
H He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
* La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Сĕлтĕлле металсем Сĕлтĕлле-çĕрле металсем Куçăмлă металсем
Çăмăл металсем Металлоидсем Инертлă газсем
Металмаррисем Галогенсем Лантаноидсем Актиноидсем
Хром
Хром / Chromium (Cr)
Атом номерĕ 24
Ансат япалалăхăн курăмĕ 200px
кăвакрах шурă тĕслĕ хытă метал
Атом палăрăмĕсем
Атом масси
(моль масси)		 51,9961 а. е. м. (г/моль)
Атом радиусĕ 130 пм
Ионизаци энергийĕ
(пĕрремĕш электрон)		 652,4 (6,76) кДж/моль (эВ)
Электронсен конфигурацийĕ 3d5 4s1
Химилле палăрăмсем
Ковалентла радиус 118 пм
Ион радиусĕ (+6e)52 (+3e)63 пм
Электронегативлăх
(Полинг шучĕпе)		 1,66
Электрод потенциалĕ -0.74
Оксидлав капашĕсем 6, 3, 2, 0
Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем
Тачăлăх 7,18 г/см³
Пайлавла ăшăшăнăçтарăш 23,3 Дж/(K·моль)
Ăшăяраслăх 93,9 Вт/(м·K)
Шăрану температури 2130 K
Шăраннин пайлавла ăшши 21 кДж/моль
Вĕрев температури 2945 K
Пăспулăмăн ăшăлăхĕ 342 кДж/моль
Моль калăпăшĕ 7,23 см³/моль
Ансат япалалăхăн кристалл решетки
Решетке тытăмĕ кубла калăпăшĕпе центрăрланă
Решетке периочĕ 2,885 Å
c/a танлашăнни —
Дебай температури 460 K


Cr 24
51,9961
3d54s1
Хром

Хром — хими элеменчĕсен таблицин 24-мĕш элеменчĕ, атăм йывăрăшĕ 51,996, синкер-хурçă тĕслĕ металл.

Кун-çулĕ

1766 çулта Екатеринбург çывăхĕнче минерал тупнă, ăна «çĕпер хĕрлĕ тăхланĕ» ят панă, PbCrO4. Хальхи ячĕ — крокоит. 1797 çулта франци химикĕ Л. Н. Воклен унтан çĕнĕ йывăр шăранакан металла (Воклен ун чухне хром карбидне кăларнă пулмалла) уйăрса кăларнă пулнă.

Этимологи

Элеменчĕ ятне грек χρῶμα — тĕс, сăрă палăртусенчен илнĕ пулас — хăйĕн сыпăнăвĕсем тĕрлĕ сăрлă пулнирен.

Физикăпа хими пахалăхĕсем

Ирĕклĕхре — çутă кăвак металл кубăллă калăпăш-тĕпĕленнĕ чĕнтĕрлĕ, а = 0,28845 нм. 39 °C температуринче парамагнитлă тăрăмрен антиферромагнитлă (Неель пăнчи) тăрăма куçать.

Сывлăшра тăнăç. 300 °C чух амфотерлă пахалăхсемлĕ симĕс тĕслĕ хром (III) оксидне Cr2O3 хăварса çунать.

Cr2O3 селтĕсемпе шăрантарса хромитсем тăваççĕ:

Cr2O3 + 2NaOH → 2NaCrO2 + H2O.

Хĕртмен хром(III) оксичĕ çăмăллăн сĕлтĕллĕ тата кислоталлă шĕвексенче арканать:

Cr2O3 + 6НСl → 2CrСl3 + 3Н2О.

Изотопĕсем


Тупăçĕ

РФ хромăн тĕп çĕруправĕсем Уралта (Донские тата Сарановское).

Туса кăларни

Хром çутçанталăкра ытларах хромлă тимĕрлĕх пек тĕл пулать Fe(CrO2)2 (тимĕр хромичĕ). Ăна феррохромран электрокăмакасенче кокспа çĕнетсе тăваççĕ:

FeO•Cr2O3 + 4C → Fe + 2Cr + 4CO↑

Феррохрома легированных хурçă тунă чух усă кураççĕ.

Тап-таса хром тăвас тесе, çакăн пек хутăштарса япаласене çыхăнтараççĕ:

1) тимĕр хромитне натри карбоначĕпе хутăштарса сывлăшра шăрантараççĕ (кальциленнĕ сода):

4Fe(CrO2)2 + 8Na2CO3 + 7O2 → 8Na2CrO4 + 2Fe2O3 + 8CO2↑

2) натри хроматне (шывра) ирĕлтереççĕ те ăна йӳçĕелĕ тимĕртен уйăраççĕ;

3) йӳçĕклесе тата хытаркаласа (кристаллизацилесе)хромата дихромата куçараççĕ;

4) таса хром оксидне дихромата кăмракпа çĕнелетсе тăваççĕ:

Na2Cr2O7 + 2C → Cr2O3 + Na2CO3 + CO↑
  • ултă валентлă хрома виç валентлине çитиччен шĕвеке куçарса çĕнетесси;
  • водородăн ионĕсем хĕлхемленсе газ евĕр водорода тухни;
  • ултă валентлă хромлă ионсем хĕлхемленсе металлă хрома тухни;
Cr2O72− + 14Н+ + 12е− = 2Сr + 7H2O

5) алюминотерми меслечĕпе металлă хром туса кăлараççĕ:

Cr2O3 + 2Al → Al2O3 + 2Cr + 130 ккал

6) электролиз меслечĕпе электролитикăллă хрома хром ангидричĕнчен кӳкĕрт йӳçĕкĕллĕ шывра туса кăлараççĕ. Çакăн чух катодсем çинче 3 ĕç пулăмĕсем иртеççĕ:

Усă курни

Çавăн пекех пăхăр

Асăрхатурусем

  1. ^ Редкол.:Зефиров Н. С. (гл. ред.) Химическая энциклопедия: в 5 т. — Мускав: Большая Российская энциклопедия, 1999. — Т. 5. — С. 308.

Каçăсем