Agwedd gyfriniol o Islam yw Swffïaeth neu taṣawwuf (Arabeg: تصوّف) sy'n canolbwyntio ar ysbrydolrwydd Islamaidd, defodaeth, asgetigiaeth ac esoterigiaeth. Gelwir dilynwr y traddodiad hwn yn ṣūfī (صُوفِيّ). Gelwir Swffïaeth yn aml yn enwad Islamaidd, ond mae'n gywirach i'w disgrifio fel dimensiwn neu agwedd o'r crefydd.
Fe'i diffiniwyd fel "cyfriniaeth Islamaidd", "mynegiant cyfriniol o'r ffydd Islamaidd", "dimensiwn mewnol Islam", "ffenomen o gyfriniaeth o fewn Islam", y "prif amlygiad a'r crisialu pwysicaf a mwyaf canolog" o arferion cyfriniol yn Islam, a "mewnoli a dwysáu ffydd ac arferion Islamaidd".
Cyfeirir at Ymarferwyr Swffïaeth fel "Swffisiaid" (o صُوفِيّ , ṣūfīy), ac yn hanesyddol roedd yn perthyn i "urdd" a elwir yn tariqa (lluosog: ṭuruq) - cynulleidfaoedd wedi'u ffurfio o amgylch wali meistr mawr a fyddai'r olaf mewn cadwyn o athrawon olynol a allant olrhain eu llinach hyd at Muhammad.
Mae athrawiaethau a sefydliadau Swffïaeth yn ategu fframwaith sylfaenol arferion Islam. Er bod Swffïaeth yn cadw at y gyfraith Islamaidd yn llym ac yn perthyn i wahanol ysgolion cyfreitheg a diwinyddiaeth Islamaidd, maent wedi'u huno gan eu gwrthwynebiad i gyfreithlondeb sych. Mae ffocws pwysig addoliad y Swffiaid yn cynnwys dhikr, yr arfer o gofio Duw.
Daeth Swffïaeth i'r amlwg yn gynnar yn hanes Islam, yn rhannol fel adwaith yn erbyn bydolrwydd Califfiaeth Umayyad cynnar (661–750), a chwaraeodd Swffïaeth ran bwysig yn hanes Islam trwy eu gweithgareddau cenhadol ac addysgol.
Er gwaethaf dirywiad cymharol Swffïaeth yn y cyfnod modern, mae wedi parhau i chwarae rhan bwysig yn y byd Islamaidd, ac mae hefyd wedi dylanwadu ar wahanol fathau o ysbrydolrwydd yn y Gorllewin.
Diffiniadau
Mae'r gair Arabeg tasawwuf (yn llythrennol: bod neu ddod yn Swffi), a gyfieithir yn gyffredinol i'r Gymraeg fel 'Swffïaeth', yn cael ei ddiffinio'n gyffredin gan awduron y Gorllewin fel 'cyfriniaeth Islamaidd'. Mae'r term Arabeg sufi wedi cael ei ddefnyddio mewn llenyddiaeth Islamaidd gydag ystod eang o ystyron, gan gefnogwyr a gwrthwynebwyr Swffïaeth. Roedd testunau Clasurol Swffïaeth, a bwysleisiodd ddysgeidiaeth ac arferion penodol y Corân a'r sunnah (dysgeidiaeth ac arferion enghreifftiol y proffwyd Islamaidd Muhammad), yn rhoi diffiniadau o tasawwuf a ddisgrifiodd nodau moesol ac ysbrydol ac a oedd yn gweithredu fel offer add. . Yn lle hynny, defnyddiwyd llawer o dermau eraill a oedd yn disgrifio rhinweddau a rolau ysbrydl mewn cyd-destunau mwy ymarfero.
Mae rhai ysgolheigion modern wedi defnyddio diffiniadau eraill o Swffïaeth, megis "dwysáu ffydd ac ymarfer Islamaidd" a "phroses o wireddu delfrydau moesegol ac ysbrydol".
Cyflwynwyd y term Swffïaeth (Sufism) yn wreiddiol i ieithoedd Ewropeaidd yn y 18g gan ysgolheigion Dwyreiniol, a oedd yn ei weld yn bennaf fel athrawiaeth ddeallusol a thraddodiad llenyddol a oedd yn groes i'r hyn a welent fel undduwiaeth Islam. Mewn defnydd ysgolheigaidd modern mae'r term yn disgrifio ystod eang o ffenomenau cymdeithasol, diwylliannol, gwleidyddol a chrefyddol sy'n gysylltiedig â Swffïaeth.
Geirdarddiad
Ymddengys mai ystyr gwreiddiol sufi oedd "un sy'n gwisgo gwlân (ṣūf)", ac mae'r Gwyddoniadur Islam yn diystyru rhagdybiaethau etymolegol eraill. Yn draddodiadol, cysylltid dillad gwlân ag asgetigau a chyfrinwyr. Gwrthododd Al-Qushayri ac Ibn Khaldun bob posibilrwydd heblaw ṣūf ar sail ieithyddol.
Gellir cymharu hyn gyda'r enwau 'y Brodyr Duon' a'r 'Brodyr Llwydion', sef mynachod yng Nghymru a gwledydd eraill a elwid ar ôl lliw'r gwlân a wisgant.
Mae esboniad arall yn olrhain yr enw i'r gair ṣafā (صفاء), sydd yn Arabeg yn golygu "purdeb". Cyfunwyd y ddau esboniad gan y Sufi al-Rudhabari (m. 322 AH), a ddywedodd, " Y Swffi yw yr hwn sy'n gwisgo gwlan ar ben purdeb."
Llyfryddiaeth
Babou, Cheikh Anta (2007). "Sufism and Religious Brotherhoods in Senegal". The International Journal of African Historical Studies40 (1): 184.
Ernst, Carl W. (2010). "Muḥammad as the Pole of Existence". In Brockopp, Jonathan E. (gol.). The Cambridge Companion to Muhammad. Cambridge University Press. tt. 123–138. ISBN9781139828383.
↑Martin Lings, What is Sufism? (Lahore: Suhail Academy, 2005; first imp. 1983, second imp. 1999), p.15
↑Titus Burckhardt, Art of Islam: Language and Meaning (Bloomington: World Wisdom, 2009), p. 223
↑Seyyed Hossein Nasr, The Essential Seyyed Hossein Nasr, ed. William C. Chittick (Bloomington: World Wisdom, 2007), p. 74
↑Martin Lings, What is Sufism? (Lahore: Suhail Academy, 2005; first imp. 1983, second imp. 1999), p.12: "Mystics on the other hand-and Sufism is a kind of mysticism-are by definition concerned above all with 'the mysteries of the Kingdom of Heaven'".
↑ Compare: Nasr, Seyyed Hossein (2007). Chittick, William C. (gol.). The Essential Seyyed Hossein Nasr. The perennial philosophy series. Bloomington, Indiana: World Wisdom, Inc. t. 74. ISBN9781933316383. Cyrchwyd 2017-06-24. Sufism is the esoteric or inward dimension of Islam Islamic esoterism is, however not exhausted by Sufism but the main manifestation and the most important and central crystallization of Islamic esotericism is to be found in Sufism.
↑Sedgwick, Mark (2012). "Neo-Sufism". In Hammer, Olav; Rothstein, Mikael (gol.). The Cambridge Companion to New Religious Movements. Cambridge University Press.
↑ 18.018.1Chittick, William C. (2009). "Sufism. ṢūfĪ Thought and Practice". In Esposito, John L. (gol.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford: Oxford University Press. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-06-03. Cyrchwyd 2022-01-23.
↑Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw ernst-EIMW
↑Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; ni roddwyd testun ar gyfer 'ref' o'r enw EI2
↑The Naqshbandi Sufi Tradition Guidebook of Daily Practices and Devotions, p. 83, Muhammad Hisham Kabbani, Shaykh Muhammad Hisham Kabbani, 2004