Kóšowe kwětarje (Asteraceae, ale teke Compositae) su nejwětša swójźba znutśika pókšytych semjenjakow (Magnoliopsida).
Wužywanje
Jadnotliwe družyny swójźby Asteraceae a wosebite jich kulturowane formy se na wšelakorem wašnju wužywaju. Tu jo njedopołne lisćina z kuždym rostlinskim źělom, kótaryž se pśewažnje wužywa. , :
Ako salat abo zeleninu:
Cichorija, płonowe zele (Cichorium intybus var. foliosum): łopjeno
Wjelike młogosć na družynach a jich sortow se ako pyšne rostliny we wšych źělach swěta wužywaju. Wóni se do parkow a zagrodow sajźiju abo słuže ako rězne a suche kwiśonki.
Systematika
Swójźba Asteraceae wopśimjejo něźi 1.600 až 1.700 rodow z něźi 24.000 družynow.
Kužda fylogenetiska analyza swójźby Asteraceae jo pokazowała, až wóna monofyletiska jo (na pś. Small 1919, Bremer 1987, Jansen and Palmer 1987, Hansen 1991, Michaels et al.1993, Lundberg & Bremer 2003).
Pó nowych fylogenetiskich dopóznaśach buchu něnto dwanasćo pódswójźbow zawjedowane, kótarež dogromady něźi 43 tribusow
wopśimjeju. Za pśisłušece rody glědaj jadnotliwe pódswójźby a tribusy:
Asteroideae Lindl.: Wóna jo z něźi 65 % družynow wětša pódswójźba. Z 20 tribusami, 1.135 rodami a 16.200 družynami, ze swětodalokim rozšyrjenim. Mimo rołowych kwiśonkow eksistěruju cesto na kšomje kwisonkowego stołka jězykowe kwiśonki. Jězykowe kwiśonki maju tśi kronowe cypliški.
Barnadesioideae (D.Don) Bremer & Jansen: To jo bazalna kupka swójźby a sotšojska kupka k wšym drugim Asteraceae a wopśimjejo něźi 1 % družynow. Z jadnučkim tribusom:
Barnadesieae: Z źewjeś rodami a 94 zwětšego wódrjewjacymi družynami. Z rozšyrjenim jano w pódpołdnjowej Americe, wósebne w Andach. Kronowe rorka jo dwugubkata (gubka abo jězyk) (gubka/jězyk se ze styri kronowych łopjeńkow, druge z kronowego łopjeńka twóri.). To jo nejwěcej spócetna kupka w swójźbje.
Carduoideae Sweet: Z tśi tribusami, 83 rodami a wěcej ako 2.700 družynami, ze swětodalokim rozšyrjenim, pśi comž nejwětše družyny su na pódpołnocnej połkuli. Eksistěruju jano rorkowe kwiśonki.
Cichorioideae Chev.: Z něźi 35 % družynow. Z něźi sedym tribusami, 224 rodami a 3.600 družynami, ze swětodalokim rozšyrjenim. Kwiśonkowe stołki wobstoje jano z jězykowych kwiśonkow. Jězyk se z pěś kronowych cypliškow twóri.
Gymnarrhena a jadnym až šesć družynami, z rozšyrjenim wót pódpołnocneje Afriki až do Bliskego pódzajtša.
Hecastocleioideae Panero & Funk: Z jadnučkim tribusom:
Hecastocleideae: Z jano jadnym rodom (monogenerisckim taksonom):
Hecastocleis: Z jano jadneju družynu, w krotkowjacornych USA:
Hecastocleis shockleyi A.Gray: kwiśonkowy kóšyk wopśimjejo jano jadne kwiśonka a papus wobstoj ze spjerchlinow.
Mutisioideae Lindl.: Z 44 rodami a 630 družynami, pśedewšym w pódpołdnjowej Americe, ale teke w Africe, Aziji a Awstraliji. Kronowa rorka jo dwugubkata (gubka abo jězyk) (gubka/jězyk se z dweju, druge z tśoch kronowych łopjeńkow twóri.)