Το Ευρωπαϊκό κύμα ψύχους του 2012 ήταν ένα θανατηφόρο κύμα ψύχους, που άρχισε στις 27 Ιανουαρίου 2012 και έφτασε ως τις 17 Φεβρουαρίου 2012, και έφερε χιόνι και ασυνήθιστα χαμηλές θερμοκρασίες σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Αναφέρθηκαν περισσότεροι από 824 νεκροί, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη. Ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες καταγράφησαν σε αρκετές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, φθάνοντας έως και τους -35 °C (−31 °F), ενώ η χαμηλότερη θερμοκρασία καταγράφηκε στο Κούουσαμο της Φινλανδίας, με −39,2 °C (−38,6 °F) στις 2 Φεβρουαρίου. Η βαρύτερη χιονόπτωση σημειώθηκε στην περιοχή των Βαλκανίων.
Ταυτόχρονα, το υψηλό βαρομετρικό (τοπικά υψηλή ατμοσφαιρική πίεση) κινεί τον αέρα προς τα κάτω και τον στεγνώνει, έχοντας ως αποτέλεσμα την καθαρότητα της ατμόσφαιρας από σύννεφα. Αν ένα υψηλό βαρομετρικό συμβεί κατά τη διάρκεια του χειμώνα, που η ηλιακήακτινοβολία είναι ασθενής,[σ 2] παρόλο που η θερμοκρασία αυξάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας, τη νύχτα οι απώλειες θερμότητας είναι μεγάλες, καθώς δεν υπάρχουν σύννεφα να εμποδίσουν τη διαφυγή της ακτινοβολίας προς το διάστημα, με αποτέλεσμα την πτώση της θερμοκρασίας. Αυτή η πτώση είναι ακόμα μεγαλύτερη, επειδή οι νύχτες τον χειμώνα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια από τις ημέρες.
Αποτέλεσμα αυτού του φαινομένου, ήταν ο Φεβρουάριος του 2012 να χαρακτηριστεί ως ο ψυχρότερος Φεβρουάριος των τελευταίων δεκαετιών, με τις χαμηλές θερμοκρασίες να επικρατούν μέχρι το τέλος του μήνα.
Χώρες που επηρεάστηκαν
Το κύμα ψύχους επηρέασε όλες τις χώρες τις Ευρώπης, καθώς και λίγες χώρες τις βόρειας Αφρικής, όπως η Αλγερία.
Αποτελέσματα
Οι περισσότεροι νεκροί από το ψύχος καταγράφηκαν στη Ρωσία, με 215 νεκρούς σε όλη την επικράτειά της, και ακολούθησαν η Ουκρανία με 136 νεκρούς, και η Πολωνία με 80. Το ψύχος ήταν ιδιαίτερα αισθητό στην Ανατολική Ευρώπη, με θερμοκρασίες που σε κάποια σημεία έφτασαν τους -35 βαθμούς Κελσίου, ενώ στη Σιβηρία σημειώθηκαν θερμοκρασίες που έφταναν και τους -50° C. Πολλές περιοχής της Ευρώπης αντιμετώπισαν προβλήματα ηλεκτροδότησης, ενώ η ρωσική εταιρεία Gasprom περιόρισε τις εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ανατολική Ευρώπη, επειδή αυξήθηκε η κατανάλωση στη Ρωσία.
Σοβαρά προβλήματα αντιμετώπισαν οι χώρες τις οποίες διασχίζει ο Δούναβης, καθώς σε πολλά σημεία είχε παγώσει και ήταν απροσπέλαστος από την Αυστρία μέχρι τις εκβολές του στον Εύξεινο Πόντο. Πολλές πτήσεις σε αεροδρόμια της Τουρκίας ακυρώθηκαν, ενώ στις 5 Φεβρουαρίου ακυρώθηκε το 1/3 των πτήσεων από το αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου. Το ύψος του χιονιού στη Τουρκία έφτασε τα 80 εκατοστά, ενώ στη πρωτεύουσα του Μαυροβουνίου το μισό μέτρο, με αποτέλεσμα οι μετακινήσεις να είναι αδύνατες.
Στα Βαλκάνια αποκλείστηκαν 110.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι εξ' αυτών στο Μαυροβούνιο και τη Σερβία, ενώ ο αριθμός των νεκρών έφτασε τους 47. Στην Ιταλία, οι έντονες χιονοπτώσεις και οι χαμηλές θερμοκρασίες προκάλεσαν το θάνατο 43 ανθρώπων. Στη Ρώμη, το ύψος του χιονιού έφτασε τα δέκα εκατοστά.
Η Ιταλία θρήνησε τουλάχιστον 54 νεκρούς. Σε ορεινά χωριά της νότιας Ιταλίας του χιόνι έφτασε σε ύψος τα τρία μέτρα και για να απεγκλωβιστούν απαιτήθηκε η παρέμβαση του στρατού. Στη Ρώμη παρατηρήθηκαν έντονες χιονοπτώσεις, γεγονός ασυνήθιστο, αφού έχει γενικά ήπιους χειμώνες. Η έντονη χιονόπτωση προκάλεσε κυκλοφοριακό χάος στην κεντρική και βόρεια Ιταλία. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η βαριά χιονόπτωση προκάλεσαν μικρο-ζημιές στο Κολοσσαίο, ενώ λόγω του βάρους του χιονιού υπήρξε κίνδυνος κατάρρευσης κτηρίων στην ιστορική πόλη Ούρμπινο. Το Κολοσσαίο έμεινε κλειστό για τους τουρίστες, για λόγους ασφαλείας.
Στο Μαυροβούνιο καταγράφηκαν 7 νεκροί, ενώ μάλιστα 60.000 άνθρωποι αποκλείστηκαν σε ορεινά χωριά στα βόρεια της χώρας. Ένα τρένο θάφτηκε σε τούνελ, όταν χιονοστιβάδα έφραξε την είσοδο και την έξοδο του τούνελ.
Στην Πολωνία καταγράφησαν 80 νεκροί από το κρύο, ενώ σε αυτούς πρέπει να προστεθούν και 50 νεκροί από πυρκαγιές ή από ασφυξία λόγω ελαττωματικών θερμαντικών σωμάτων.
Στη Ρουμανία ο αριθμός των νεκρών ανήλθε στους 65.
Στη Ρωσία ο αριθμός των νεκρών από την αρχή του χρόνου (01/01/2012) μέχρι τον Φεβρουάριο, λόγω του κρύου, έφτασε συνολικά τους 215.
Στη Σερβία έχασαν τη ζωή τους από την κακοκαιρία συνολικά 19 άνθρωποι. Στις 11 Φεβρουαρίου, δέκα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ δέκα άνθρωποι καταπλακώθηκαν από χιονοστιβάδα στο νότιο Κόσοβο. Περιοχές της Σερβίας αντιμετώπισαν προβλήματα με την ηλεκτροδότηση. Σύμφωνα με τον Π. Μάριτς, επικεφαλής του Τομέα Εκτάκτων Καταστάσεων του υπουργείου Εσωτερικών, σωστικά συνεργεία κατάφεραν να διασώσουν 190 ανθρώπους που κινδύνευσαν αποκλεισμένοι στα χιόνια, μεταξύ άλλων και ένα βρέφος 20 ημερών. Συνολικά 38 δήμοι της Σερβίας τέθηκαν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Την εβδομάδα από 12 Φεβρουαρίου μέχρι 19 Φεβρουαρίου, η κυβέρνηση κήρυξε την επέκταση των δύο αργιών σε πέντε, κρατώντας στο ίδιο διάστημα κλειστά όλα τα σχολεία, αλλά και μεγάλο αριθμό εργοστασίων.
Στην Τουρκία ακυρώθηκαν πολλές πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού από την κακοκαιρία, ενώ πολλοί επαρχιακοί δρόμοι έκλεισαν.
Στην Αλγερία δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του κύματος ψύχους που επεκτάθηκε από την Ευρώπη στη Βόρεια Αφρική, αρκετοί εξαιτίας τροχαίων ατυχημάτων στους χιονισμένους δρόμους. Μάλιστα πολλά χωριά αποκλείστηκαν λόγω της σφοδρής χιονόπτωσης, ενώ σοβαρά προβλήματα σημειώθηκαν λόγω των διακοπών στην παροχή υγραερίου και της έλλειψης τροφίμων.
↑Οι ηλιακές ακτίνες στις περιοχές της Γης που έχουν χειμώνα πέφτουν πιο πλάγια σε σχέση με τις περιοχές που έχουν καλοκαίρι, με αποτέλεσμα να μοιράζονται σε μεγαλύτερη επιφάνεια στο έδαφος, αδυνατώντας να το θερμάνουν επαρκώς, αλλά και να εξασθενούν περνώντας μέσα από πιο παχύ ατμοσφαιρικό στρώμα.