فینی | |
---|---|
بالتوفینی | |
اقوام: | مردمان بالتوفینی |
پراکنش: | شمال فنواسکاندیا، استونی، شمال غرب روسیه، در گذشته در لتونی |
تبار: | اورالی
|
نیا: | نیافینی |
زیرگروهها: |
فینی شمالی
استونیایی شرقی–ووتی
لیوونیایی (مرده)
|
گلاتولوگ | finn1317[۱] |
زبانهای فینی یا بالتوفینی شاخهای از خانواده زبان اورالی هستند که در پیرامون دریای بالتیک، عمدتاً در فنلاند و استونی، توسط حدود ۷ میلیون نفر مردم فینی گفتگو میشوند.
بهطور سنتی هشت زبان فینی شناخته شدهاست.[۲] نمایندگان مدرن خانواده زبان فنلاندی و استونیایی هستند که زبان رسمی کشورهای مادری آنها است.[۳] سایر زبانهای فینی در منطقه دریای بالتیک اینگریایی و ووتی، در اینگریا در کناره خلیج فنلاند صحبت میشوند؛ و زبان لیوونیایی که زمانی در اطراف خلیج ریگا صحبت میشدهاست. زبانهای دورتر شمالی کارلیایی، لودیک و وپس در منطقه دریاچه اونگا و لادوگا هستند.
علاوه بر این، از دهه ۱۹۹۰، تعدادی از گروههای اقلیت فینیزبان ظهور کردهاند که به دنبال به رسمیت شناختن به عنوان زبانهای متمایز هستند و زبانهایی با استاندارد ادبی جداگانه را ایجاد کردهاند.[۲] کارلین شمالی، کارلین تور و لیوی-کارلین نشان دهنده سه گویش اصلی کارلین هستند، که قبلاً تنها یک زبان شفاهی بود. زبان وورو و ستو (نوادگان مدرن استونیایی جنوبی) در جنوب شرقی استونی صحبت میشوند و پیش از آن گویشهای استونیایی بودند. گویشهای مینکیلی و کون در شمال سوئد و نروژ صحبت میشوند و وضعیت قانونی زبانهای اقلیتهای مستقل را دارند. این زبانها قبلاً به گویشهای فنلاندی شناخته شده بودند و دارای فهم متقابل هستند.
زبانهای کوچکتر در معرض خطر قرار دارند. آخرین سخنوری که زبان مادریاش لیوونیایی بود در سال ۲۰۱۳ فوت کرد، و تنها در حدود دوازده نفر با زبان مادری ووتی باقی ماندهاست. صرفنظر از این، حتی برای این زبانها، شکلدادن به زبان استاندارد و آموزش در آن ادامه دارد.[۴]
زبانهای فینی یک زنجیره گویشی با چندین مرز جدایی واضح را میسازند[۵] و به همین دلیل گاه به جای زبانها، از عنوان گویشهای فینی استفاده میشود.[۶] از مهمترین زبانهای این خانواده عبارتند از:
زبان | شمار گویشوران | منطقه جغرافیایی |
---|---|---|
لیوونیایی | مرده به عنوان زبان نخست | لتونی |
وورو-ستو | ۵۰٬۰۰۰ | استونی، روسیه |
استونیایی | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | بیشتر در استونی |
ووتی | ۲۰ | روسیه |
فنلاندی | ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ | بیشتر در فنلاند |
اینگریایی | ۲۰۰ | روسیه |
کارلیایی | ۳۰٬۰۰۰ | فنلاند، روسیه |
لیوی | ۲۵٬۰۰۰ | فنلاند، روسیه |
وپس | ۵٬۰۰۰ | روسیه |
{{cite book}}
: Invalid |display-editors=4
(help)
{{cite book}}
: |volume=
has extra text (help)