Úránas (pláinéad)

WD Bosca Sonraí Réad RéalteolaíochÚránas ⛢
Cineálfathach oighir, pláinéad lasmuigh agus superior planet (en) Aistrigh
FionnachtaíWilliam Herschel Cuir in eagar ar Wikidata
Dáta fionnachtana13 Márta 1781, Bath
EapainmÚránas agus Urania
Réad tuismitheoraAn Ghrian
Réad linbh
Cordelia (en) Aistrigh
Ophelia (en) Aistrigh
Bianca (en) Aistrigh
Cressida (en) Aistrigh
Desdemona (en) Aistrigh
Juliet (en) Aistrigh
Portia (en) Aistrigh
Rosalind (en) Aistrigh
Cupid (en) Aistrigh
Belinda (en) Aistrigh
Perdita (en) Aistrigh
Puck (en) Aistrigh
Mab (en) Aistrigh
Miranda
Ariel
Umbriel
Titania
Oberon
Francisco (en) Aistrigh
Caliban (en) Aistrigh
Stephano (en) Aistrigh
Trinculo (en) Aistrigh
Sycorax (en) Aistrigh
Margaret (en) Aistrigh
Prospero (en) Aistrigh
Setebos (en) Aistrigh
Ferdinand (en) Aistrigh
ε ring (en) Aistrigh
β ring (en) Aistrigh
ν ring (en) Aistrigh
μ ring (en) Aistrigh
5 ring (en) Aistrigh
4 ring (en) Aistrigh
6 ring (en) Aistrigh
γ ring (en) Aistrigh
λ ring (en) Aistrigh
η ring (en) Aistrigh
ζ ring (en) Aistrigh
α ring (en) Aistrigh
δ ring (en) Aistrigh Cuir in eagar ar Wikidata
AoisJ2000.0 Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí fithiseacha
Apaipsis3,006,318,143 km Cuir in eagar ar Wikidata
Pearaipsis2,734,998,229 km
(arg (ω): 170.95428) Cuir in eagar ar Wikidata
Ais mhór a2,870,658,186 km agus 19.18916464 AU
Éalárnacht e0.04725744
Tréimhse fhithiseach P84.0205 a agus 30,688.5 d
Tréimhse shionodúil369.66 d
Meán-Aimhrialtacht M142.238 ° Cuir in eagar ar Wikidata
Claonadh i0.77263783 ° ↔ éiclipteach
6.48 ° ↔ Solar equator (en) Aistrigh
1.02 ° ↔ invariable plane (en) Aistrigh
Fad an nóid éirithigh Ω74.01692503 °
Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha
Fad ón Domhan2,600,000,000 km (peirigí)
3,150,000,000 km (apaigí) Cuir in eagar ar Wikidata
Gameán: 25,362 km
meánchiorcal: 25,559 km
molach: 24,973 km Cuir in eagar ar Wikidata
Trastomhas51,118 km Cuir in eagar ar Wikidata
Leacú0.0229 Cuir in eagar ar Wikidata
Méid dhealraitheach (V)5.9 (banda V)
5.32 (banda V) Cuir in eagar ar Wikidata
Trastomhas uilleach3.3 "–4.1 "
Achar dromchla8,115,600,000 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Mais86,810 Yg Cuir in eagar ar Wikidata
Toirt68,330,000,000,000 km³ Cuir in eagar ar Wikidata
Meándlús1,271 g/cm³ Cuir in eagar ar Wikidata
Imtharraingt dromchla8.7 m/s² Cuir in eagar ar Wikidata
Dronairde (α)17h 9m 14.64s Cuir in eagar ar Wikidata
Diallas (δ)-15° -10′ -30″ Cuir in eagar ar Wikidata
Ailbéideacht0.488 (ailbéideacht gheoiméadrach)
0.3 (ailbéideacht Bond) Cuir in eagar ar Wikidata
Teocht an dromchla
íosmhéid  meán  uasmhéid
49 K  53 K  57 K Cuir in eagar ar Wikidata
Cuid degrianchóras lasmuigh Cuir in eagar ar Wikidata
Le cuid

Is é Úránas an seachtú pláinéad ón ngrian sa ghrianchóras. Ba é William Herschel a chonaic é den chéad uair i 1781. Is é Úránas an 3ú pláinéad is mó sa ghrianchóras, i ndiaidh Iúpatair is Satairn.

Tréithe

Tá trastomhas de 51,000 ciliméadar aige agus glacann sé 84 bliain de chuid an Domhain air turas amháin a dhéanamh timpeall na gréine.

Bíonn sé beagnach 3,000 milliún ciliméadar ón Ghriain de ghnáth. Maireann an lá seacht n-uair an chloig déag.

Tá 27 gealach ar a laghad aige, 5 phríomhghealach ina measc: Miranda, Ariel, Umbriel, Titania, agus Oberon.

Atmasféar

Hidrigin is mó atá san atmasféar agus léiríonn na pictiúir a tógadh le teileascóp ardchumhachta Keck II go mbíonn stoirmeacha fíochmhara ar an phláinéad. Cosúil le hlúpatar is Satarn, comhdhéanta as hidrigin is héiliam den chuid is mó, ach cuid mhaith meatáin is amóinia ann freisin. A chroíleacán carraigeach, a bhrat oighreach, a atmaisféar domhain.

De bhrí go bhfuil a theocht chomh híseal, tarlaíonn comhdhlúthú le scamaill meatáin go hard, ach scamaiIl  amóinia is uisce ag na leibhéil is lú.

Measann na réalteolaithe anois go bhfuil teocht -167°C ag a dhromchla, ag na moil is an meánchiorcal.

Is é an meatán gásach go hard san atmaisféar a ionsúnn solas dearg agus a chuireann dath glas ar an bpláinéad. Níl aon fhoinse teasa air, agus mar sin, teasfhuinneamh ón nGrian is a rothlú tapa is cúis leis an imshruthú san atmaisféar air.

Fáinní agus fithis

Tá fáinní timpeall ar an phláinéad mar atá ar Satarn. Naoi bhfáinne chiorclach  aige, déanta as meatán reoite atá thart air, meastar. Trí  bhíthin imoibríthe le radaíocht ultraivialait, cumtar  comhdhúile carbóin sna fáinní.

Tá Úránas claonta ar a thaobh timpeall 90 céim. Ní rothlaíonn sé thart ar ais atá gar do bheith ingearach le plána a fhithise: roIlann sé ina fhithis ionas nach bhfuil lá is oiche go rialta i ndiaidh a chéile ann in aon chor.

Is é 1 7.2 uair a thréimhse rothlaithe, agus 84.01 bliain tréimhse a fhithise.

Stair

Ar 13 Márta 1781, tháinig William Herschel ar an phláinéad Úránas”, an chéad phláinéad a thángthas air ón chianaois. Agus é ag tabhairt faoi shuirbhéireacht ar na réaltaí, thug Herschel faoi deara go raibh rud ag bogadh os comhair na réaltaí. Ar dtús, shíl sé gur cóiméad a bhí ann.

Ach níos moille, agus níos mó staidéir déanta air, tuigeadh gur pláinéad a bhí ann, agus tugadh an t-ainm Úránas air, in ómós do cheann de sheandéithe na Gréige. Ba é an réalteolaí Gearmánach Johann Bode a bhaist Úránas mar ainm air, dia na spéire anallód.

I miotaseolaíocht na tíre sin, dia na spéire ab ea Úránas, a bhí pósta le Gáia, bandia an talaimh, agus ba iad na Tíotáin an chlann a bhí acu.

20ú haois

Pictiúir a  thóg an spásárthach Voyager 2 den phláinéad i 1986 a thug mórchuid dár n-eolas air dúinn.

Féach freisin

Tagairtí

  1. Vasily Serafimov. "" (as an Rúisis). 
  2. Vasily Serafimov. "Q24500417" (as an Rúisis). 
  3. Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
  4. Cur síos ag an URL: https://sites.uni.edu/morgans/astro/course/Notes/section4/new21.html.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Ráite i: Keplerian elements for approximate positions of the major planets. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla. Dáta foilsithe: 15 Feabhra 2015.
  6. 6.00 6.01 6.02 6.03 6.04 6.05 6.06 6.07 6.08 6.09 6.10 URL tagartha: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/uranusfact.html.
  7. 7.0 7.1 7.2 Jürgen Oberst (4 Nollaig 2010). "Report of the IAU Working Group on Cartographic Coordinates and Rotational Elements: 2009" (as Béarla) (2): 101-135. doi:10.1007/S10569-010-9320-4. 
  8. URL tagartha: https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/uranusfact.html. Object named as: Equatorial radius (1 bar level) (km): 25,559.
  9. NASA FACTS” (Béarla). NASA.
  10. URL tagartha: http://www.astronomycafe.net/FAQs/q2681x.html.
  11. URL tagartha: https://web.archive.org/web/20131102112312/http://marsrover.nasa.gov/spotlight/20070612.html.
  12. 12.0 12.1 12.2 Matt Hussey (2011). "Fréamh an Eolais" (2011). 
  13. Conradh na Gaeilge, Londain (13 Márta 2022). "Nuacht Mhall (An Dún)" (ga-IE). iVoox. Dáta rochtana: 2022-08-25.
athraigh An Grianchóras
An GhrianMearcairVéineasAn GhealachAn DomhanMarsPhobos agus DeimosCeiréasAn príomhchrois astaróideachIúpatarGealacha IúpatairSatarnGealacha ShatairnÚránasGealacha ÚránaisNeiptiúnGealacha NeiptiúinPlútónGealacha PhlútóinHaumeaGealacha HaumeaMakemakeCrios KuiperErisDysnomiaAn diosca scaiptheScamall HillsScamall Oort
An Ghrian · Mearcair · Véineas - an Domhan - Mars · Ceiréas · Iúpatar · Satarn · Úránas · Neiptiún · Plútón · Haumea · Makemake · Eris