República Helénica Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía | ||||
---|---|---|---|---|
Estado miembro la Unión Europea | ||||
| ||||
Tetã ñe'ẽ akã: Ελευθερία ή Θάνατος Elefthería i thánatos (Gyresiañe'ẽme: «Sãso térã mano») | ||||
Tetã Momorãhéi: Ύμνος εις την Ελευθερίαν Imnos eis tin Eleftherían (Gyresiañe'ẽme: «Purahéi sãsóre») | ||||
Tavusu (ha táva tuichavéva) | Atenas | |||
Ñe'ẽnguéra | Gyresiañe'ẽ | |||
• Hablados | Arrumano, meglenita, arbanita, tsakonio, póntico | |||
Tetãygua réra |
griego, -a heleno, -a | |||
Tekuái reko | Amandajerape | |||
• Presidenta | Katerina Sakellaropoulou | |||
• Primer ministro | Kyriakos Mitsotakis | |||
Tetã Amandaje | Consejo de los Helenos | |||
Sãso • Declarada • Reconocida |
Mburuvi otománo poguýgui 25 jasyapy ary 1821 3 jasykõi ary 1830 | |||
Yvy apekue | Ñemoĩha 96.º | |||
• Opaite | 131957 km² | |||
Tembe'y | 1935 km | |||
Y rembe'y | 15 021 km | |||
Yvyty yvatevéva | Olimpo | |||
Ava hetakue | Ñemoĩha 74.º | |||
• Estimación | 10741165 hab. (2018) | |||
• Hetakue | 11329600 hab. (2013) | |||
• Typy'ũ (est.) | 82 hab./km²* | |||
PIB (PPA) | Ñemoĩha 57.º | |||
• Opaite (2018) | US$ 311.650 sua | |||
• Per cápita | US$ 29.060 | |||
PIB (nominal) | Ñemoĩha 52.º | |||
• Opaite (2018) | US$ 226.770 sua | |||
• Per cápita | US$ 21.140 | |||
IDH (2017) | 0,870 (31.º) – Muy alto | |||
Viru |
Euro (€, EUR ) | |||
Ára | EET (UTC+2) | |||
• Arahakúpe | EEST (UTC+3) | |||
ISO Jehero | 300 / GRC / GR | |||
Tetã renda tee Ñandutíme |
.gr | |||
Tetã pumbyry papapy |
+30 | |||
Tetã puhoe papapy |
SVA-SZZ / J4A-J4Z | |||
Tetã aviõ papapy | SX | |||
Mba'yrumýi papapy tee | GR | |||
COI Jehero | GRE | |||
Opaite Tetã Yvýgui | ||||
Gyrésia (Gyresiañe'ẽme: Ελλάδα, Elláda; Gyresiañe'ẽ ymaguare: Ἑλλάς, Hellás) ha'e niko peteĩ umi 27 tetã hekosãsóvagui upe Európa Joatýpe oĩva. Ko tetãme oiko amo 11 sua tetãygua ojojáva, avano'õ oñe'ẽva tenondeitépe pe Gyresiañe'ẽ ha ijerovia niko Gyrésia tupão tape ypýre ombo'éva.
Atenas, ko tetã itavusu ha itáva orekovéva tapichakuéra ipype, itáva tuichavéva mokõiha niko Tesalónika. Oĩ táva tuicha ambuéva, herakuãite ha imba'eguasúva, techapyrãme: Piréo, Patras, Heraclión ha Lárisa.
Gyrésia niko oñemohenda porãite Európa, Ásia ha Áfrika mbytépe, ha ijerére ojejuhu yvate kuarahyreike gotyo tetã Aváña, yvate gotyo tetã Vugária ha Yvate Masendóña, ha yvate kuarahyresẽ ngotyo ojejuhu Tuykía. Kuarahyresẽ ngotyo oĩ para Ehéo, kuarahyreike gotyo oĩ para Hóniko ha ñemby gotyo ojejuhu para Yvy mbytépe; umi mbohapy yguasu omohembe'y ko tetã amo 13 676 km rehe, upéicha Gyrésia niko pe tetã y rembe'y ipukuvéva 11ha opa Yvýgui. Gyrésia oreko pokõi ypa'ũ aty, umi ypa'ũ atýpe niko oĩ 1400 ypa'ũ, umívagui 227 mante oreko tapichakuéra oikóva ijyvýpe. Amove 80 % Gyrésia yvy apekuégui niko yvyty ha yvytyrysýi, upe tuichavéva niko yvyty Olímpo, ohupyty 2917 métro.
Gyrésia ko'ãgagua ijypykue tee Gyrésia ymaguare avano'õme, upépe niko Yvy pehẽngue kuarahyreikegua arandupy ñepyrũ. Yvy pehẽngue kuarahyreikegua ijypy oñepyrũ hag̃ua oikuaa jekopytyjoja, upe jekopytyjoja Atena pegua rupive, oikuaa hag̃ua arandupykuaaty, oha'ã hag̃ua ñembosaraipavẽ (opa tetã oñembosaráivo ha oha'ã jetepysóre irundy rundy arýpe), oñepyrũ hag̃ua oikuaa ñe'ẽporãhaipyre ha marandeko ñehesa'ỹijo, upéicha avei ku avano'õ ymaguare ombo'e jokuaikuaa ha umi mba'e tenondeitéva papapykuaa ha tembikuaaty rehe. Tetã Gyrésia ko'ãgagua oñemohendaite ary 1830-pe, isãso rire ñorairõre ha osẽ rire upe Mburuvi otománo poguýpe. Hembiasakue puku ha heko ymaite niko ojehecha oparupi, tenondeite ko tetã rembiapoporã tee, ojogapoháicha ymaite guive, ko tetã rembi'u tee ha ñe'ẽporãhaipyre tee.
Ko'ãga niko Gyrésia ha'e peteĩ tetã hekosãsóva ijekopytyjoja, imba'ehetáva ha yvypóra ñakãrapu'ã rechaukaháre ojehecha ko tetã iporãite ojeiko hag̃ua. Gyrésia oĩ Európa Joaju atýpe ary 1981 guive ha oipuru ipirapire euro ary 2001 guive, oĩ avei OTAN atýpe ary 1952 guive. Opáichavo, Gyrésia niko pe tetã iviru ñemomba'apo ohasa asyvéva oiko aja crisis 2008-2015. Upe guive oñemboheta mboriahu Gyrésia retãygua kuéra apytépe, opa rire upe crisis Gyrésia oñepyrũ oñemoporã jey mbegue katu.
Alemáña | Andorra | Aservaijã | Ayméña | Áuteria | Aváña | Avekásia | Chekía | Chípere | Elovákia | Elovéña | Epáña | Etóña | Georgia | Gyrésia | Hĩlándia | Hungyria | Hyãsia | Irilánda | Itália | Ilándia | Kosovo | Kyoásia | Letóña | Liechytenteĩ | Lituáña | Luxemburgo | Yvate Masendóña | Malta | Mónako | Montenégyro | Moyndávia | Noruéga | Ndinamáka | Polóña | Poytuga | Rrumáña | Rrúsia | San Maríno | Sévia | Suésia | Suísa | Táva Vatikáno | Tavetã Joaju | Tetãnguéra Yvýi | Tuykía | Ukyáña | Véyhika | Vielorrúsia | Vónia ha Hesegovína | Vugária |