Anneerü
Anneerü (alijunaiki: carnero, ovejo) shia wanee mürülü cha'aya Wajiira, aapaanüsü süpüla mürüla sutuma Wayuu. Sünülia natuma na atüjaka süpüleerua wuchiirua otta kasa supushuwa'a shia Ovis Orientalis Aries.
Jaleje'ewalü tü anneetka
Tü mürütka tia antitnüsü chejee sulu'ujee wane mma Oriente medio münüsü, na mürütkana tia epijaanüsü sutuma alijuna icha sümaiwa, nnojoluiwa kanüliain Europa otta Asia. Mapa, antüsü wajiiramüin natuma na alijuna antaka sulu'u anuwa icha sümaiwa. Tü anneetka epijaanüsü sutuma alijuna icha sümaiwa süpüla neküinjatüin tü shi'irukuuka, süka jamüin anain süpüla ekünaa otta süpüla aapaanüin tü sütaka.
Tü anneetka süpa'apünaasü tü mmapa'akalü, sainküinpünaasü mmakalü süka jamüin motso sukua sünain ipooluin shia.
Anneerü sümüin wayuu
Tü anneetkalüirua epijaanüsü sutuma wayuu shi'iree neküinjatüin tü shi'irukuuko otta süpüla naapaainjatüin supushuwa'a eekalü sünain.
Cha'aya Wajiira eesü anain tü mürütka sükajee anain tü mmakalü süpüla a'imajünaa sümaa ka'ulayuu, tü kama'anakalü waima washiraapala aka jamüin sülatapa wane kasa, ouktaa, achuntunaa otta eekai alatüin, achajaanüsü wanee jo wainma mürülü supüla shiyainjatüin ekiiraa, saa'u ekawaa sünain alapajaa otta müsia sünain ayulaa jiipü. Ja'itairü shiyainjatüin süpüla awalaaja apaünaa otta müsia pasiruwaa, achajaanüsü kaa'ula otta jo anneerü. Cho'ujaasü sümüin ouutsu süpüla shiküinjatüin yolüjaa, müsiaka sa'in süpüla majayülü suju'itapa sünaijee süttaa.
Anasü tü kama'anawaaka mürülü icha Wajiira, süka jamüin eesü aipia shiküin, wuin süsüin, nnojotpaa kasa shiküin, awaraijünüsü süpa'apünaa mmakalü Wajiira. Aikünüsü shi'iruku anneerü otta müsia shi'iruku kaa'ula müinka sain shi'iruku paa'a yalaa eere outkajaain wayuuirua sünain ayaata nemia yala Pala'aipo'u, Marakaaya, Maiko'u, Ichitki otta müsia supushuwa'ale mmapa'akalü wajiira.