Hernán Cortés | |
---|---|
Cochaslys Cortés veih'n 18oo eash, bunnit er y chochaslys va currit liorish y ruegeyder Paolo Giovio | |
Ennym ruggyree | Hernando Cortés de Monroy y Pizarro Altamirano |
Ruggit |
Mee ny Nollick 1485 Medellín, y Chashteel |
Hooar baase |
2 Mee ny Nollick 1547 (61–62 bleeaney d'eash) Castilleja de la Cuesta, y Chashteel |
Bun baaish |
baase najooragh (buinnagh mooar ploorasee) |
Boayl oanluckee | Caayr Veksico |
Seyraanaght |
Impiraght y Spaainey Habsburg Spain (en) y Spaainey |
Çhengey | Spaainish |
Keird | ronseyder · kiannoort · conquistador |
Sheshey |
Juana Ramírez de Arellano y Zúñiga (en) 1583) Catalina Suárez Marcayda (en) (1512 - Mee Houney 1, 1522) |
Leggad |
La Malinche (en) Isabel Moctezuma (en) |
Paitçhyn |
slane rolley |
Ayr | Martín Cortés de Monroy |
Moir | Doña Catalina Pizarro Altamirano |
Enmys |
Lhiass Ree yn Spaainey Noa Lhiass Ree yn Spaainey Noa |
Aundyryn |
slane rolley |
Coorse caggee | |
Ammys | y Spaainey |
Shirveish/crouw | Spanish Army (en) |
Rhenk | gineraal |
Faghtyssyn caggee | Spanish conquest of the Aztec Empire (en) |
Kianglaghyn fysseree as sheshoil | |
Hernán Cortés de Monroy y Pizarro Altamirano, 1d Varkys Ghlion Oaxaca (Mee ny Nollick 1485 – 2 Mee ny Nollick 1547), she conquistador Spaainagh v'eh. Stiur eh yn turrys-contoyrtys hug rish tuittym yn Impiraght Asteckagh as chionnee eh ayrnyn mooarey jeh'n vooar-heer haink dy ve Meksico noa-emshiragh fo reirey ree yn Chashteel 'sy 16oo eash leah. Va Cortés coontit mastey ny ronseyderyn as ny conquistadoryn ghow toshiaght rish y chied phaase jeh coloinaghyn Spaainagh ny h-Americkyn.
V'eh ruggit ayns Medellín, y Spaainey, lesh mooinjer lieh-ooasle. Reih eh geiyrt er contoyrtyssyn as er berçhys 'sy Theihll Noa. Hie eh dys Hispaniola as, ny s'anmey, dys y Choobey, raad hooar eh encomienda (cairys da obbyr viallee er lheh). Feie tammylt beg, ren eh shirveish myr alcalde (briw beg) er y nah valley Spaainagh va bunnit er yn ellan. Ayns 1519, v'eh reiht myr captan y trass turrys-contoyrtys dys y vooar-heer. Hug eh beggan argid echey hene da'n turrys-contoyrtys. Ren e noidys n'oi kiannoort y Choobeby, Diego Velázquez de Cuéllar, cur rish aagherrym er-ash jeh'n turrys-contoyrtys ec y vinnid yerrinagh, agh yiooldee Cortés veih'n oardagh shen.
Lurg e heet dys y vooar-rheynn, chur Cortés strateysh rahoil er bun raad heuee eh rish bun-dooghyssee ennagh n'oi fir elley. Chammah's shen, ghow eh ymmyd jeh ben dooghyssagh, Doña Marina, myr çhyndaader. Ny s'anmey, rug ee yn chied vac echey. Tra chur kiannoort y Choobey çhaghteryn dy ghoaill Cortés seose, chagg eh nyn oi as va'n varriaght echey. Ghow eh ymmyd jeh ny sidooryn elley myr tooilley cooney. Screeu Cortés lettyryn jeeragh da'n ree shirrey bwooise ry-hoi e varriaghtyn ayns ynnyd kerraghey ry-hoi e halleydys. Erreish da ren eh ceau yn Impiraght Asteckagh harrish, va'n enmys marqués del Valle de Oaxaca bronnit er Cortés, tra va'n enmys lhiass-ree, va ny s'ooashley, bronnit er yn ard-dooinney ooasle, Antonio de Mendoza. Ayns 1541, ren Cortés goll er-ash dys y Spaainey raad hooar eh baase shey bleeaney ny s'anmey rere cooishyn najooragh.