| |||||
gmejna: | Łaz | ||||
zagmejnowanje: | 1995 (do Hórnikečanskeho jězora) | ||||
wobydlerstwo: | 1.120 (31. decembra 2016) | ||||
přestrjeń: | 10,27 km² | ||||
wysokosć: | 128 metrow n.m.hł. | ||||
51.36693114.307149128
| |||||
póstowe čisło: | 02999 | ||||
předwólba: | 035726 | ||||
wotwodźene słowa: |
| ||||
wikidata: Wulke Ždźary (Q160207)
|
Wulke Ždźary (němsce Groß Särchen, hornjoserbsce tež Wulke Zdźary, prjedy jenož Ždźary) su hornjołužiska cyrkwinska wjes w Budyskim wokrjesu, kotraž wot lěta 2005 k Łazej słuša.
Wulke Ždźary leža w zapadnym dźělu gmejny Łaz južnje Hórnikečanskeho jězora při rěce Čornicy. Sewjerozapadnje Wulkich Ždźarow leži město Kulow a runje přez wsu wjedźe zwjazkowa dróha 96 z Wojerec do Budyšina.
Prěnje historiske naspomnjenje pochadźa z lěta 1374 (von der Zore). Wjes słušeše to Wojerowskeho stawoweho knjejstwa.
Wot 1691 hač do swojeje smjerće w lěće 1704 bě chorwatski połkownik Janko Šajatović knjez nad Wulkimi Zdźarami. Wón je historiski zakład serbskeje powěsćoweje postawy dobreho kuzłarja Krabata.
Dnja 31. awgusta 1852 zniči wulki woheń 22 Zdźarowskich statokow.
Z wotewrjenjom prěnich brunicowych jamow spočatk 20. lětstotka podwoji so wobydlerstwo wosadneje wsy w běhu jenož 25 lět wot 519 w lěće 1905 na 1088 w lěće 1925, při čimž so tež rěčna situacija we wsy spěšnje přeměni, dokelž bě wjetšina zapućowacych dźěłaćerjow z němskich kónčin. Bórze běchu serbskorěčni wobydlerjo w mjeńšinje. W lětach 1929 do 1932 so k tomu hišće serbska susodna wjeska Bukojna wotbagrowa.
Wot lěta 1908 měješe wjes zastanišćo při železniskej čarje Budyšin–Wojerecy. W lěće 1999 bu wosobowy wobchad zastajeny a 2001 so čara zawrě.
Hač do lěta 1995 běchu Wulke Ždźary samostatna gmejna we Wojerowskim wokrjesu. Dnja 1. oktobra zjednoćichu so z Koblicami a Stróžu do gmejny Hórnikečanski jězor, kotraž bu 31. decembra 2004 zaso rozpušćena.
Dnja 5. meje 1912 załožichu we wsy na iniciatiwu Franca Krala, Awgusta Lapšticha a Jana Haješa Serbske towarstwo za Wulke Ždźary a wokolinu z něhdźe 140 čłonami, kotrež bě tež jedne ze załoženskich towarstwow Domowiny. Z prěnim předsydu towarstwa, kiž měješe jako zaměry „hajenje a škit serbskeje rěče a serbskich zakładnych prawow“ w dobje razantneje industrializacije, sta so wjesny předstejićer Handrij Hajnk. W 1920tych lět słušeše tež Jurij Wjela, kiž bě tehdy z wučerjom w bliskim Komorowje, do aktiwnych čłonow towarstwa a skutkowaše jako dirigent jeho měšaneho chóra.
Po statistice Arnošta Muki mějachu Wulke Zdźary we 1880tych lětach cyłkownje 519 wobydlerjow, z nich 510 Serbow a jenož dźewjeć Němcow. W cyłej Zdźarowskej wosadźe chodźachu tehdy 2120 wosadnych k serbskej a jenož pjećo k němskej spowědźi.
Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 33,9 %.
We Wulkich Zdźarach wobsteji zakładna šula, na kotrejž so tež serbšćina jako cuza rěč wuwučuje.
Za dalšich fararjow hlej zapisk wo Zdźarowskej cyrkwi.
Běły Chołmc | Bjedrichecy | Drěwcy | Hermanecy | Koblicy | Lipiny | Mortkow | Roholń | Šćeńca | Tři Žony | Tyhelk | Wulke Zdźary | Wysoka | Złyčin