Ալեքսանդր Հեյգ

Ալեքսանդր Հեյգ
 
Կուսակցություն՝ ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն
Կրթություն՝ ԱՄՆ Ռազմական ակադեմիա, Էդմունդ Ա. Վալշի անվան դիվանագիտական ծառայության դպրոց, Կոլումբիայի համալսարան, Նոտր Դամ համալսարան, ԱՄՆ բանակի պատերազմի քոլեջ, Կոլումբիայի համալսարանի բիզնեսի դպրոց, Naval War College?, Lower Merion High School? և St. Joseph's Preparatory School?
Մասնագիտություն՝ դիվանագետ, քաղաքական գործիչ, բանակի սպա և գործարար
Դավանանք կաթոլիկություն
Ծննդյան օր դեկտեմբերի 2, 1924(1924-12-02)
Ծննդավայր Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Վախճանի օր փետրվարի 20, 2010(2010-02-20) (85 տարեկան)
Վախճանի վայր Բալթիմոր, Մերիլենդ, ԱՄՆ
Թաղված Արլինգտոնի ազգային գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն  ԱՄՆ
Զավակներ Brian Haig?
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Ալեքսանդր Հեյգ (անգլ.՝ Alexander Meigs Haig, Jr., դեկտեմբերի 2, 1924(1924-12-02), Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ - փետրվարի 20, 2010(2010-02-20), Բալթիմոր, Մերիլենդ, ԱՄՆ), ամերիկացի զորահրամանատար, պետական գործիչ և դիվանագետ։ Սպիտակ տան վարչակազմի ղեկավարը՝ նախագահներ Ռիչարդ Նիքսոնի և Ջերալդ Ֆորդիի օրոք։

Կենսագրություն

Կյանքի սկզիբ

Ծնվել է 1924 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Ֆիլադելֆիայի Բալա-Ցինվուդ արվարձանում՝ Ալեքսանդր Մեյգսի և Ռեգինա էն Հեյգի ընտանիքում։ Նա սովորել է Բալա-Ցինվուդի Սուրբ Մատթեոսի ծխական դպրոցում, այնուհետև Ֆիլադելֆիայի Սուրբ Հովսեփի կաթոլիկ դպրոցում և Lower Merion High School դպրոցում, որն ավարտել է 1942 թվականին։ Ալեքսանդրի հայրը մահացավ, երբ տղան տասը տարեկան էր։ Սովորել է Նոթր Դամի համալսարանում, սակայն մեկ տարի անց 1944 թվականին տեղափոխվել է Վեստ-Փոյնթ ռազմական ակադեմիա։ 1947 թվականին ավարտել է Վեստ-Փոյնթը 310-ից 217 առաջադիմությամբ։

Ծառայել է Կանզասում, ապա Կենտուկիում և Ճապոնիայում։ 1950 թվականի մայիսին ամուսնացել է գեներալ Ալոնզո Ֆոքսի դուստր Պատրիսիա Անտուանետա Ֆոքսի հետ։ Նրանք ունեն երեք երեխա։

Կորեական պատերազմ

Ճապոնիայում Կորեական պատերազմի ժամանակ ծառայել է որպես շտաբի պետ գեներալ Դուգլաս Մակարթուրի վարչական օգնական։ Կազմում էր գործողությունների քարտեզը և ամեն երեկո Մակարթուրին զեկուցում էր օրվա ընթացքում տեղի ունեցածի մասին։ Այնուհետև X կորպուսի հրամանատարի օգնականն էր։ 1950 թվականի վերջին ստացել է կապիտանի կոչում։ Մասնակցել է Ինչխոնում վայրէջքի, Չոսինի ջրամբարին կից ճակատամարտի և Խինամի տարհանման։ Ծառայության ընթացքում Կորեայում ստացել է մեդալներ՝ երկու արծաթե աստղ և մեկ բրոնզե աստղ։

Ծառայության շարունակություն

Հեպատիտով հիվանդանալուց հետո նշանակվել է Ֆորտ-Նոքսում գտնվող զրահատանկային մաս։ Ընդլայնված դասընթացն ավարտելուց հետո նա դասավանդեց Ուեսթ Փոյնթում, այնուհետև 1954-1955 թվականներին հաճախեց Կոլումբիայի համալսարանի բիզնեսի դպրոց։ Ծառայել է Արևմտյան Գերմանիայում, 1957 թվականին ստացել է մայորի կոչում։ 1958-1959 թվականին ծառայել է USAEUR շտաբում (ԱՄՆ-ի բանակը Եվրոպայում)։ Այս տարի (1959-1960) սովորել է ռազմածովային քոլեջում և մեկ տարի սովորել է Ջորջթաունի համալսարանում Միջազգային հարաբերություններ  բաժնում։ Փոխգնդապետ է նշանակվել 1962 թվականին։

1962-1964 թվականներին ծառայել է շտաբներում։ 1964 թվականից ԱՄՆ պաշտպանության նախարարի տեղակալի օգնական Սայրուս Վենսը։ Աշխատելով Բեռլինին, Դոմինիկյան Հանրապետությունում և Կուբայում ինտերվենցիային վերաբերող մի շարք կարևոր քաղաքական հարցերի շուրջ՝ հաջողությամբ լուծեց միջգերատեսչական բախումներն ու դիվանագիտական ճգնաժամերը։

1966-1967 թվականներին մասնակցել է Վիետնամի պատերազմին՝ սկզբում հրամանատարելով գումարտակը, ապա բրիգադը՝ 1-ին հետևակային դիվիզիայում։ Պարգևատրվել է Ակնառու ծառայությունների համար խաչով, որն ԱՄՆ-ի ռազմական մրցանակի նշանակությամբ երկրորդն է։

Մինչև գնդապետի բարձրացման հասնելը Հեյգը 1969 թվականին վերադարձել է Վաշինգտոն՝ որպես ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականի գլխավոր ռազմական օգնական Հենրի Քիսինջերի։ Լինելով Քիսինջերի անգնահատելի շտաբի պետ՝ շուտով սկսել է աշխատել Սպիտակ տան հետ (1970 թվականին Ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդականի օգնականի պաշտոնում նրան փոխարինել է Բրենթ Սքոուկրոֆթը)։ Հեյգը մասնակցել է Չինաստան Նիքսոնի ուղևորության կազմակերպմանը և Վիետնամում խաղաղության բանակցություններին։

Հեյգը ձեռք է բերել երկիմաստ հռչակ, երբ նախագահ Նիքսոնը բարձրացրեց այն չորս աստղանի գեներալ և շտաբի պետի տեղակալ 240 ավելի ավագ սպաներ։ Սակայն շուտով Հեյգը վերադարձել Է Սպիտակ տուն, որտեղ 1973-1974 թվականներին զբաղեցրել է նախագահի հատուկ օգնականի պաշտոնը։ Ուոթերգեյթյան սկանդալի ժամանակ Հեյգը կարևոր դեր է խաղացել 1974 թվականի օգոստոսին Նիքսոնի հրաժարականին և նախագահ Ջերալդ Ֆորդի պաշտոնն ստանձնելուն հանգեցրած բանակցություններում։ Նա նաև արժանանում է կառավարության հաջող աշխատանքին այն ժամանակաշրջանում, երբ Նիքսոնը լիովին կլանված էր Ուոթերգեյթյան սկանդալով։

Եվրոպայում ԱՄՆ ուժերի հրամանատար

Ալեքսանդր Հեյգ, 1977 թվական

Շուտով Ալեքսանդր Հեյգը նշանակվել է ԱՄՆ բանակի Եվրոպական հրամանատարության գլխավոր հրամանատար և ՆԱՏՕ-ի ուժերի գերագույն հրամանատար և այդ պաշտոնը զբաղեցրել մինչև 1979 թվականը։ Հունիսի 25-ին Մոնսում նրա վրա մահափորձի անհաջող փորձ էր կատարվել։ Երբ նա անցնում էր կամրջով, վերջինիս տակ ռումբ էր պայթել, սակայն պայթյունը տեղի է ունեցել մի պահ ավելի ուշ, քան անհրաժեշտ էր, և Հեյգը չի տուժել։ Վիրավորվել են նրա երեք թիկնապահները, որոնք եղել են նրա հետևից եկող մեքենայում։ Հարձակումը վերագրվում էր Կարմիր բանակի խմբակցություններին։ 1993 թվականին գերմանական դատարանը Ռոլֆ Կլեմենս Վագներին (Rolf Clemens Wagner) ցմահ ազատազրկման էր դատապարտել Հեյգի դեմ մահափորձի համար։

1976 թվականին գեներալ Հեյգը հանդես եկավ ՆԱՏՕ-ի Հարավային արտացոլման՝ Հարավատլանտյան պայմանագրի կազմակերպության քաղաքական դաշինքի ստեղծման նախաձեռնությամբ, սակայն նախագիծը չիրականացավ։

1979 թվականին ազատվել է բանակից։ Զբաղեցրել է United Technologies ընկերության գործադիր տնօրենի պաշտոնը։

Պետական քարտուղար

1981 թվականի հունվարին նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանի կողմից  նշանակվել է պետական քարտուղար։ Իր շատ կոշտ «բազեական» դիրքորոշման պատճառով տարաձայնության մեջ էր մտնում պաշտպանության նախարար Կասպար Ուայնբերգերի հետ։ Ռեյգանի դեմ մահափորձից և նրա հոսպիտալացումից հետո աղմկահարույց հայտարարություն է արել այն մասին, որ վերահսկում է իրավիճակը, թեև, ըստ օրենքի, նախագահի պարտականությունները պետք է կատարեր այն ժամանակվա փոխնախագահ Ջորջ Բուշը։ Ֆոլքլենդյան պատերազմի ժամանակ Հեյգը առանց մեծ հաջողությունների փորձել է միջնորդ դառնալ Մեծ Բրիտանիայի և Արգենտինայի միջև։ 1982 թվականի սկզբին երկիմաստ դիրքորոշում է զբաղեցրել մերձավորարևելյան հարցի վերաբերյալ՝ պաշտոնապես նախազգուշացնելով Իսրայելին Լիբանանի հետ պատերազմ սկսելուց, սակայն փաստացի «կանաչ լույս» է տվել այդ հակամարտությանը։ Առաջարկում էր Եվրոպայում նախազգուշական միջուկային կրակոց անել։ Բացի այդ, լինելով պետքարտուղարի պաշտոնում, Հեյգը հայտարարել է, որ «կան ավելի կարևոր բաներ, քան աշխարհը»։

Նշանակումից մեկուկես տարի անց՝ 1982 թվականի հունիսի 25-ին, Ալեքսանդր Հեյգը պաշտոնանկ արվեց։ Նրան փոխարինել է ավելի պրագմատիկ և ավելի հաջողակ Ջորջ Շուլցը։

Կյանքի վերջին տարիներ

1988 թվականին Հեյգը փորձում էր հասնել նախագահական ընտրություններում հանրապետականներից թեկնածուների առաջադրմանը՝ մրցակցելով Ջորջ Բուշ ավագի հետ։

2007 թվականի սեպտեմբերի 25-ին ԱՄՆ մի քանի այլ պաշտոնաթող պետքարտուղարների հետ ստորագրել է նամակ, որով կոչ է արվում ԱՄՆ Կոնգրեսին չընդունել Հայոց ցեղասպանության մասին 106-րդ բանաձևը։

Հեյգը Չեչնիայում խաղաղության համար ամերիկյան կոմիտեի իսկական անդամ էր։ Մահացել է 2010 թվականին։

Գրքեր

Հուշեր

  • Caveat: Realism, Reagan, and Foreign Policy. 1984
  • Inner Circles: How America Changed The World. 1992։

Մենագրություններ

  • Վալերի Գարբուզով, Ալեքսանդր Հեյգ, կամ Մի գեներալի երեք կարիերա։ - Մ., 2004:

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ 1,0 1,1 http://www.nytimes.com/2010/02/21/us/politics/21haig.html?pagewanted=all
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.boston.com/bostonglobe/obituaries/articles/2010/02/21/alexander_m_haig_jr_at_85_was_reagans_secretary_of_state/
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 https://web.archive.org/web/20111222085333/http://www.biography.com/people/alexander-haig-9325072
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.independent.co.uk/news/people/news/alexander-haig-reagans-doctor-strangelove-dies-1905787.html
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/northamerica/usa/7279348/Alexander-Haig-former-US-Secretary-of-State-dies-in-hospital-aged-85H.html
  8. ↑ Alexander M. Haig Jr. Dies at 85; Was Forceful Aide to 2 Presidents — The New York Times, 2010.
  9. ↑ «Alexander Haig - MSN Encarta». web.archive.org. 2008 թ․ մարտի 10. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մարտի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 8-ին.
  10. ↑ «Alexander Haig». Time. 1984 թ․ ապրիլի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 6-ին.
  11. ↑ Ronald Reagan edited by Douglas Brinkley (2007) The Reagan Diaries Harper Collins ISBN 978-0-06-0876005 p 66 Saturday, January 30
  12. ↑ Waller, Douglas C. Congress and the Nuclear Freeze: An Inside Look at the Politics of a Mass Movement, 1987. Page 19.
  13. ↑ Letter from the Former Secretaries of State Արխիվացված 2007-10-30 Wayback Machine(անգլ.)

Արտաքին հղումներ

Նախորդող՝
Էդմունդ Մասկի 		ԱՄՆ պետքարտուղար
1981 թվականի, հունվարի 22 — 1982 թվականի, հուլիսի 5 		Հաջորդող՝
Ջորջ Շուլց
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Հեյգ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ