Ամերիկյան երազանք
Ամերիկյան երազանք (անգլ.՝ American Dream), արտահայտություն, որը հաճախ կիրառում են ԱՄՆ-ի բնակիչների կյանքի իդեալները նշելու համար՝ ինչպես նյութապես, այնպես էլ հոգեպես։ Ուիլյամ Սեֆայրի «Քաղաքական բառարանում» (Safire’s New Political Dictionary. Random House, New York, 1993) ասված է։
|
Ամերիկյան երազանքը՝ ազատության կամ հնարավորությունների իդեալ է, որը ձևավորվել է — «հիմնադիր հայրերի» կողմից, ազգի հոգևոր ուժը։ Եթե ամերիկյան համակարգը՝ ամերիկյան քաղաքականության կմախքն է, ապա ամերիկյան երազանքը՝ հոգին է։ | 
|
«Ամերիկյան երազանք» բառակապակցության աղբյուրը համարվում է Մեծ ճգնաժամի ընթացքում Ջեյմս Ադամսի գրած տրակտատը, «Ամերիկայի էպոսը» վերնագրով (անգլ.՝ The Epic of America, 1931):
|
|
Ամերիկյան երազանքը երկրի մասին է, որտեղ յուրաքանչյուր բնակչի կյանքը կլինի ավելի լավ, հարուստ և լի, որտեղ յուրքանչյուրը հնարավորություն կունենա ստանալ այն, ինչին արժանի է։ |
|
Ջեյմս Ադամսը ցանկացել է ոգևորել հայրենակիցներին, հիշեցնել Ամերիկայի և նրա նվաճումների նշանակության մասին։ Այս բառակապակցությունը պահպանվել է, այնուհետև դառնալով Էդվարդ Օլբի պիեսի և Նորման Մեյլորի վեպի վերնագիրը, սակայն այս ստեղծագործություններում այն հեգնանքի իմաստ է ունեցել։
Ամերիկյան երազանք արտահայտության իմաստը բավականին անորոշ է։ Այսպես, պատմաբան Ֆ. Կարպենտերը գրել է. «Ամերիկյան երազանքը երբեք ճշգրիտ բացահայտված չէր և ակնհայտ է, երբեք չի բացահայտվի։ Այն միևնույն ժամանակ և չափազանց բազմազան է և չափազանց անորոշ. տարբեր մարդիկ տարբեր իմաստներ են դնում այս հասկացության մեջ»։ Այնուամենայնիվ ԱՄՆ-ի գրեթե բոլոր նախագահները պաշտոնի անցնելուց կամ պատասխանատու որոշում կյացնելուց առաջ պարտավոր են խոստանալ իրենց ընտրողներին, որ իրենց քաղաքականությունը կյանքի է կոչելու այդ երազանքը։
ԱՄՆ-ի ազգային էթոսը, որտեղ ազատությունը յուրաքանչյուրի համար ներառում է բարգավաճման և հաջողության խոստում, հիմնված է ԱՄՆ-ի Անկախության հռչակագրի գաղափարների վրա, այն մասին, որ մարդիկ ստեղծվել են հավասար։
|
|
«Սահմանված անքակտելի իրավունքներով», ներառյալ «կյանքը, ազատությունը և երջանկության ձգտումը»։ |
|
Ամերիկյան երազանք հասկացությունը հաճախ կապում են ներգաղթյալների հետ, ովքեր ժամանել են ԱՄՆ՝ ավելի լավ կյանքի որոնման համար։ Ակնհայտ է, որ նրանք լքում են այն երկրները, որտեղ ի տարբերություն ԱՄՆ-ի, առկա էր բավականին խիստ սոցիալական շերտավորման համակարգ, որը սահմանափակում է սոցիալական շարժունությունը, որոշում է նրանց նվիրվածությունը անհատական ազատության և ազատ ձեռնարկատիրության փիլիսոփայությանը։ Ամերիկյան երազանք հասկացությունը սերտորեն կապված է «self-made person» հասկացության հետ, այսինքն մի անձնավորության, որը ծանր աշխատանքի միջոցով կյանքում հաջողությունների է հասել։
Հաճախ «Ամերիկյան երազանքի» իրականացման ֆիզիկական ապացույցը մասնավոր տան սեփականությունն է։
Հանթեր Թոմփսոնը անդրադարձավ իր ստեղծագործություններում «Ամերիկյան երազանք» որոնման թեմային։
Քննադատություն
|
|
Ի՞նչ է պատահել ամերիկյան երազանքին։ Այլևս միասնական հզոր ձայնի հնչյուններ չեն լսվում, որոնք արտահայտում են մեր համընդհանուր հույսն ու կամքը։ Այն ինչ հիմա լսում ենք՝ սարսափի, հաշտեցման և փոխզիջման խառնաղմուկն է, «ազատություն, ժողովրդավարություն, հայրենասիրություն» բարձրաձայն բառեր, որոնցից մենք հեռացրել ենք ամբողջ բովանդակությունը։ |
|
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Марк Лапицкий (д. ист. наук, ст. н. сотрудник Института сравнительной политологии РАН) От «плавильного котла» к «салатнице»