Ամերիկյան ֆուտբոլ

Ամերիկյան ֆուտբոլ
Տեսակ	քրիդրիոն ֆուտբոլ
Այլ անուններ	գրիդրոն
Ծագման երկիր	ԱՄՆ
Թիմ փոքր	22
Սեռ	արական, իգական
Կարգավիճակ	թիմային, գնդակով խաղ
Հարմարանք	ձվաձև գնդակ;
Վայր	ամերիկյան ֆուտբոլի դաշտ;
Առաջին առաջնություն	նոյեմբերի 6, 1869 թ.` Ռադջերսի և Փրինսթոնի համալսարանների միջև
Օլիմպիական խաղեր	չկա,; ցուցադրվել է 1932 թ.-ի ամառային օլիմպիական խաղերում; Չի ճանաչվել որպես օլիմպիական սպորտաձև
Տարբերվում է	Ֆուտբոլ և ֆուտբոլի տարատեսակներ
Պորտալ	Պորտալ:Ամերիկյան ֆուտբոլ
	American football Վիքիպահեստում

Ֆուտբոլիստ Դեն Մարինոն Պիցբուրգի համալսարանի ուսանողական հավաքականի կազմում (1979 թ.)

Ամերիկյան ֆուտբոլ (անգլ.՝ American football), թիմային, ոչ օլիմպիական սպորտաձև։ Խաղի համար օգտագործվում է ձվաձև գնդակ։ Խաղի նպատակն է նշված ձվաձև գնդակը հասցնել հակառակորդ թիմի վերջնագոտի (անգլ.` end zone) և այդ կերպ միավորներ վաստակել։ Գնդակը վերջնագոտի հասցնելու համար ֆուտբոլիստը կարող է ընտրություն կատարել հետևյալ տարբերակների միջև`

Գնդակը հասցնելով հակառակորդի գոլային գծից ներս (թաչդաուն) (6 միավոր)
Գոլային գծից ներս ստանալով փոխանցում ()
Գնդակը ոտքով հարվածելով հակառակորդի գոլային սյուների միջև ()
Հակառակորդ թիմի գնդակակիրին (ball carrier) հրելով և քաշելով իր իսկ վերջնագոտուց ներս (2 միավոր)

Խաղն անցկացվում է 120 յարդ (110 մետր) երկարությամբ և 53 1/3 յարդ (49 մետր) լայնությամբ ուղղանկյուն կանաչապատ դաշտում։ Թիմերի այսպես կոչված «դարպասները» իրենցից ներկայացնում են 10 ֆուտ (3 մետր) բարձրությամբ երկու զուգահեռ հենասյուններ, որոնց միջև ընկած հեռավորությունը կազմում է 18,6 ֆուտ (5,7 մետր)։

Խաղի ժամանակը բաղկացած է 4 հատ 15 րոպեանոց քառորդներից։ Հավասար հաշվի դեպքում տրվում է լրացուցիչ ժամանակ՝ օվերթայմ, որի տևողությունը նույնպես 15 րոպե է։

Սպորտաձևը հատկապես տարածված է Միացյալ Նահանգներում։ Կանադայում գործում է կանադական ֆուտբոլը, որի կանոնները մի փոքր տարբերբերվում է ամերիկյանից։ ԱՄՆ-ում կան ամերիկյան ֆուտբոլի ավագ դպրոցի, համալսարանային և պրոֆեսիոնալ մակարդակներ, որոնց կանոնները շատ աննշան են միմյանցից տարբերվում։ Ամենաառաջնակարգ լիգան այս սպորտաձևում համարվում է ԱՄՆ-ի Ֆուտբոլի ազգային լիգան (National Football League, կրճատ՝ NFL)։

Ամերիկյան և կանադական ֆուտբոլների տարբերությունները կանոնների և մարզադաշտի չափերի միջև են։ Երկու սպորտաձևերն էլ համարվում են ռեգբիի և սովորական ֆուտբոլի սկզբնական տարբերակները։

Պատմություն

Խաղի ստղծման պատմություն

Ամերիկյան ֆուտբոլ խաղը ստեղծվել է ֆլորենտական կալչո սպորտաձևից։ Ամերիկյան ֆուտբոլը առաջին անգամ խաղացել են 1869 թվականի, Նոյեմբերի 6-ին Ռուդգերսի և Պրինկետոնի միջև։ Այդ խաղում խաղացին երկու թիմեր 25-ական խաղացողներով, օգտագործվում էր կլոր գնդակ, և նման համադրություն ուներ ռեգբիի և ֆուտբոլի կաննոների հետ; գնդակը չի կարող վերցրել ու տեղափոխել, սակայն դա կարող էր անել հարվածելով կամ ուժեղ հարվածերով ոտքով, ձեռքերով, գլխով կամ այլ կողմերով ամենա հարմար տարբերակն է առաջխաղացման և մրցակիցի դեմ գոլ հեղինակելու համար։ Ռուտգերսը հաղթեց խաղը 6-4 հաշավով։

Քոլեջի ուսանողները խաղը շարունակում էին խաղալ մի քանի տարի, որը համապատասխանում էին խաղում օգտագործելով ընդունող դպրոցի կանոնները։ Ներկայացուցիչները Յալեի, Կոլումբիայի, Պրինկետոնի և Ռուտգերսի հանդիպել էն 1873 թվականի, հոկտեմբերի 19-ին ստեղծելով կանոնների ստանդարտ շարք որով պետք էր բոլոր դպրոցները հավատարիմ մնային։ Թիմերը սահմանեցին 20 խաղացողներ յուրաքանչյուրը, և դաշտերում նշեցին 400-ից 250 ֆուտերը։ Հարվարդը ձեռնպահ էր կոնֆերանսում, քանի որ նրանք ավելի շատ հավանում էին ռեգբիի ոճի խաղը, որ թույլը թույլ էր տալիս աշխատել գնդակով։

Ծանոթագրություններ

↑ See 2006թ.-ի NCAA Ֆուտբոլային օրենքները
↑ Միացյալ Նահանգներում և Կանադյում «ֆուտբոլ» տերմինը նշանակում է կամ «ամերիկյան» կամ «կանադական ֆուտբոլ»։ Հիմնականում տեսակը հասկացվում է կոնտեքստից։
↑ «Spectators Guide to Rugby» (PDF). New England Rugby. Northeastern University. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
↑ «Rutgers - The Birthplace of Intercollegiate Football». Rutgers University. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 «No Christian End! The Beginnings of Football in America» (PDF). Professional Football Researchers Association. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

Տես՝ ամերիկյան ֆուտբոլ Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամերիկյան ֆուտբոլ» հոդվածին։

Սա սպորտի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։

[1] See 2006թ.-ի NCAA Ֆուտբոլային օրենքները

[2] Միացյալ Նահանգներում և Կանադյում «ֆուտբոլ» տերմինը նշանակում է կամ «ամերիկյան» կամ «կանադական ֆուտբոլ»։ Հիմնականում տեսակը հասկացվում է կոնտեքստից։

[3] «Spectators Guide to Rugby» (PDF). New England Rugby. Northeastern University. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին.

[Rutgers-4] «Rutgers - The Birthplace of Intercollegiate Football». Rutgers University. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին.

[No_Christian_End-5] 5,0 ^5,1 «No Christian End! The Beginnings of Football in America» (PDF). Professional Football Researchers Association. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)