ՆԱՏՕ |
Շվեդիա |
Շվեդիա-ՆԱՏՕ հարաբերություններ, ՆԱՏՕ-ի երկկողմ հարաբերությունները Շվեդիայի Թագավորության հետ, որոնք բաղկացած են խաղաղության և համաշխարհային անվտանգության կառուցման համատեղ ջանքերից, օպերատիվ համատեղելիության ապահովումից, Շվեդիայի զինված ուժերի՝ ՆԱՏՕ-ի և այլ գործընկեր երկրների հետ բազմազգ խաղաղապահական գործողություններում համագործակցելու ունակության պահպանումից։ Շվեդիան Եվրամիության հինգ անդամներից մեկն է, որոնք ՆԱՏՕ-ի անդամ չեն։
1994 թվականի մայիսի 9-ին Շվեդիան միացել է «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրին։ Ծրագրի նպատակն էր ՆԱՏՕ-ի և Եվրոպայի և նախկին Խորհրդային Միության այլ պետությունների միջև վստահության ամրապնդումը, ինչպես նաև ՆԱՏՕ-ի հետ գործընկեր երկրների համագործակցության բարելավումը։ 1997 թվականին Շվեդիան դարձավ Եվրաատլանտյան գործընկերության խորհրդի անդամ, քաղաքական երկխոսության ֆորում, որը լրացնում է գործնական համագործակցությունը «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի շրջանակներում։
1990-ականներին Շվեդիայի զինված ուժերը ընդլայնեցին ՆԱՏՕ-ի հետ աշխատելու իրենց հնարավորությունները՝ ընդունելով ՆԱՏՕ-ի ստանդարտները, այդ թվում՝ անգլերենը՝ ՆԱՏՕ-ի պաշտոնական լեզուն։
Շվեդիան մասնակցել է Բոսնիա և Հերցեգովինայում ՆԱՏՕ-ի խաղաղապահ ուժերին (IFOR, 1996 թվականից՝ SFOR), զինծառայողներ է տրամադրում Կոսովոյում ՆԱՏՕ-ի ռազմական կոնտինգենտի համար (KFOR): Աֆղանստանում շվեդական զորախումբ կար ISAF-ի ուժերի կազմում և նրանց փոխարինած «Վճռական աջակցություն» օպերացիան։ Շվեդիան մասնակցել է Լիբիայում ՆԱՏՕ-ի և Իրաքում «Իսլամական պետության» դեմ գործողություններին։
Շվեդիան միացել է ՆԱՏՕ-ի արագ արձագանքման ուժերին։
Շվեդիան դարձել է ՆԱՏՕ-ի ընդլայնված հնարավորությունների ծրագրի գործընկերը, որը մեկնարկել է ի պատասխան 2014 թվականին Ռուսաստանի կողմից Ղրիմի բռնակցմանը։
2022 թվականի փետրվարի 24-ին Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժումից հետո Շվեդիան և Ֆինլանդիան ակտիվացրել են իրենց համագործակցությունը ՆԱՏՕ-ի հետ։ Մայիսի 18-ին Շվեդիան և Ֆինլանդիան պաշտոնապես հայտ են ներկայացրել ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու համար։ Հուլիսի 5-ին ստորագրվել է ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի և Ֆինլանդիայի անդամակցության մասին արձանագրությունը։ Շվեդիան կարող է ՆԱՏՕ-ի անդամ դառնալ այն բանից հետո, երբ ՆԱՏՕ-ի բոլոր երկրները վավերացնեն ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության մասին արձանագրությունը և այդ մասին տեղեկացնեն ԱՄՆ կառավարությանը, որը ՆԱՏՕ-ի ստեղծման մասին 1949 թվականի վաշինգտոնյան պայմանագրի ավանդապահն է։ 2023 թվականի ապրիլի 10-ի դրությամբ ՆԱՏՕ-ի բոլոր երկրները, բացի Թուրքիայից և Հունգարիայից, վավերացրել են Շվեդիայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին։ Ֆինլանդիան ՆԱՏՕ-ին անդամակցել է 2023 թվականի ապրիլի 4-ին։
2023 թվականի հունվարի 21-ին Reuters-ը հայտնել էր Ստոկհոլմում հակաթուրքական ցույցերի մասին։ Դանիայի ուլտրաաջ քաղաքական HardLine կուսակցության առաջնորդ Ռասմուս Պոլուդանը Թուրքիայի դեսպանատան առջև այրել է Ղուրանը։ Հաղորդվում է, որ այդ ակցիան կազմակերպվել է Ruptly-ի նախկին լրագրող, կրեմլամետ ակտիվիստ Չանգ Ֆրիկի աջակցությամբ։ Քաղաքում տեղի են ունեցել նաև առանձին բողոքի ակցիաներ՝ ի պաշտպանություն քրդերի և ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու Շվեդիայի հայտի դեմ։
Թուրքիայի ԱԳՆ-ն վճռականորեն դատապարտել է Ղուրանի այրմանն ուղղված ակցիան՝ այն անվանելով հակաիսլամական գործողություն և հարձակում Սուրբ գրքի վրա։ Թուրքիան հայտարարել է Շվեդիայի պաշտպանության նախարարի՝ Անկարա նախատեսված այցի չեղարկման մասին։
Հունվարի 23-ին Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտարարել էր, որ Շվեդիան չպետք է Թուրքիայից աջակցություն սպասի ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու իր հայտին և Ստոկհոլմում տեղի ունեցած ակցիան անվանել է աստվածանարգություն, իսկ դրա կազմակերպիչներին՝ ահաբեկիչներ և իսլամի թշնամիներ։
|
|
2022 թվականին ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության գաղափարին աջակցում են զգալի թվով շվեդներ։ 2022 թվականի փետրվարին Novus հետազոտական ընկերության անցկացրած հարցման համաձայն՝ շվեդների 52 %-ը կողմ են Շվեդիայի անդամակցությանը ՆԱՏՕ-ին, իսկ 34 %-ը դեմ են։
Ուկրաինայի պատերազմը լուրջ գործոն դարձավ, որն ազդեց շվեդների կարծիքների վրա ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության վերաբերյալ։ Շատերը կարծում են, որ ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունը Շվեդիային թույլ կտար իրեն ավելի պաշտպանված զգալ Ուկրաինայի հակամարտության ժամանակ և հետագա հակամարտություններում։ Միևնույն ժամանակ, Ուկրաինայի պատերազմը մտահոգություն է առաջացրել նաև հակամարտության հնարավոր սրման և Ռուսաստանի հետ հնարավոր առճակատման վերաբերյալ, ինչը կարող է լարվածություն առաջացնել Շվեդիայի և Ռուսաստանի միջև հարաբերություններում։
Գլխավոր դժվարություններից մեկը, որին Շվեդիան բախվում է ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հարցը քննարկելիս, Թուրքիայի վերաբերմունքն է ահաբեկչական կազմակերպության նկատմամբ Քրդստանի աշխատավորական կուսակցություն, որը բազմիցս ահաբեկչական գործողություններ է իրականացրել Թուրքիայի տարածքում և որին ՆԱՏՕ-ի անդամների մեծամասնությունը համարում է ահաբեկչական կազմակերպություն։ Շվեդիան արդեն երկար ժամանակ է, ինչ աջակցում է քրդական համայնքին, ինչպես նաև ապաստան է տրամադրում Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության անդամներին և նրա աջակցությունը մտահոգություն է առաջացնում Թուրքիայի համար, որը ՆԱՏՕ-ի անդամ է։ Բացի այդ, Շվեդիան ապաստան է տրամադրում նաև Գյուլենի շարժում կազմակերպության անդամներին, որին Թուրքիան ահաբեկչական կազմակերպություն է համարում։ Դա բարդություններ է ստեղծում ՆԱՏՕ-ի հետ Շվեդիայի բանակցություններում և կարող է դժվարացնել Շվեդիայի անդամակցությունն այդ կազմակերպությանը։
Ընդհանուր առմամբ, ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության գաղափարին աջակցությունը բավականին բարձր է մնում 2022 թվականին, սակայն կան մի քանի բարդություններ, որոնք պետք է հաշվի առնել այս հարցը քննարկելիս։
{{cite news}}
: |last=
has generic name (օգնություն)
{{cite news}}
: |last=
has generic name (օգնություն)