Չելյաբինսկ

Չելյաբինսկ
Բնակավայր
	Չելյաբինսկ
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Ռուսաստան
Ներքին բաժանում	Leninsky District?, Q4209626?, Kurchatovskii District?, Metallurgicheskii District?, Sovetskii District?, Traktorozavodskii District? և Tsentralny City District?
Հիմնադրված է	1736 թ.
Մակերես	500,9 կմ²
ԲԾՄ	220 մետր
Պաշտոնական լեզու	ռուսերեն
Բնակչություն	▼1 182 517 մարդ (հունվարի 1, 2023)
Ժամային գոտի	UTC+5
Հեռախոսային կոդ	351
Փոստային դասիչ	454000–454999
Ավտոմոբիլային կոդ	74, 174 և 774
Պաշտոնական կայք	cheladmin.ru(ռուս.)(անգլ.)(գերմ.)
	Չելյաբինսկ (Ռուսաստան)
	Չելյաբինսկ (Ռուսաստան)
	Չելյաբինսկ Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Չելյաբինսկ (այլ կիրառումներ)

Չելյաբինսկ (ռուս.՝ Челябинск), քաղաք Ռուսաստանում, Չելյաբինսկի մարզի կենտրոնը։ Գտնվում է Հարավjin Ուրալի արևելյան լանջին, Միաս գետի ափերին։ Արդյունաբերության գլխավոր ճյուղերն են գունավոր և սև մետալուրգիան (լրիվ ցիկլի մետալուրգիական, խողովակագլանման, ցինկի գործարաններ, էլեկտրամետալուրգիական կոմբինատ), մեքենաշինությունը (տրակտորներ, հաստոցներ, ճանապարհային մեքենաներ, ժամացույցներ և այլն)։ Զարգացած է նաև շինանյութերի արտադրությունը (մետաղակոնստրուկցիաների, խոշորպանելային տնաշինության, գիպսե իրերի, աղյուսի գործարաններ), թեթև և սննդի արդյունաբերությունը (մանվածքագործվածքային, կոշիկի, տրիկոտաժի ֆաբրիկաներ, կաշվի գործարան, մսի կոմբինատ, ալրաղաց գործարան, կաթի կոմբինատ և այլն)։

Հիմնադրվել է 1736 թվականին որպես ռուսական ամրոց բաշկիրական Սելյաբա (Չելյաբա) գյուղի տեղում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի (1939 —1945 թվականները) Չելյաբինսկ է էվակուացվել մոտ 60 արդյունաբերական ձեռնարկություն։

Արտաքին կապեր

Չելյաբինսկն ունի 6 օտարերկրյա և 3 ռուսական քույր-քաղաքներ։

1.

Կոլումբիա, ԱՄՆ ( 1995 թվականից);

2.

Նոթինգեմշիր, Մեծ Բրիտանիա ( 2000 թվականից);

3.

Ռամլա, Իսրայել ( 2000 թվականից);

4.

Ուրումչի, Չինաստան ( 2004 թվականից);

5.

Խարբին, Չինաստան (2012 թվականից);

6.

Սանտո-Դոմինգո, Դոմինիկյան Հանրապետություն ( 2019 թվականից);

1.

Կազան, Ռուսաստան ( 2002 թվականից);

2.

Օմսկ, Ռուսաստան ( 2002 թվականից);

3.

Ուֆա, Ռուսաստան (1999 թվականից);

Բնակչություն

Բնակչության թվաքանակը
1795	1856	1882	1897	1905	1913	1916
2700	↗4300	↗7700	↗20 000	↗35 500	↗65 100	↗67 300
1923	1926	1931	1933	1939	1956	1959
↘54 300	↗59 000	↗116 889	↗210 000	↗273 116	↗612 000	↗689 049
1962	1967	1970	1973	1975	1976	1979
↗751 000	↗836 000	↗875 210	↗928 000	↗989 000	→989 000	↗1 029 522
1982	1985	1986	1987	1989	1990	1991
↗1 066 000	↗1 105 000	→1 105 000	↗1 119 000	↗1 141 777	↘1 113 000	↗1 148 000
1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998
↘1 143 000	↘1 135 000	↘1 125 000	↘1 086 000	↘1 083 000	↗1 084 000	→1 084 000
1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005
↗1 086 300	↘1 083 200	↘1 081 100	↘1 077 174	↘1 076 000	↘1 071 000	↗1 095 100
2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
↘1 093 000	↘1 091 500	↗1 092 500	↗1 093 699	↗1 130 132	↗1 131 108	↗1 143 458
2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
↗1 156 201	↗1 169 432	↗1 183 387	↗1 191 994	↗1 198 858	↗1 202 371	↘1 200 719

Ծանոթագրություններ

↑ https://www.1obl.ru/news/o-lyudyakh/region-774-novye-gosnomera-budut-poluchat-avtovladeltsy-chelyabinskoy-oblasti/
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 «Народная энциклопедия «Мой город». Челябинск». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-16-ին. Վերցված է 2013-10-16-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-17-ին. Վերցված է 2013-08-17-ին.
↑ Административно-территориальное деление Союза ССР : . — Москва: Власть советов, 1931. — XXX, 311 с.

↑ Административно-территориальное деление Союза ССР. На 15 июля 1934 года.
↑ «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.
↑ «Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013-10-26-ին. Վերցված է 2013-10-26-ին.
↑ «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
↑ «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
↑ Российский статистический ежегодник, 1998 год
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 ^11,4 ^11,5 «Российский статистический ежегодник. 1994». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-18-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.
↑ «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.
↑ Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
↑ ^14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-12-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.
↑ Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.
↑ «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.
↑ Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.
↑ «Российский статистический ежегодник. 1997 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник. 1999 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-14-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник. 2000 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-13-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.
↑ «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.
↑ «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-07-ին. Վերցված է 2016-05-07-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник. 2004 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-09-ին. Վերցված է 2016-06-09-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник, 2005 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-09-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник, 2006 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник, 2007 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-11-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.
↑ «Российский статистический ежегодник, 2008 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-12-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.
↑ «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.
↑ «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений» (ռուսերեն). Федеральная служба государственной статистики. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-06-ին. Վերցված է 2013-ին.
↑ «Численность постоянного населения Челябинской области в разрезе муниципальных образований на 1 января 2012 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-12-ին. Վերցված է 2014-04-12-ին.
↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.
↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)
↑ «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.
↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.
↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.
↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.
↑ «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.

Գրականություն

Леннарт Самуэльсон Танкоград. Секреты русского тыла 1917−1953 гг. / пер. со шведск. Н. В. Долговой. — М.: РОССПЭН; Фонд «Президентский центр Б. Н. Ельцина», 2010. — 376 с. — ISBN 978-5-8243-1477-9.
Поливанов С. Н. Челябинск. Градостроительство вчера, сегодня, завтра / Челябинск: Южно-Уральское книжное издательство, 1986. — 146 с.
«Челябинск». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
Челябинск // Большая советская энциклопедия : / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
Дмитріев-Мамонов А. И., Здзярский А. Ф. Путеводитель по Великой Сибирской желѣзной дорогѣ. Изданіе Министерства путей сообщенія (с 2 фототипіями, 360 фототипогравюрами, 4 картами Сибири, 3 планами городовѣ) // СПб: Товарищество художественной печати. — 1900. — 600 с. (С. 118-122).
Объединённый государственный архив Челябинской области: путеводитель. Том 2 / Под ред. Финадеева А. П. // Челябинск: Дом печати. — 2005. — 630 с. ISBN 0-123-45678-9.
Челябинск: Энциклопедия / Сост.: В. С. Боже, В. А. Черноземцев. — Издание исправленное и дополненное — Челябинск: Каменный пояс, 2001. — 1112 с.; ил. ISBN 5-88771-026-8.
Демидова Н. Ф. Под ред. Устюгова Н. В. Материалы по истории Башкортостана / Том VI. Оренбургская экспедиция и башкирские восстания 30-х годов ХVIII в. (Институт истории, языка и литературы Уфимского научного центра РАН, Российский государственный архив древних актов) // Уфа: Китап. — 2002. — 768 с.: илл. ISBN 5-295-03107-1.

Արտաքին հղումներ

администрации Челябинска
Челябинской городской думы
Алфавитный указатель поиска статей о городе в электронной версии книги «Челябинск: Энциклопедия» (2001 г.)
«Железный поток. Битва заводов» — документальный фильм 2015 г. режиссёра О. Витвицкого на телеканале «Россия-Культура» (к вопросу почему Челябинск называли Танкоградом, а не Нижний Тагил).

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չելյաբինսկ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[_9975cb2c00502d83-1] ttps://www.1obl.ru/news/o-lyudyakh/region-774-novye-gosnomera-budut-poluchat-avtovladeltsy-chelyabinskoy-oblasti/

[1795BA-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 «Народная энциклопедия «Мой город». Челябинск». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-16-ին. Վերցված է 2013-10-16-ին.

[1897C-3] 3,0 ^3,1 «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-08-17-ին. Վերցված է 2013-08-17-ին.

[1931AD-4] Административно-территориальное деление Союза ССР : . — Москва: Власть советов, 1931. — XXX, 311 с.

[1933A-5] Административно-территориальное деление Союза ССР. На 15 июля 1934 года.

[1939AH-6] «Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-24-ին. Վերցված է 2013-11-30-ին.

[1956A-7] «Народное хозяйство СССР в 1956 г. (Статистический сборник). Государственное статистическое издательство. Москва. 1956». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013-10-26-ին. Վերցված է 2013-10-26-ին.

[1959C-8] «Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-28-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.

[1970E-9] «Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-29-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.

[1998C-10] Российский статистический ежегодник, 1998 год

[1994B-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 ^11,4 ^11,5 «Российский статистический ежегодник. 1994». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-18-ին. Վերցված է 2016-05-18-ին.

[1979D-12] «Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Демоскоп Weekly. Արխիվացված օրիգինալից 2021-11-07-ին. Վերցված է 2013-09-25-ին.

[1982A-13] Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)

[2001G-14] 14,0 ^14,1 ^14,2 ^14,3 ^14,4 «Российский статистический ежегодник. Госкомстат, Москва, 2001». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-05-12-ին. Վերցված է 2015-05-12-ին.

[1987A-15] Народное хозяйство СССР за 70 лет : юбилейный статистический ежегодник : / Государственный комитет СССР по статистике. — Москва : Финансы и статистика, 1987. — 766 с.

[1989C-16] «Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-26-ին.

[2002AB-17] Российский статистический ежегодник.2002 : Стат.сб. / Госкомстат России. – М. : Госкомстат России, 2002. – 690 с. – На рус. яз. – ISBN 5-89476-123-9 : 539.00.

[1997B-18] «Российский статистический ежегодник. 1997 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-05-22-ին. Վերցված է 2016-05-22-ին.

[1999E-19] «Российский статистический ежегодник. 1999 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-14-ին. Վերցված է 2016-06-14-ին.

[2000N-20] «Российский статистический ежегодник. 2000 год». Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016-06-13-ին. Վերցված է 2016-06-13-ին.

[2002B-21] «Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012-02-03-ին.

[2003E-22] «Города с численностью населения 100 тысяч и более человек». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-07-ին. Վերցված է 2016-05-07-ին.

[2004H-23] «Российский статистический ежегодник. 2004 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-09-ին. Վերցված է 2016-06-09-ին.

[2005M-24] «Российский статистический ежегодник, 2005 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-09-ին. Վերցված է 2016-05-09-ին.

[2006Q-25] «Российский статистический ежегодник, 2006 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-10-ին.

[2007AC-26] «Российский статистический ежегодник, 2007 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-11-ին. Վերցված է 2016-05-11-ին.

[2008AT-27] «Российский статистический ежегодник, 2008 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-12-ին. Վերցված է 2016-05-12-ին.

[2009D-28] «Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2015-05-18-ին. Վերցված է 2014-01-02-ին.

[2010W-29] «Перепись населения 2010. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений» (ռուսերեն). Федеральная служба государственной статистики. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-06-ին. Վերցված է 2013-ին.

[2011T-30] «Численность постоянного населения Челябинской области в разрезе муниципальных образований на 1 января 2012 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-12-ին. Վերցված է 2014-04-12-ին.

[2012A-31] «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013-05-16-ին. Վերցված է 2014-05-31-ին.

[2013W-32] «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года» (ռուսերեն). М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат. 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-12-ին. Վերցված է 2013-11-16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ location (link)

[2014CQ-33] «Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года» (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2014-08-10-ին. Վերցված է 2014-08-02-ին.

[2015DS-34] «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-08-06-ին. Վերցված է 2015-08-06-ին.

[2016AA-35] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года

[2017AA-36] «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года». 2017-07-31. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-07-31-ին. Վերցված է 2017-07-31-ին.

[2018AA-37] «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-07-26-ին. Վերցված է 2018-07-25-ին.

[2019AA-38] «Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года». Վերցված է 2019-07-31-ին.