ზეგამტარობა — მოვლენა, როდესაც გამტარის ელექტრული წინაღობა ნული ხდება და გამტარიდან სრულიად გამოიდევნება მაგნიტური ველი, როდესაც ზეგამტარის ნიმუშს გააცივებთ კრიტულ ტემპერატურამდე. ეს მოვლენა 1911 წელს ჰოლანდილმა ფიზიკოსმა ჰეიკე კამერლინგ-ონესმა აღმოაჩინა. ზეგამტარობა არის კვანტური მოვლენა და კლასიკური ფიზიკით ვერ აიხსნება. მისი ერთ-ერთი დამახასიათებელი მოვლენაა მეისნერის ეფექტი რაც ზეგამტარს განასხვავბს "იდეალური გამტარისგან".
მეტალის ელექტრული წინაღობა მცირდება ტემპერატურის შემცირებასთან ერთად. მაგრამ ეს შემცირება შემოსაზღვრულია კრისტალის დეფექტებისა და მინარევების გამო, რაც ქმნის დამატებით, არატემპერატურაზე-დამოკიდებულ წინაღობას. ზეგამტარ ნივთიერებებში კი გარკვეული ტემპერატურის ქვემოთ წინაღობა ეცემა ნულზე. მაგალითად, თუ ზეგამტარ რგოლში გავატარებთ დენს, ეს დენი იარსებებს უსასრულოდ, დიდი ხნის განმავლობაში, დამატებითი წყაროს გარეშე.
1986 წელს ზეგამტარობა აღმოაჩინეს კუპრატებშიც - კერამიკულ მასალებში, რომელთაც მაღალი კრიტიკული ტემპერატურა ახასიათებთ. ასეთი კრიტკული ტემპერატურები ვერ იხსნება ე.წ. კლასიკური ზეგამტარების თეორიით, ამიტომ მათ მაღალტემპერატურული ზეგამტარები ეწოდებათ.
2008 წლის თებერვალში აღმოაჩინეს ზეგამტარი მასალების ახალი კლასი — რკინაზე დაფუძვნებული ზეგამტარები.
2014 წელს წყალბადის სულფიდის (H2S) ძალიან მაღალი წნევის ქვეშ (150 გიგაპასკალი) მოთავსებისას ზეგამტარობის გადასვლის ტემპერატურა 80 კელვინი აღოჩნდა. 2019 წელს აღმოაჩნეს, რომ 170 გეგაპასკალ წნევაზე ლანთანის ჰიდრიდი (LaH10) ზეგამტარი გახდა თითქმის ოთახის ტემპერატურაზე, 250 კელვინზე.
არსებობს რამდენიმე კრიტერიუმი, რის მიხედვითაც ხდება ზეგამტარების კლასიფიკაცია. მათ შორის:
ფიზიკური თვისებები, ისეთები როგრიცაა სითბოტევადება, კრიტკული ტემპერატურა, კრიტიკული ველი, კრიტიკული დენის სიმკვრივე და სხავ., განსხვავებულია თითოელი ზეგამტარისთვის. ამასთან, არის მახასიათბლები რაც ყველა ზეგამტარს აერთიანებს, მაგალითად ნულოვანი წინაღობა.
უმარტივესი მეთოდე ელექტრული წინაღობის გაზომვისა არის გამტარში გაატაროთ დენი და გაზომოთ ფაზათა სხვაობა მის თავსა და ბოლოში. წინაღობა კი დაითვლება ომის კანონიდან R = U / I. თუ ძაბვა ნულია ე.ი. წინაღობა ნულის ტოლია.
წინაღობის გაზომვა შესაძლებელია უკონტაქტოდაც - ზეგამტარ რგოლშ გავატაროთ დენი და გავზომოთ მის მიერ შექმნილი მაგნიტური ველი. თუ ველი შემცირდა, ე.ი. დენი შემცირდა, რაც ნიშნავს, რომ წინაღობა არაა ნულის ტოლი. ასეთი ხერხით მიღებული მუდმივი მაგნიტური ველის სიცოცხლისხანგრძლივობა თეორიულად დაითვალეს და აღმოჩნდა, რომ სამყაროს სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე მეტია.
ჩვეულებრივ გამტარში, ელექტრული დენი შეიძლება წარმოვიდგინოთ როგორც ელექტრონების ნაკადი მძიმე იონების მესერში. ელექტრონები ეჯახებია იონებს რაც აკარგვინებთ ენერგია, ესაა ელექტრული წინაღობის წარმოქმნის მიზეზი.
ზეგამტარი სიტუაცია განსხვავებულადაა. კლასიკურ ზეგამტარებში, ელექტრონების ნაკადი არ შეიძლება განვიხილოთ როგორც ცალკეული ელექტრონების დენი, არამედ ისინი "წყვილდებიან" და წარმოქმნიან კუპერის წყვილებს ეს დაწყვილება ხდება ელექტრონების ფონონებთან ურთიერთქმედების ხარჯზე.კუპერის წყვილების ნაკადი კი როგორც ზედენადი სითხე, ისე მოძრაობს მესერში, აღარ გაიბნევა და წინაღობაც ნოლია.
ზეგამტარულ მასალებში, ზეგამტარული თვისებები ჩნდება მაშინ, როდესაც, ტემპერატურა ნაკლებია კრიტიკულ ტემპერატურაზე Tc. კრიტიკული ტემპერატურა გასხვავებულია სხვადასხვა მასალებისთვის. კლასიკური ზეგამტარების კრიტიკული ტემპერატურა მერყეობს 20 K -დან 1 K-მდე. მაგალითად ვერცხლისწლის კრიტიკული ტემპერატურაა 4.2 K. კლასიკურ ზეგამტარებში დღემდე აღმოჩენილი უმაღლესი კრიტიკული ტემპერატურაა 39 K , რომელიც აქვს მაგნეზიუმ დიბორიდს (MgB2), თუმცა ამ შენაერთს ახასიათებს უცნაური თვისებები რაც განსჯის საგანად ხდის საკითხს არის თუ არა კლასიკური ზეგამტარი
კუპრატებს უფრო მაღალი კრიტიკული ტემპერატურა ახასიათებს, მაგალითად YBa2Cu3O7, ერთ-ერთ პირველად აღმოჩენლი ზეგამტარს კუპრატებიდან, აქვს 92 K, კრიტიკული ტემპერატურა. ვერცხლისწყალზე დაფუძნებულ კუპრატებში ნაპოვნი იქნა 130 K კრიტიკული ტემპერატურა. ასეთი მაღალი კრიტიკული ტემპერატურების არსებობა ჯერჯერობით აუხსნელია. ელექტრონების ფონონონების მიერ დაწყვილებით იხსნება კლასკური ზეგამტარობა, მაგრამ ასეთი მაღალი ტემპერატურების ახსნა ამ მექანიზმით შეუძლებელია.
|access-date=
და |date=
-ში (დახმარება)
|access-date=
და |date=
-ში (დახმარება)
|access-date=
და |date=
-ში (დახმარება)