Севиджэ

Къалэ
Севиджэ
исп-бз. Sevilla
Нып Дэмыгъэ
Нып Дэмыгъэ
Къэрал Эспаниэ
Куей Севиджэ
Кординатхэр Кординатхэр: 37°23′00″ с. ш. 5°59′00″ з. д. / 37.383333° с. ш. 5.983333° з. д. (G) (Я)37°23′00″ с. ш. 5°59′00″ з. д. / 37.383333° с. ш. 5.983333° з. д. (G) (Я)
И инагъыр 141,31 км²
джылэр 704 414 цӀыху (2006)
Ӏувагъыр 4984,88 км²/цӀыху
Зэманыгъуэр UTC+1, гъэмахуэм UTC+2
Телефоным и кодыр (+34) 95
Почтэ индексхэр 410
Официал сайтыр http://www.sevilla.org/
Севиджэ (Эспаниэ)

Севи́джэ (исп-бз. Sevilla) — Эспаниэм и ипшъэ лъэныкъуэм хэт къалэ, мин 700 цӀыху дэсу. Андалусиэ хэку лъэпкъэгъумрэ Севиджэ куеймрэ я къалэ нэхъышъхьэ.

Тхыдэр

Пэсырем Севиджэм цӀэ зэрихьэтэр Гипалис, Урым колониэу щыта.

712 гъэм хьэрыпхэм къалэр яубыдри куей Ишбилиям (إشبيلية) и къалънэхъышъхьэ яшъа, куейм и цӀэм къыхокӀыр иджырейуэ къалэм цӀэ зэрихьэр.

Кордобэм и халифатыр зэхэкӀа яуж Севиджэр зыубыдахэр Тайфа лъэпкъым, абыхэм щыгъуэ къалъэм и лъэшыгъуэр щызэфӀэувар.

1091 гъэм Севиджэр берберхэм яубыдри илъэс шъитӀкӀэ я ӀэнатӀэм кӀэт.

1248 гъэм, мазэрэ ныкъуэрэкӀэ Севиджэм и хъуреягъыр Кастиджэм и Ферденанд III-м убыдауэ щыта нэуж, калэр эспанхэм яӀэкӀохьэ.

ЩӀэуэ и лъэшыгъуэр аргуэру щызэфӀэувар XVI-XVII лъэхъэнэхэм, Америкэр къагъуэта яуж. Апщыгъуэм Севиджэр къэралым и хыӀухьэпӀэ нэхъышъхьэ къуэдеуэ щытакъым, Ӏэшъагъэхэм пылъу хъуари къалэм екӀуэкӀхэт.

1729 гъэм Севиджэм тхылъ кӀатха зауэ емыгъэкӀуэкӀыным Эспаниэмрэ Фрэнджымрэ Инджылызымрэ я зэхуакум, яужым Нидерлэндхэри яхэхьа.

1808 гъэм Севиджэра нэхъышъхьу щытар Наполеон I-м и фрэнджызэ Эспаниэм ихьам и пэщытыным.

ШӀыпӀэр

Къалэр Эспаниэм и ипшъэ лъэныкъуэм хэт, Андалусиэм и къуэхьэпӀэм, Португалым и гъунапкъым км 90 пэщылъу. Гуадалкивир и псыхъуэм дэт, и лъэныкъуитӀыр иубыду. Севиджэ къыщыкӀэдзауэ хыпэм нэгъунэ Гуадалкивирым хы кхъухьхэр зэкӀуэ. Къалэм и пэсырей лъэныкъуэр псыхъуэм и сэмырабгъу лъэныкъуэмкӀэ хэт, къалэм къыпэщылъ хьэблэ Лос Умерос, Сестериэ, Бартиджо, Карретериэ, Ресолана, Сан Бернардо, Сан Доли, Ла Калсада, Макарена джоуэ и хъуреягъкӀэ Ӏутху. Пэсырей быдапӀэ блыным чэшъанэ 66 хэтауэ щытам, макӀэ щыщу къэнэжьар. Псыхъуэм и ижьырабгъу лъэныкъуэм Трианэ хьэблэр хэт.

ПэмыкӀ къалэхэмрэ Севиджэмрэ я зэхуакум дэлъыр: Кадис - 125 км, Кордоба - 140 км, Малага - 219 км, Гранада - 250 км, Мадрид - 541 км, Барселона - 1046 км.

Хьэуар

Хьэуар Севиджэм
Къигъэлъагъуэр ЩӀыш Маз Гъатх Мэл Накъ Мэкъу Бадз Шыщхь ФокӀ Жэп ЩакӀу Дыгъ Гъэ
Максимум курытыр, °C 15.9 17.9 21.2 22.7 26.4 31.0 35.3 35.0 31.6 25.6 20.1 16.6 24.9
Температурэ курытыр, °C 10.6 12.2 14.7 16.4 19.7 23.9 27.4 27.2 24.5 19.6 14.8 11.8 18.6
Минимум курытыр, °C 5.2 6.7 8.2 10.1 13.1 16.7 19.4 19.5 17.5 13.5 9.3 6.9 12.2
Къехым я нормэр, мм 65 54 38 57 34 13 2 6 23 62 84 95 534
Къызхэхар: Agencia Estatal de Meteorología, España

Джылэр

Севиджэр Эспаниэм и къалэ нэхъ инхэм ящыщ, джылу дэсымкӀэ еплӀанэреуэ ит.

Къалэм джылэ дэсым я бжыгъэм и зэхъуэкӀыгъуэр
1900 1920 1940 1950 1960 1970 1981 1991 2001 2008
147.271 205.723 302.300 374.138 441.869 545.692 645.817 683.028 684.633 703.206

Экономикэр

«Alamillo Bridge» Expo'92 шъхьэкӀэ яшъа

1990 гъэхэм Севиджэм и инфрэструктурэм инвистициэшхуэхэр къэкӀуэн кӀадза. Нэхъыбу ар зытеухуатэр «Expo 1992» Севиджэ екӀуэкӀар, а гъэлъэгъуэным и гъэхьэкӀэгъуэр зэфӀэувауэ щытыным шъхьэкӀэ. Абым пэмыкӀыу къалэм и джылэ транспортым и модернизациэ ирагъэкӀуэкӀа, лъэш яшъа, пэмыкӀ къалэхэм гъушӀгъогу кӀэх «AVE»-хэм пашъа. Къэралыгъуэ аэропорт кӀэи къалэм яшъа.

Зэр Переней хы тӀыгуныкъу Севиджэ закъуэ псым тету кхъухьӀухьэпӀэ зиӀэр, км 80 Гуадалкивирым и пэм пэщылъу. А ӀухьэпӀэр Атлантик океанми, Хы Курытми епхауэ щыт, Эспаниэм и ипшъэ лъэныкъуэхэр (Андалусиэрэ Экстремадурарэ) щэхуэнымкӀэ пегъэлъыф Еуропэми Африкэм и ишъхъэрэ лъэныкъуэми КъуэкӀыпӀэ Гъунэгъуми. ӀухьэпӀэр гъэтэрэзыгъуэ яшъат. 2006 гъэм, зэгъэзэхуэгъуэ лэжьыгъу хэкӀар 5,3 млн. тонн хуэдиз.

Севиджэм и гъунэгъу чэшъанибгъу иӀэ, дыгъэ энергиэ къыхаху, къалэм и нэхъыбэм экологиэ энергиэ къабзэ езыт. А чэшъанэхэм гъунджэ къагъэсэбэп, дыгъэм и нэхур ирагъэкӀуэалӀу бэкхъ гъэплъа къыхэхын шъхьэкӀэ. А бэкхъым турбинэхэр егъэлажьэ, езы турбинэхэм электроэнэриэ яшъри, джэщми махуэми къалэм ират.

Сурэтылъэ

ТехьэпӀэхэр