Parêzgeha Amed Diyarbakır | |
Koda parêzgehê: 21 | |
Nexşeya navçeyan | |
Kargêrî | |
Welat | Kurdistan |
---|---|
Dûgel | Tirkiye |
Serbajar | Amed |
Demografî û erdnîgarî | |
Gelhe (2009) | 1.515.011 kes |
Rûerd | 15.354 km2 |
Berbelavî | 97,2 kes/km2 |
Binebeş | |
Hejmara navçeyan | 18 navçe |
Hejmara bajarokan | 32 bajarok |
Hejmara gundan | 841 gund |
Agahiyên din | |
Dem | UTC+2 |
Koda telefonê | (+90) 412 |
Amed (bi tirkî: Diyarbakır), parêzgeheke Bakurê Kurdistanê ye. Serbajarê parêzgehê Amed e.
Navê xwe ji êla Bekirî (diyarê bekirî) girtiye[çavkanî hewce ye]).
Tevahiya gelhe herêmê 1.282.678 (1997) û 1.460.714 (2007)
Qerejdax (1.919 m), Pîreceman (2.010 m), Mîhrap (2.100 m), Adem (2.100 m), Lîs (2.220 m), Suplis (2.280 m), Koz (2.283 m), Qirdîlek (2.350 m), Berbihîv (2.593 m), Andok (2.830 m)
Gewran (Erxenî, 15.000 hektar), Qerexan (nêzî Qerejdax, 10.000 hektar), Deşta Diyarbekirê (40.000 hektar), Kîka (navbera Çinar û Bismilê, 25.000 hektar), Behremkî (Bismil, 18.000 hektar) û ber û berê çemê Dîcle ve jî pir deştên biçûk hene.
Çemê Dîcleyê, çemê herî mezin ê herêmê ye. Çemê Embarê, Batman (Qulp û Farqîn), Medya (Çêrmûg) û Kalxane (Erxenî) jî yên din yê herêmê ne. Li Diyarbekirê golên siruştî tune ne. Golên bendavan wek Devegeçîdî, Qereqeya, Qurtqeya, Ortavîran Goksu, Qralqîzî û Gozegol. Dîsa li Pasûrê, Çemê Sarumî, li Licê jî Çemê Şekiran hene.
Hesin (asin), qirşûn, çînko, manganez, asbest, sifir, barît, fosfat, malzemên ji bo tuxla û kiremîdan, rijiya kevir û van salên dawiyê jî bi taybetî li hêla Farqîn û Bismilê damarên petrolê jî hatine dîtin, lê ev hîn nehatine bikaranîn.
Ji bilî heywanên kedî li herêmê, sewalên wek hirç, çeqel, rûvî, kevroşk û babetên teyran jî, qertel, legleg, qijak, kevok, bilbil, yên herî pir in ku karin li herêmê peyde bibin.