Монне, Жан | |
---|---|
Шочмаш дене лӱм | франц. Omer Marie Gabriel Jean Monnet |
Шочын | 1888 ин 9 ноябрьын |
Шочмо вер | |
Колен | 1979 ин 16 мартын (90 и) |
Колымо вер | |
Страна |
|
Тыршымаш алан | дипломат, экономист, политик, французский боец Сопротивления, бизнесмен |
Шаблон:Wikidata gender switch | Сильвия де Бондини |
Чап пӧлек да премий | |
Медиафайлы на Викискладе |
Жан Омер Мари Габриель Монне (фр. Jean Omer Marie Gabriel Monnet), (9.11.1888). Шачмы вӓржӹ Коньяк хала, Шаранта, Франци — (Колен 16.3.1979), (Колымы вӓржӹ Париж), Франци) — француз бизнесмен, кугижӓнӹш йенг.
Европа Ушемымӹштӹмӓштӹ пиш кого рольым мадын.
Европа Ушемлӓн шачаш манын коклышы курымын эртӹшӹ кок кого вырсы инспирацим пуэнӹт. Кӹзӹтшӹ Унионым (Ушемӹм) ынгылаш манын, тидӹм пӓлӓш уты агыл. Седӹндонат шайыштмашнам коньякым выжалышы фабрикант француз Жан Монне (Jean Monne) гӹц тӹнгӓлӹнӓ, кыды ӹшке жепӓш Европым яжон пӓлен, шӱмжӹ вашт яратен дӓ шукы сӓндӓлӹкӹштӹ каштын шоктен.
Тӱнӹмбалныш Пӹтӓриш вырсы 1914—1918-шӹ ивлӓн Германи ваштареш кредӓлмӓштӹ коалициштӹ ылшы Франци дон Англи лоштыш льыскыдемшӹ кӹлӹм Монне раскыдын ужын. Каналын кок сирӹштӹжӓт икӹжӓк-иктӹ вӹкӹ ӹнянӹде анженӹт дӓ лач шоэн вӓшлиӓлтшӹ эдемвлӓ веле пашкудын йӹлмӹлӓжӹ попен мыштен.
Жан Монне кого опытан коммерсант ылын дӓ кыце шукыштат агыл пашкуды сӓндӓлӹквлӓ, вырсы ивлӓм ӹлен лӓктӓш дӓ халыкыштым пукшен лыкташ манын киндӹ дон вес керӓл продуктывлӓм аран-аран нӓлӓш тӹнгӓлӹт, анзыцок ужын. Киндӹ шӹренжок монополиствлӓн кидӹштӹ ылын, седӹндонат коалицишкӹ ушнышы сӓндӓлӹквлӓ тидӹм шергӓш ӓк доно нӓлӓш тӹнгӓлӹт ылын.
Монне пӹтӓри Францин, вара Кого Британин парвительствыжы докы кыце ыш доно киндӹ дон вес керӓл продуктывлӓм нӓлмӹлӓ, ядмаш доно лӓктӹн. Пӹтӓрижӹ гӹнь, Монне вӹкӹ пиш когон ӹнянӹде анженӹт, но шотлен лыкмыкышты, лачокшымат тӹдӹ делам попымыжым ынгылнеӹт дӓ тидӹ паштек Монне киндӹ дӓ провизи нӓлмӓшӹм Лондонышты вӓрлӓнӹшӹ конторыжы гач координируяш тӹнгӓлеш.
Тӱнымбалныш Пӹтӓриш вырсы «урам!» саслен-саслен тӹнгӓлӓлтӹн, тӹ салтаквлӓлӓн, кыдывлӓ Äтямӱлӓндӹн лӹмнержӹ верц кредӓлӓш маршируенӹт, мактымы шаявлӓм шукым попенӹт. Но махань сӹрӓн, лачокшымат, вырсы ылын дӓ маняр шукы ойхым тӹдӹ канден — тидӹм ынгылен шомыкышты, Европын гражданвлӓжӹ вырсы вӹкӓт анжалтышыштым вашталтенӹт.
Кыце толшашышты Европышты кредӓлдеок, вырсывлӓдеок ӹлӓш лиэш, тидӹ гишӓн тӹнӓм Жан Монне веле агыл шанен. Халыквлӓлоштыш иквӓреш пӓшӓм ӹштӹшӹ орган 1920-шы ин Женевын Халыквлӓн Ушемӹм ӹштен, кышты Жан Моннелӓн Генеральный секретарьын палшыкалышын должностьым пуэнӹт. Халыквлӓ лошты хытырен дӓ иквӓреш пӓшӓм ӹштен, вырсывлӓ докы нӓнгешӹ конфликтвлӓм решӓш лиэш манын Халыквлӓн Ушем шанен. Кыце пӓленӓ, ти шотышты пурым шанышы Ушем, задачыжым ӹштен кердде дӓ 1939-шӹ у вырсы тӹнгӓлӓлтӹн.