सनातन धर्मवा हिन्दु धर्म का शास्त्र र संस्कारमा गुरुलाई सबैभन्दा ठुलो स्थान दिईएको छ | शास्त्र अनुसार गु को अर्थ अन्धकार वा अज्ञान हुन्छ र रु को अर्थ निरोधक वा प्रकाश हो , तेसैले जसले अज्ञान रुपी अन्धकारबाट ज्ञान रुपी प्रकाश दिने गर्छन उनलाई गुरु भनेर सम्बोधन गरिन्छ । शास्त्र मा गुरु को स्थान भगवान को भन्दा पनि माथि रहेको छ भनेर भनिएको छ ।
गुरूर्ब्रह्मा गुरूर्विष्णु र्गुरूदेवो महेश्वरः।
गुरुः साक्षात परं ब्रह्म तस्मै श्री गुरवे नमः॥
शास्त्रमा गुरुलाई नै ब्रह्मा, बिष्णु र महेश्वरको रूपमा स्वीकार गरिएको छ । गुरुलाई ब्रह्मा भनिएको छ किनकी गुरुले शिष्यको भविस्य बनाउछन्, बिष्णु भनिएको छ किनकि गुरुले शिष्यको रक्षा गर्छन र महेश्वर भनिएको छ किनकि गुरुले शिष्यको खराब पक्ष्य एवं बानीको संहार गर्छन र सत्बुधि दिने गर्छन । गुरुले शिष्यको दुर्गुण हटाएर सत्मार्गमा हिडाउने गर्छन । स्वयं भगवान राम ,भगवान् श्री कृष्ण जब जब यस संसारमा आए उनीहरू पनि गुरुको सेवा गरेर, गुरुबाट ज्ञान लिएको उदाहरण रामायण एवं भागवत गीतामा पनि दिइएको छ ।
देवताहरू | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
देवीहरू | |||||||||
हिन्दु शास्त्रहरू |
| ||||||||
वैष्णव पुराण | ||
---|---|---|
शैव पुराण | ||
ब्रह्मा पुराण | ||
अन्य पुराण |
परिचय | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
वेद |
| ||||||||||
पुराण | |||||||||||
उपनिषद |
| ||||||||||
अन्य | इतिहास: रामायण • महाभारत अन्य: भगवद गीता • मनुस्मृति • अर्थशास्त्र • आगम तन्त्र • पञ्चरात्र • सूत्र • स्तोत्र • धर्मशास्त्र • दिव्य प्रबन्ध • तेवरम • रामचरितमानस • योग वशिष्ठ | ||||||||||
बाह्य सूत्रहरू | |||||||||||
महाभारतको पर्वहरू | आदिपर्व · सभापर्व · अरण्यक पर्व · विराटपर्व · उद्योगपर्व · भीष्मपर्व · द्रोणपर्व · कर्णपर्व · शल्यपर्व · सौप्तिकपर्व · स्त्रीपर्व · शान्तिपर्व · अनुशासनपर्व · अश्वमेधिकापर्व · आश्रम्वासिकापर्व · मौसुलपर्व · महाप्रस्थानिकपर्व · स्वर्गारोहणपर्व · हरिवंश पर्व | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
कुरु वंश का व्यक्तिहरू | ||||||||
कुरुक्षेत्र युद्ध |
| |||||||
अन्य पात्र | ||||||||
अन्य | ||||||||
स्थान |
काण्डहरू | बालकाण्ड · अयोध्याकाण्ड · अरण्यकाण्ड · किष्किन्धाकाण्ड · सुन्दरकाण्ड · लंकाकाण्ड · उत्तरकाण्ड · खंडकाव्य | |
---|---|---|
पात्रहरू | दशरथ · कौशल्या · सुमित्रा · कैकेयी · जनक · मन्थरा · राम · भरत · लक्ष्मण · शत्रुघ्न · सीता · उर्मिला · मांडवी · श्रुतिकीर्ति · विश्वामित्र · अहिल्या · जटायु · सम्पाति · हनुमान · सुग्रीव · बालि · अंगद · जामवंत · विभीषण · ताड़का · त्रिजटा · शूर्पणखा · मारीच · सुबाहु · खर-दूषण · रावण · कुम्भकर्ण · मंदोदरी · मायासुर · सुमाली · मेघनाद · प्रहस्त · अक्षयकुमार · अतिकाय · लव · कुश · वेदवती | |
स्थानहरू | ||
अन्य | अग्निदेव · अत्रि · अध्यात्म रामायण · अन्त्येष्टि क्रिया · ऋंगी ऋषि · काकभुशुण्डि · कोपभवन · चूड़ामणि · जनकप्रतिज्ञा · दूत · धनुषयज्ञ · नागपाश · पातिव्रत धर्म · पुत्रकामेष्टि · पुष्पकविमान · पुलस्त्य · मुद्रिका · राक्षस · राज्याभिषेक · रामराज्य · वानरसेना · शक्तिबाण · शिवधनुष · संजीवनी · स्वयंवर · स्वर्णमृग • रामशलाका |