प्राकृतिक उपग्रह सबैभन्दा सामान्य प्रयोगमा रहेको एउटा खगोलीय पिण्ड हो जसले ग्रह, गौण ग्रह वा सानो सौर्यमण्डल पिण्ड (वा कहिलेकाहीँ अर्को प्राकृतिक उपग्रह)को परिक्रमा गर्दछ। प्राकृतिक उपग्रहहरूलाई प्रायः चन्द्रमा भनिन्छ र यो पृथ्वीको चन्द्रमाबाट लिइएको हो।
सौर्यमण्डलमा २०७ वटा ज्ञात प्राकृतिक उपग्रहहरू रहेका छन् जसमा ६ वटा ग्रहीय उपग्रह प्रणालीहरू छन्। खगोलविद्हरूले साधारणतया गौण ग्रह मान्ने सात वस्तुहरूमा प्राकृतिक उपग्रहहरू पनि रहेका छन् जसमा ओर्कस, यम, हउमेया, क्वार, माकेमाके, गोङगोङ र एरिस पर्दछन्।[१] नोभेम्बर २०२१ सम्म ४४२ वटा अन्य साना ग्रहहरूको प्राकृतिक उपग्रहहरू रहेका छन्। [२]
कुनै पनि ग्रहमा प्रायः कुनै पनि प्राकृतिक उपग्रहको पिण्ड भन्दा कम्तीमा पनि १०,००० गुणा ठूलो व्यास हुन्छ।[३] पृथ्वी–चन्द्रमा प्रणाली सौर्यमण्डलमा अद्वितीय अपवाद हो; ३,४७४ किलोमिटर (२,१५८ माइल) सहित चन्द्रमा पृथ्वीको व्यासभन्दा ०.२७३ गुणा र यसको पिण्डको लगभग १⁄८० गुणा रहेको छ।[४] पछिल्लो सबैभन्दा ठूलो अनुपात ०.०५५ मा वरुण–ट्राइटन प्रणाली (लगभग १ देखि ५००० सम्मको पिण्ड अनुपातसहित), शनि–टाइटन प्रणाली ०.०४४ मा (पृथ्वी–चन्द्रमा प्रणालीसँगै दोस्रो पिण्ड अनुपातसहित, १ देखि ४२५० सम्म), बृहस्पति–ग्र्यानिमिड प्रणाली ०.०३८ मा र ०.०३१ मा अरुण–टाइटानिया प्रणाली रहेको छ। गौण ग्रहहरूको श्रेणीका लागि, क्यारनको सबैभन्दा ठूलो अनुपात रहेको छ र यो यमको व्यास ०.५२ हो।
ग्र्यानिमिड (बृहस्पतिको उपग्रह) |
Titan (शनिको उपग्रह) |
Callisto (बृहस्पतिको उपग्रह) |
Io (वृहस्पतिको उपग्रह) |
चन्द्रमा (पृथ्वीको उपग्रह) |
Europa (बृहस्पतिको उपग्रह) |
Triton (moon of Neptune) |
Titania (अरुणको उपग्रह) |
Rhea (शनिको उपग्रह) |
Oberon (अरुणको उपग्रह) |
Iapetus (शनिको उपग्रह) |
Charon (यमको उपग्रह) |
Umbriel (अरुणको उपग्रह) |
Ariel (अरुणको उपग्रह) |
Dione (शनिको उपग्रह) |
Tethys (शनिको उपग्रह) |
Enceladus (moon of Saturn) |
Miranda (अरुणको उपग्रह) |
Proteus (वरुणको उपग्रह) |
Mimas (शनिको उपग्रह) |
Hyperion (शनिको उपग्रह) |
Phoebe (शनिको उपग्रह) |
Larissa (वरुणको उपग्रह) |
Janus (शनिको उपग्रह) |
Amalthea (वृहस्पतिको उपग्रह) |
Puck (moon of Uranus) |
Epimetheus (शनिको उपग्रह) |
Thebe (वृहस्पतिको उपग्रह) |
Prometheus (शनिको उपग्रह) |
Pandora (moon of Saturn) |
Hydra (यमको उपग्रह) |
Nix (moon of Pluto) |
Helene (शनिको उपग्रह) |
Atlas (शनिको उपग्रह) |
Pan (moon of Saturn) |
Telesto (शनिको उपग्रह) |
Calypso (शनिको उपग्रह) |
Phobos (मङ्गलको उपग्रह) |
Deimos (मङ्गलको उपग्रह) |
Daphnis (शनिको उपग्रह) |
Methone (शनिको उपग्रह) |
डाक्ट्याल (आयडाको उपग्रह) |