Archeologia pradziejowa
W dzisiejszym świecie Archeologia pradziejowa stał się istotnym tematem i przedmiotem ogólnego zainteresowania ludzi na całym świecie. Wraz z postępem technologii i globalizacją Archeologia pradziejowa przejął wiodącą rolę w naszym życiu, wpływając na wszystko, od naszego sposobu pracy po nasze relacje osobiste. W tym artykule szczegółowo zbadano wpływ i znaczenie Archeologia pradziejowa we współczesnym społeczeństwie, oferując szczegółową analizę jego konsekwencji dla różnych aspektów naszego życia. Niezależnie od tego, czy jest to Archeologia pradziejowa jako osoba publiczna, wydarzenie historyczne czy zjawisko społeczne, jego znaczenie przekracza granice i zasługuje na zbadanie z różnych perspektyw.
Archeologia pradziejowa – jeden z działów archeologii zajmujący się badaniem pozostałości materialnych społeczeństw ludzkich czasów przedhistorycznych. Obiektem badań archeologii pradziejowej są wszelkie znaleziska dotyczące społeczności powstałych od czasów najdawniejszych do wynalezienia pisma. Bada i interpretuje rozmaite artefakty działalności ludzi, takie jak znaleziska wydobyte podczas wykopalisk, malowidła naskalne czy petroglify.
Historia
Już w XVIII wieku i wcześniej rozmaici badacze przeszłości zastanawiali się nad możliwością istnienia „człowieka przedpotopowego”. Jednak podwaliny pod współczesną dyscyplinę naukową położyły badania Jacques’a Boucher de Perthes, który w latach 30. XIX wieku zainteresował się narzędziami krzemiennymi znajdowanymi w mule rzeki Sommy. Z ich analizy stratygraficznej wywnioskował, że musiały one zostać wytworzone przez człowieka, jednak w okresie znacznie poprzedzającym biblijny Potop. W 1836 Christian Jürgensen Thomsen opublikował wyniki swoich badań nad periodyzacją dziejów ludzkości i wprowadził do obiegu naukowego rozróżnienie na epokę kamienia, epokę brązu i żelaza. Datę publikacji jego dzieła uznaje się za początek studiów naukowych nad archeologią pradziejową.
Mimo to w kolejnych dziesięcioleciach nowa dyscyplina rozwijała się w cieniu archeologii klasycznej, której rozwój wspierany był przez państwowe muzea i katedry uniwersyteckie. W odróżnieniu od niej, archeologią prehistoryczną interesowały się głównie rozmaite oddolne stowarzyszenia miłośników starożytności. Przykładowo w krajach niemieckich zainteresowanie historią tych ziem w czasach przed wynalezieniem pisma było ściśle powiązane z aktualną sytuacją polityczną: w miarę wzrostu popularności ruchów nacjonalistycznych na znaczeniu zyskiwały lokalne organizacje poszukujące germańskiej przeszłości, a w konsekwencji także szukające nowej tożsamości dla Niemców żyjących w kilkudziesięciu niewielkich państwach. W 1852 powstało zrzeszające takie organizacje stowarzyszenie Gesamtberein der deutschen Geschichts- und Altertumsvereine. Jego działalność doprowadziła do stworzenia dwóch muzeów zajmujących się przed-chrześcijańską i przed-rzymską Germanią (w Moguncji i Norymberdze), a z czasem także do zaakceptowania nowej dziedziny badań przez państwowe muzea i instytucje naukowe. Pierwszą katedrę archeologii pradziejowej na niemieckiej uczelni objął jednak dopiero w 1902 roku Gustaf Kossinna. Wzrost zainteresowania tą dziedziną zbiegł się w czasie ze wzrostem tendencji nacjonalistycznych i wzmocnieniem „dumy narodowej” mieszkańców nowo zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego. Kolejny wzrost zainteresowania poszukiwaniami historii prehistorycznych Niemiec nastąpił po dojściu do władzy NSDAP. Naziści chętnie wspierali badania nad Germanami i ludami zamieszkującymi Niemcy przed pojawieniem się na tych ziemiach wpływów Rzymu, stworzyli też dwie organizacje konkurujące między sobą o monopol w sprawach badań, opieki nad dziedzictwem starożytności i wykorzystania go do celów propagandowych: Ahnenerbe i Amt Rosenberg.
Także w Polsce archeologia pradziejowa rozwijała się relatywnie powoli. Wprawdzie już na przełomie XIX i XX wieku na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim dziedziną tą interesowało się kilku historyków (m.in. Józef Przyborowski i Adolf Pawiński), a od 1907 była ona obecna także w pracach Towarzystwa Naukowego Warszawskiego jako jedna z dyscyplin antropologicznych, jednak uznanie zyskała dopiero w latach 30. XX wieku. Jednym z punktów zwrotnych w rozwoju tej dziedziny nauk w Polsce było odkrycie w 1934 pozostałości osady kultury łużyckiej w Biskupinie.
Przypisy
- ↑ a b c Tabaczyński 1987 ↓, s. 23.
- ↑ Hensel 1973 ↓, s. 50.
- ↑ Murray 2007 ↓, s. 191–193.
- ↑ a b c Hensel 1973 ↓, s. 46-47.
- ↑ a b c d e Kunow 2002 ↓, s. 508–510.
- ↑ a b c d Kunow 2002 ↓, s. 509.
- ↑ Kolendo 1993 ↓, s. 15-19.
- ↑ Abramowicz 1991 ↓, s. 97.
- ↑ a b Hensel 1973 ↓, s. 112.
Bibliografia
- Andrzej Abramowicz, Historia archeologii polskiej: XIX i XX wiek, Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, 1991, ISBN 978-83-900213-7-9 (pol.).
- Witold Hensel, Archeologia żywa, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1973 (pol.).
- Jerzy Kolendo, Archeologowie działający na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1816-1915, Stefan Karol Kozłowski, Jerzy Kolendo (red.), Dzieje archeologii na Uniwersytecie Warszawskim, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1993, ISBN 978-83-230-0781-4 (pol.).
- Jürgen Kunow, Die Entwicklung von archäologischen Organisationen und Institutionen in Deutschland im 19. und 20. Jahrhundert und das „öffentliche Interesse” - Bedeutungsgewinne und Bedeutungsverluste und deren Folgen, Peter F. Biehl, Alexander Gramsch, Arkadiusz Marciniak (red.), Archäologien Europas / Archaeologies of Europe, streszczenie polskie na stronach 508–510; seria Tübinger Archäologische Taschenbücher, t. 3, Munchen / Berlin: Waxmann Verlag, 2002, s. 147–184, ISBN 3-8309-1067-3, ISSN 1430-0931 (ang. • niem. • pol.).
- Tim Murray, Milestones in archaeology a chronological encyclopedia, Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO, 2007, s. 191-193, ISBN 978-1-85109-645-9 (ang.).
- Stanisław Tabaczyński, Archeologia średniowieczna: problemy, źródła, metody, cele badawcze, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, ISBN 978-83-04-02616-2 (pol.).