Bruksela

Bruksela
*Bruxelles*
*Brussel*
*Brüssel*
	; Widok na centrum miasta z ratuszem
Herb	Flaga
Państwo	Belgia
Region stołeczny	Region Stołeczny Brukseli
Burmistrz	Philippe Close
Powierzchnia	32,61 km²
Wysokość	70 m n.p.m.
Populacja (2020); • liczba ludności; • gęstość	; 185 103; 5676,2 os./km²
Nr kierunkowy	02
Kod pocztowy	1000, 1020, 1040, 1120, 1130; dodatkowo – specjalne kody pocztowe: Komisja Europejska: 1049; Rada UE: 1048; Parlament Europejski: 1047
	Położenie na mapie Brukseli Bruksela
	Położenie na mapie Belgii Bruksela
	50°50′N 4°21′E/50,833333 4,350000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Wiadomości w Wikinews
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Bruksela (fr. Bruxelles, niderl. Brussel, niem. Brüssel) – stolica Belgii, miasto położone w środkowej części kraju nad rzeką Zenne. Aglomeracja brukselska (w sensie geograficznym) prócz obszaru Regionu Stołecznego Brukseli obejmuje także pewną liczbę gmin flamandzkich.

Bruksela jest siedzibą króla i parlamentu belgijskiego, a ponadto jest siedzibą instytucji Unii Europejskiej, NATO i Euroatomu. Ważny ośrodek handlowy, bankowo-finansowy i kulturalno-naukowy kraju. Siedziba dwóch królewskich akademii umiejętności (walońskiej i flamandzkiej), Królewskiej Akademii Sztuki (zał. 1711), Biblioteki Królewskiej (zał. 1837); dwóch uniwersytetów (ULB i VUB), konserwatorium i instytutów naukowo-badawczych, teatrów, 30 muzeów.

Historia

Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z 966, wtedy była to osada obronna. Później Bruksela była stolicą krainy historycznej Brabancji.

Od XIII w. miasto rozwijało się jako znaczący i prężny ośrodek tkactwa oraz ważny przystanek na szlaku handlowym z Brugii do Kolonii. Powstało wówczas dzisiejsze centrum miasta z rynkiem (Grand Place).

W 1695 miasto poważnie ucierpiało w wyniku najazdu króla Francji, Ludwika XIV.

Austriacki minister pełnomocny w 1769 założył w Brukseli Towarzystwo Literackie (Literarische Gesellschaft), które było zaczątkiem przyszłej Belgijskiej Akademii Nauk.

W 1830 Bruksela została stolicą niepodległej Belgii. Rok później król Leopold I nakazał wyburzenie murów obronnych i rozbudowę miasta. Rozwój ten kontynuował jego następca, Leopold II.

W latach 60. XIX w. burmistrz Jules Anspach zapoczątkował wielką „sanację” i przebudowę miasta. Dokonano wyburzeń zabudowy wzdłuż rzeki Zenne, jej kanalizacji; przebito (na wzór „bulwarów” Haussmanna) szeroką ulicę między dworcami Midi i Nord, zbudowano Giełdę, stworzono nową dzielnicę wokół Notre-Dame-aux-Neiges, przedłużono avenue Louise, rue de la Régence i rue Belliard, stworzono Parc du Cinquantenaire. Stworzono nowy system dystrybucji wody i gazu. Starania drugiego kolejnego burmistrza, Karela Bulsa, pozwoliły jednak na ocalenie znacznej części historycznych zabudowań.

W czasie II wojny światowej Bruksela ucierpiała w wyniku bombardowań z lat 1940 oraz 1943-1944.

Po wojnie miasto stało się centrum zjednoczonej Europy; od 1958 mieści się tutaj siedziba EWG, późniejszej Wspólnoty Europejskiej. W 1967 została tu również przeniesiona z Paryża kwatera główna NATO.

Do XIX wieku Bruksela była miastem, w którym dominującą rolę odgrywały dialekty języka flamandzkiego. Po uzyskaniu przez Belgię niepodległości, językiem urzędowym był język francuski, a napływ urzędników oraz klasy wyższej do nowej stolicy spowodował stopniową frankofonizację Brukseli. Dziś w Brukseli obowiązują dwa języki urzędowe: język francuski i język niderlandzki, jednak ludność stolicy posługuje się głównie językiem francuskim. Flamandzki jest używany tylko przez kilka procent populacji. W wyniku masowej imigracji po II wojnie światowej w stolicy Belgii mieszka również wiele osób posługujących się m.in. językami arabskim i tureckim oraz duża liczba pracowników instytucji międzynarodowych, tj. Unii Europejskiej, którzy używają na co dzień języka angielskiego.

W 2000 roku Bruksela została wybrana Europejską Stolicą Kultury.

W marcu 2016 w Brukseli miały miejsce zamachy bombowe przeprowadzone przez terrorystów z tzw. Państwa Islamskiego, w których zginęły 34 osoby.

Zabytki i turystyka

Wielki Plac (Grand-Place) będący historycznym centrum miasta z kamienicami z XVIII w.
Ratusz (Hôtel de Ville) w stylu gotyckim ukończony w 1459
Dom Króla (Maison du Roi) z XIX w., w którym obecnie znajduje się Muzeum Miejskie (między innymi z ceramiką i wyrobami ze srebra)
Pasaż św. Huberta (Galeries St-Hubert) z 1847 ze sklepami, galeriami, kafejkami i restauracjami. 8 kwietnia 2008 zgłoszony na listę światowego dziedzictwa UNESCO
Pałac Królewski z XIX w.
Pałac Narodów (Palais de la Nation) – siedziba parlamentu
Park Brukselski z XVIII w.
Katedra św. Michała i św. Guduli (fr. Cathédrale Saints-Michel-et-Gudule) z XIII-XVI w., słynie z witraży
Kościół Notre-Dame du Sablon, zbudowany w stylu gotyku brabanckiego; znajduje się na placu Grand Sablon
Czarna Wieża (Tour Noire), którą jest pozostałością średniowiecznych fortyfikacji miejskich
Porte de Hal, średniowieczna brama miejska
Manneken Pis, jeden z symboli miasta, czyli figurka siusiającego chłopca z 1619. Żeńskim odpowiednikiem chłopca jest Jeanneke Pis, figurka z 1987
Hotel Ravenstein z XV w. w stylu burgundzkim
Parc du Cinquantenaire z 1880 z łukiem triumfalnym, Królewskim Muzeum Sił Zbrojnych i Historii Militarnej, Muzeum Sztuki i Historii oraz Muzeum Motoryzacji
Muzeum Instrumentów Muzycznych w budynku z 1899 w stylu secesyjnym
Kościół św. Jana Baptysty zakonu beginek z 1676 w stylu baroku flamandzkiego
Kamienice architekta Victora Horty w stylu secesyjnym
Kościół Świętych Jana i Etienne aux Minimes (Église Saints-Jean-et-Étienne-aux-Minimes)
Kościół św. Jana Chrzciciela (Église Saint-Jean-Baptiste-au-Béguinage) z 1657

W Brukseli znajdują się liczne przykłady architektury secesyjnej.

Muzea

Królewskie Muzea Sztuk Pięknych,
- Musée Royale d’Art Ancien – Królewskie Muzeum Sztuki Dawnej, wystawia prace mistrzów malarstwa europejskiego: Cranacha Starszego, Bruegla, Rubensa, van Dycka, Boscha.
- Musée d’Art Moderne – Muzeum Sztuki Nowoczesnej, ma w swych zbiorach malarstwo XIX- i XX-wieczne (np. Gauguina, Matisse’a, Degasa i Dalego).
The Royal Museums of Fine Arts of Belgium – największa kolekcja dzieł René Magritte’a,
Pałac Sztuk Pięknych (Paleis voor Schone Kunsten – Palais de Beaux-Arts),
Muzeum Filmu,
Dom Historii Europejskiej,
Parlamentarium,
Muzeum Instrumentów Muzycznych (MiM),
Królewskie Muzeum Armii,
Królewskie Muzea Sztuki i Historii,
Belgijskie Centrum Komiksu (Centre belge de la bande dessinée – Belgisch Centrum voor het Beeldverhaal),
Muzeum Zabawek,
Muzeum Browarnictwa,
Les Musées Bellevue,
Muzeum Kakao i Czekolady.

Atomium

Osobny artykuł: Atomium.

Zbudowany z okazji Expo 1958, 103-metrowej wysokości model kryształu żelaza (powiększonego 150 miliardów razy). Składa się z 9 stalowych sfer o średnicy 18 m i łączących je 20 korytarzy, każdy o długości ok. 40 m. Na szczyt budowli można wjechać windą. Z okien najwyższej sfery widać panoramę Brukseli, a także Mini Europę – kompozycję miniaturowych obiektów z niektórych miast w Europie, która znajduje się w pobliskim Bruparku. W innych znajdują się wystawy dotyczące mody, mebli i stylu życia lat 50. ubiegłego stulecia.

Konstruktorem budowli jest André Waterkeyn. Znajduje się ona w Laeken, będącym częścią miasta.

Dzielnica Europejska

Osobny artykuł: Dzielnica Europejska w Brukseli.

„Dzielnica Europejska” jest nieformalnym obszarem odpowiadającym w przybliżeniu głównemu wschodniemu obszarowi część dzielnicy Léopold, w dzielnicy Luksemburg i dzielnicy Schuman.

Parlament Europejski jest zlokalizowany w pobliżu Place du Luxembourg, przy Espace Léopold. Komisja Europejska, mieszcząca się w tzw. budynku „Berlaymont”, zlokalizowana jest w dzielnicy Schuman, niedaleko ronda o tej samej nazwie i parku Cinquantenaire. Znajduje się tu także Rada Europejska i Pałac Résidence.

Ta „dzielnica” obsługiwana jest przez dwie stacje, Bruksela-Schuman i Bruksela-Luksemburg, która znajduje się pod ziemią i dawniej nazywała się Quartier Léopold. Przecinają ją także dwie linie brukselskiego metra, linia 1 i linia 5.

Gospodarka

Duży ośrodek przemysłowy; m.in. włókiennictwa (wyrób koronek), montażu samochodów (Citroën, Renault, Audi), piwowarstwa, hutnictwa metali nieżelaznych, elektroniki. Wielki ośrodek finansowo-handlowy (giełda, banki międzynarodowe).

Transport

Osobne artykuły: Metro w Brukseli, Tramwaje w Brukseli i Port lotniczy Bruksela.

Węzeł kolejowy i drogowy oraz port śródlądowy, połączony kanałem z Antwerpią, cztery linie metra oraz dwie linie premetra (podziemny tramwaj).

Na podstawie zbieranych od 2006 danych producent urządzeń nawigacyjnych, firma TomTom w 2010 opublikowała informację, że wśród 59 miast Europy Bruksela posiada największy udział głównych dróg (37,7%), na których prędkość poruszania bywa mniejsza niż 70% ograniczenia prędkości.

Sport

Na terenie miasta znajduje się Stadion Króla Baudouina I, wybudowany na miejscu wcześniejszego stadionu Heysel, na którym doszło do znanych zamieszek w 1985.

W latach 2011–2013 rozgrywany był na kortach Royal Primerose Tennis Club kobiecy turniej tenisowy Brussels Open.

Język

Miasto Bruksela wraz z całym regionem stołecznym posiada oficjalnie status obszaru dwujęzycznego, gdzie działają dwie wspólnoty językowe: flamandzka i francuska. Równoprawne języki urzędowe to francuski, którym posługuje się większość ludności (85-90%) oraz niderlandzki (10-15% ludności). Zasada dwujęzyczności jest ściśle przestrzegana m.in. w odniesieniu do nazw ulic, znaków drogowych, wszelkich oficjalnych obwieszczeń itp. Każda z grup językowych posiada odrębne szkoły, uczelnie, biblioteki, teatry.