Collegium Nobilium pijarów w Warszawie
We współczesnym świecie Collegium Nobilium pijarów w Warszawie odegrał fundamentalną rolę w naszym życiu. Od momentu odkrycia lub pojawienia się Collegium Nobilium pijarów w Warszawie wywarł znaczący wpływ na społeczeństwo, kulturę, gospodarkę i technologię. Jego wpływ rozprzestrzenił się po całym świecie, wpływając bezpośrednio lub pośrednio na wszystkich ludzi. W tym artykule zbadamy rolę Collegium Nobilium pijarów w Warszawie w różnych aspektach życia codziennego i jego znaczenie w dzisiejszym świecie. Od swojego powstania do obecnego wpływu, Collegium Nobilium pijarów w Warszawie pozostawił niezatarty ślad w historii i pozostaje aktualnym tematem również dzisiaj.
Collegium Nobilium pijarów w Warszawie łac. Collegium Nobilium Scholarum Piarum – szkoła posiadająca charakter uczelni wyższej, założona w 1740 roku w Warszawie przez pijara Stanisława Konarskiego.
Historia
Początkowo jako Collegium Novum (nazwę zmieniono jesienią 1741) na ulicy Długiej, następnie rozbudowana do ulicy Miodowej (mieści się tam obecnie Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza).
W 1774 rektor Augustyn Orłowski zakupił teren pomiędzy Wisłą, al. Gwardii i wąwozem Bełczącej na terenie jurydyki Szymanowska z przeznaczeniem na letnią siedzibę szkoły. W 1775 wzniesiono tam piętrowy budynek i zabudowania gospodarcze. Po zajęciu w 1807 budynku Collegium przez wojska francuskie, zdecydowano o przeniesieniu siedziby szkoły na Żoliborz na stałe.
Prowadzona przez pijarów szkoła była przeznaczona dla synów magnackich i bogatej szlachty. Uczęszczało do niej kilkudziesięciu uczniów. Jej zadaniem było kształcenie młodego pokolenia Polaków w poczuciu obywatelskiej odpowiedzialności za losy kraju i wychowywanie uczniów na przyszłą elitę społeczeństwa.
Kolegium dzieliło się na 5 klas, nauka trwała 8 lat (klasy II, IV oraz V były dwuletnie).
Szkoła działała do 1832, kiedy to jej siedziba znalazła się w obrębie Cytadeli Warszawskiej.
Program nauczania
Dopiero po otwarciu tej szkoły jezuici zdecydowali się na otwarcie własnych sześciu kolegiów szlacheckich.
W szkole kładziono duży nacisk na nauki przyrodnicze, rozszerzono program o dodatkowe przedmioty (np. historię, prawo polskie i międzynarodowe, ekonomię, nauki ścisłe) oraz ograniczono łacinę i grekę na rzecz języka polskiego, a także języków nowożytnych (francuski, niemiecki). Dbano o wykształcenie jasnego, precyzyjnego sposobu wysławiania się i argumentowania wzorowanego na zasadach starożytnej „cycerońskiej” retoryki. Dużą rolę wychowawczą odgrywał także szkolny teatr.
Placówka zapoczątkowała reformę szkół pijarskich. Do wypracowanych w Collegium Nobilium rozwiązań nawiązywała także Komisja Edukacji Narodowej.
Nauczyciele
- Onufry Kopczyński
- Samuel Chróścikowski
- Michał Dymitr Krajewski
- Adam Tadeusz Naruszewicz
- Antoni Wiśniewski
- Teodor Ostrowski
- Ignacy Zaborowski
- Edmund Andraszek
- Stefan Łuskina
- Franciszek Siarczyński
- Kazimierz Aleksander Pułaski
Studenci
- Ludwik Szymon Gutakowski
- Tadeusz Antoni Mostowski
- Stanisław Mycielski
- Piotr Ożarowski
- Michał Jan Pac
- Ignacy Potocki
- Stanisław Kostka Potocki
Budynek Collegium Nobilium po zakończeniu działalności szkoły
W 1807 budynek zajęto na szpital wojskowy, a później do 1830 działała w nim Szkoła Wojskowa Aplikacyjna. W latach 1830–1876 był on siedzibą Sądu Apelacyjnego.
Budynek był kilkakrotnie przebudowywany wraz z jego zmieniającą się funkcją. Pierwotnie barokowy o bogatym wystroju wnętrz i fasady, został przebudowany w stylu polskiego klasycyzmu na początku XIX wieku według projektu Antonio Corazziego. Jeszcze w XIX wieku budynek został podzielony na część mieszkalną przeznaczoną dla urzędników państwowych i pełniącą funkcję mieszczańskiej kamienicy, oraz na część biurową, gdzie ulokowały się urzędy i sądy. Pomimo przebudów budynek zachował swój pierwotny, barokowy układ kondygnacji z reprezentacyjnym podwyższonym pierwszym piętrem, tzw. piano nobile. Zachowały się także oryginalne ściany piwnic z I połowy XVIII wieku, wraz z wciąż widocznymi umieszczonymi w nich głazami fundamentowymi.
W latach 30. XX wieku w gmachu Collegium Nobilium przy ul. Miodowej 24 siedzibę miał Najwyższy Trybunał Administracyjny.
Budynek Collegium Nobilium został niemal doszczętnie zniszczony podczas powstania warszawskiego oraz bezpośrednio po nim w wyniku zaplanowanego niszczenia miasta. Po zakończeniu II wojny światowej budynek został odbudowany według projektu Wojciecha Onitzcha, Mariana Sulikowskiego i Andrzeja Uniejewskiego w nowoczesnym kształcie, odtworzono wyłącznie klasycystyczną fasadę. Mimo gruntownej modernizacji, w kilku pomieszczeniach na parterze budynku zachowały się oryginalne XVIII i XIX-wieczne sztukaterie i supraporty, oraz reprezentacyjny hall wejściowy ozdobiony kolumnami jońskimi z okresu przebudowy budynku według projektu Antonia Corazziego. W czasie II wojny światowej budynek Collegium Nobilium był miejscem narodzin niezwykłej miłości. Historia młodej, mieszkającej w budynku Collegium łączniczki ukrywającej w swoim pokoju starego Żyda została opisana w książce Marka Edelmana I była miłość w getcie.
Do historii szkoły i istniejącego w niej teatru nawiązuje utworzony w 1999 Teatr Collegium Nobilium.
Przypisy
- ↑ a b Beata Sobolewska Strzelczak, Początki szkolnictwa pijarskiego. Inspiracje dla współczesnej teorii i praktyki pedagogicznej,, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”, 2 (23), 2013, s. 162.
- ↑ Łukasz Heyman: Nowy Żoliborz 1918–1939. Wrocław: Ossolineum, 1976, s. 36.
- ↑ Łukasz Heyman: Nowy Żoliborz 1918–1939. Wrocław: Ossolineum, 1976, s. 37.
- ↑ Jan Stanisław Bystroń: Warszawa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977, s. 80.
- ↑ a b Wielka Encyklopedia PWN. Tom 6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 122. ISBN 83-01-13444-5.
- ↑ a b Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 68.
- ↑ Kierski 1923 ↓, t.I, s. 46.
- ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 68–69.
- ↑ Siedziba Sądu Najwyższego. sn.pl, 16 lipca 2014. .
- ↑ Najwyższy Trybunał Administracyjny (1922–1939). Rozważania z dziejów sądownictwa administracyjnego w Polsce. nsa.gov.pl. .
Bibliografia
- Feliks Kierski: Podręczna encyklopedia pedagogiczna. T. I. Lwów, Warszawa: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, Wydawnictwo Książnica Polska, 1923.
