Czytelnictwo

Obecnie Czytelnictwo to temat, który zyskał duże znaczenie w społeczeństwie. Jest to temat, który wzbudził zainteresowanie i debatę w różnych sektorach, ponieważ jego wpływ był odczuwalny w różnych sferach życia codziennego. Od Czytelnictwo ludzie z różnych dziedzin wyrazili swoje opinie i starali się dokładnie zrozumieć różne niuanse, które obejmuje. W tym artykule szczegółowo zbadamy Czytelnictwo, analizując jego różne aspekty i wpływ, jaki ma obecnie. Poprzez szczegółowe i rygorystyczne podejście staramy się zapewnić kompleksowy obraz Czytelnictwo i jego znaczenia we współczesnym społeczeństwie.

Czytelnictwo (czytelnia)

Czytelnictwo – działalność człowieka związana z czytaniem publikacji. Obejmuje kręgi czytelników mających różne upodobania i kierujących się różnymi motywami skłaniającymi do sięgnięcia po wybrany tekst. Bibliolodzy rozróżniają ponadto różne szczegółowe definicje czytelnictwa:

Czytelnictwo obejmuje wszelkiego rodzaju kręgi czytelników, mających różne upodobania i często kierujących się odmiennymi motywami skłaniającymi do sięgnięcia po wybrany tekst. Staje się coraz bardziej złożonym i powszechnym zjawiskiem społecznym, nieustannie się zmieniając i rozwijając, a także przystosowując swoje schematy do postępu technologicznego. Czytelnictwo związane jest też z rozumieniem tekstów i ich przystępnością. Teksty napisane prostym językiem będą przystępne dla wielu osób, natomiast teksty pisane językiem specjalistycznym będą trudniejsze do zrozumienia wśród niespecjalistów. Najpoczytniejsze polskie dzienniki pisane są językiem zrozumiałym już dla uczniów gimnazjum.

Współcześnie przystępność tekstów bada się metodami ilościowymi (Indeks czytelności Flescha, Indeks czytelności FOG).

Kultura czytelnicza

Zagadnienie ściśle związane z pojęciem czytelnictwa. Kultura czytelnicza obejmuje wszelkie powiązania pomiędzy książką, a jej odbiorcą, a także społeczno-kulturowe kompetencje czytelnika i jego doświadczenie lekturowe. Określana jest również mianem „kultury czytania” czy „oczytaniem". Oznacza:

  • Zespół zainteresowań, nawyków, sprawności, umiejętności i wiadomości czytelniczych, umożliwiający człowiekowi najkorzystniejsze dla wszechstronnego rozwoju jego osobowości i twórczego funkcjonowania w społeczeństwie.
  • Obcowanie ze słowem drukowanym, w formie papierowych wydań książek i audiobooków.
  • Społeczne funkcjonowanie dwóch środków przekazu: książki i czasopisma oraz tekstów przez nie przenoszonych.
  • Składnik osobowości ukształtowanym pod wpływem różnych czynników w toku obcowania czytelnika z przekazami piśmienniczymi.
  • Zespół przeświadczeń społecznych związanych z piśmiennictwem oraz zdolność produkcji i rozpowszechniania tekstów drukowanych.

Według Jadwigi Andrzejewskiej, kultura czytelnicza to system dyspozycji motywacyjnych i dyspozycji instrumentalnych oraz wynikających z nich zachowań czytelniczych umożliwiających człowiekowi wykorzystywanie przekazów piśmienniczych w samorealizacji.

Maria Walentynowicz wymienia pięć elementów kultury czytelniczej:

  • systematyczny kontakt czytelnika z lekturą,
  • stosowny dobór lektury,
  • umiejętność sprawnego czytania,
  • umiejętność wykorzystania wiedzy zaczerpniętej z lektury,
  • gromadzenie własnego księgozbioru.

Kultura czytania rozwija się już od najmłodszych lat, a badając stopień oczytania jednostki uwzględnia się m.in.: wychowanie czytelnicze w rodzinie, potrzeby czytania lub przyczyny ich braku, funkcje lektury w życiu człowieka, zainteresowania oraz motywy czytelnicze. Uwarunkowania i motywacje mogą dostarczyć informacji o kulturze czytelniczej jednostki. Do czynników różnicujących czytelnictwo należą: wiek, płeć, wykształcenie, wykonywany zawód, otoczenie oraz forma spędzania czasu wolnego. Okazuje się, że dziewczęta o wiele częściej sięgają po książki - co czwarta gimnazjalistka przeczytała co najmniej dziesięć książek w ciągu sześciu miesięcy, podczas gdy u chłopców tego typu czytelników było zaledwie 20%.

Chociaż umiejętność czytania jest absolutnie niezbędna, żeby uczestniczyć w procesie czytelnictwa, nie gwarantuje satysfakcjonującego obcowania z literaturą. Elementem kluczowym są kompetencje czytelnicze, zwane także lekturowymi. Andrzejewska twierdzi, że odpowiednio rozwinięte są niezbędne dla prawidłowego przebiegu aktywności czytelniczej, w szczególności odbioru lektury. Kompetencje lekturowe pomagają skutecznie rozwiązywać problemy zawodowe, naukowe, osobiste, praktyczne czy autodydaktyczne dzięki lekturze.

Kultura czytelnicza na tle kultury literackiej wyróżnia się obejmowaniem szerokiego zakresu piśmiennictwa, od literatury dziecięcej, po popularnonaukową, piękną, czy też publicystyczną. Najważniejszą cechą kultury czytelniczej jest czynność czytania jako metoda przyswajania tekstu. Na jej rozwój znacząco wpływają takie czynniki, jak: opanowanie sztuki czytania, odczuwanie faktycznej wartości lektury, a także sam kontakt z książką.

Promocja czytelnictwa

Jest to podstawowy obszar działania bibliotek, zwłaszcza bibliotek publicznych, szkolnych oraz pedagogicznych. Obejmuje działania zmierzające do kształtowania kultury czytelniczej, wzbudzania zainteresowania książką i biblioteką, upowszechniania czytelnictwa.

Działania kierowane są zarówno do osób, które chętnie czytają i współpracują z bibliotekami, jak i do tych, które nie wykazują zainteresowania czytaniem.

Biblioteki oraz ośrodki kultury stosują różnorodne formy promowania czytelnictwa, np.:

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Słownik terminologiczny informacji naukowej, Maria Dembowska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1979, s. 34.
  2. Red. J. Trznadlowski, B. Kocowski, A. Birkenmajer.: Encyklopedia Wiedzy o Książce. Wrocław: 1971, s. 482.
  3. Anna Tokarska (red.), Bibliotekarstwo, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2013, s. 542-543, ISBN 978-83-61464-95-2.
  4. Encyklopedia oświaty i kultury. Dz.cyt.
  5. Sztuka jest magią z Elżbietą Frankiewicz - 17.07.2023 r. , WNET.fm, 18 lipca 2023 (pol.).
  6. Jadwiga Andrzejewska: Kultura czytelnicza jednostki jako program edukacji czytelniczej i przedmiot badań. 1989, s. t. 18, s. 28, seria: Studia o książce.
  7. M. Walentynowicz. Kultura czytelnicza absolwentów szkoły podstawowej. „Oświata Dorosłych” 1960, nr 1, s. 23.
  8. Anna Janus-Sitraz, “Czytanie nie gryzie, ale…” Postawy gimnazjalistów wobec literatury, „Edukacja”, 1, 2015, s. 97-116.
  9. Zofia Zasacka, Czytelnictwo dzieci i młodzieży, Warszawa 2014, ISBN 978-83-61693-66-6, OCLC 935452789 .
  10. Elżbieta Szefler, Kompetencje czytelnicze uczniów w młodszym wieku szkolnym. T. 2, Szanse, możliwości, Bydgoszcz: Wydaw. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, 2003, ISBN 83-7096-491-5, OCLC 749367985 .
  11. Jadwiga Andrzejewska: Wzorzec kultury czytelniczej ucznia jako program edukacji czytelniczej. 1995, s. 1, seria: Biblioteka w szkole.
  12. a b https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/43630/wojcik_nowe_pomysly_na_promocje_czytelnictwa_2017.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  13. A. Belcer, Promowanie czytelnictwa i bibliotek z pomysłem: przegląd wybranych akcji czytelniczych, „Podkarpackie Studia Biblioteczne” 2015, nr 4, s. 30-52, http://psb.ur.edu.pl/promo wanie-czytelnictwa-i-bibliotek-z-pomyslem-przeglad-wybranych-akcji-czytelniczych
  14. Wybrane formy działalności kulturalnej (grupowej i zbiorowej), Bogumiła Staniów, Biblioteka szkolna dzisiaj, Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2012, s. 179 - 186, ISBN 978-83-61464-65-5.
  15. Akcje czytelnicze , biblioteka.pl .
  16. Narodowe Czytanie .
  17. Noc Bibliotek 2022 , Noc Bibliotek (pol.).
  18. Fundacja ABCXXI, Kampania społeczna „Cała Polska czyta dzieciom” , Cała Polska Czyta Dzieciom, 20 grudnia 2019 (pol.).
  19. z, III MIĘDZYNARODOWA EDYCJA „PRZERWY NA CZYTANIE” - ZGŁOŚ SZKOŁĘ , Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Gorzowie Wielkopolskim, 6 czerwca 2022 (pol.).
  20. International Association of School Librarianship - International School Library Month , iasl-online.org .
  21. Justyna Rudomina, Monika Jabłuszewska, Między ukrytym tytułem a dziurawym komiksem: Tydzień Bibliotek w szkole, Biblioteka w Szkole: czasopismo pracowników bibliotek oświatowych. 2022, nr 4, s. 20-21
  22. Spotkania autorskie , biblioteka.pl .
  23. Redakcja, Piknik Czytelniczy, czyli w Dolinie Pojednania znów niepodzielnie królowała literatura dla dzieci! , Lustro Biblioteki, 21 lipca 2021 (pol.).
  24. Barbara Maria Morawiec, 8 kapitalnych sposobów na promocję czytelnictwa , Lustro Biblioteki, 6 lipca 2014 (pol.).
  25. E. Kosik, Odjazdowy Bibliotekarz: akcja łącząca promocję czytelnictwa z promocją aktywności fizycznej, „Poradnik Bibliotekarza” 2015, nr 6, s. 30-32
  26. Konkursy czytelnicze , biblioteka.pl .
  27. https://goodgames.pl/aktualnosci/gamifikacja-i-gry-mobilne-jako-innowacyjna-forma-promocji-czytelnictwa
  28. К. Kuzian, M. Remlein, Biblioteczny escape room: najciekawsze wydarzenie Tygodnia Bibliotek, „Poradnik Bibliotekarza” 2011, nr 11, s. 25-27
  29. Justyna Rudomina, Monika Jabłuszewska, Misja pokojowa: escape room w formularzach Google, Biblioteka w Szkole : czasopismo pracowników bibliotek oświatowych. 2022 nr 7/8, dod. Kompetentny Nauczyciel, 2, s. 12-14
  30. Alicja Baluch, Być razem poprzez wspólne czytanie, „Guliwer 1 (2011)”, s. 5-11, ISSN 0867-7115.
  31. Barbara Maria Morawiec, Sleeveface w wydaniu bibliotekarzy i miłośników książek , Lustro Biblioteki, 20 marca 2014 (pol.).
  32. Bookcrossing Polska - Uwalniamy książki! , www.bookcrossing.pl .
  33. Maria Hutny, Dyskusyjne Kluby Książki kołem ratunkowym czytelnictwa, „Trendy” (2015 nr 2–3), s. 42-44, ISSN 2299-1786 .
  34. Bogumiła Celer, Wystawy wirtualne jako nowe narzędzie działalności kulturalnej i edukacyjnej bibliotek pedagogicznych, „Zarządzanie Biblioteką Nr 1/2013” .
  35. Noc Bibliotek 2022 , Noc Bibliotek (pol.).
  36. Co to jest lapbook? , Lapbook (pol.).
  37. a, Leporello , 12 lutego 2020 (pol.).
  38. Jak zrobić z dzieckiem własną książkę leporello? | Mała książka , Wielki Człowiek, 3 sierpnia 2018 .
  39. Justyna Stępień, Facebook, Instagram, a może blog? Gdzie promują się biblioteki?, „Zarządzanie Biblioteką”, nr 13, 2021, s. 23-35, ISSN 2081-1004 .
  40. Joanna Onak, Serwis Facebook jako narzędzie promocji bibliotek, „Folia Bibliologica”, 55 (0), 2015, s. 161, DOI10.17951/fb.2013.55.161, ISSN 2449-8246 (pol.).
  41. M. Ostrowska, Promocja książki z wykorzystaniem serwisu Instagram, „Biuletyn EBIB” 2015, nr 159, s. 1-9, http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/362/533
  42. Łukasz Braun, TikTok w bibliotece? Dlaczego warto , Good Books, 25 marca 2021 (pol.).
  43. M. Janas, К. Mól, Blog biblioteczny współczesną formą promocji biblioteki akademickiej na przykładzie „Bibliodziennika", „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2011, nr 9, s. 58-64
  44. Promocja czytelnictwa – 7 pomysłów, jak biblioteka może zachęcić dzieci do czytania | Mała książka , Wielki Człowiek, 28 listopada 2019 .

Bibliografia

  • J. Andrzejewska. Kultura czytelnicza jednostki jako program edukacji czytelniczej i przedmiot badań. „Studia o Książce” 1989, t. 18.
  • Bogdanow H., „Studia o Książce”, Tom 18. Wrocław 1989
  • Dunin J., Pismo zmienia świat, Warszawa : Łódź 1998.
  • Janus-Sitarz, A. (2015). “Czytanie nie gryzie, ale…” Postawy gimnazjalistów wobec literatury, Edukacja, 1, 97-116.
  • Skwarnicki M., Czytelnictwo i metody jego badania Problemy czytelnictwa w wielkich miastach, Warszawa 1960.
  • Wajda A., Metodyka i organizacja czytelnictwa, Wyd. III, Bydgoszcz 1983.
  • Walentynowicz M. Kultura czytelnicza absolwentów szkoły podstawowej. „Oświata Dorosłych” 1960, nr 1.
  • Wojciechowski J., Czytelnictwo, Kraków 1999.