Egzemplarz obowiązkowy

W kolejnym artykule zagłębimy się w temat Egzemplarz obowiązkowy, który w ostatnich latach wzbudził ogromne zainteresowanie. Jest to problem, który dotyka ludzi w każdym wieku i w różnych częściach świata, wywierając znaczący wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Idąc tym tropem, zbadamy różne aspekty związane z Egzemplarz obowiązkowy, w tym jego historię, wpływ na kulturę popularną, jego implikacje w życiu codziennym oraz możliwe rozwiązania lub podejścia do rozwiązania tego problemu. Ponadto zapoznamy się z opiniami ekspertów i osób zaangażowanych w Egzemplarz obowiązkowy, aby uzyskać pełniejsze i wiarygodne zrozumienie jego znaczenia i aktualności w dzisiejszych czasach.

Egzemplarz obowiązkowy – nałożony na wydawców obowiązek dostarczania do określonych bibliotek nieodpłatnie druków, książek oraz dokumentów dźwiękowych i audiowizualnych.

Ustawę o egzemplarzu obowiązkowym najwcześniej wprowadziła Francja, w XVI wieku. W jej ślady poszły również Anglia (1610), Szwecja (1661) i Rosja (1683).

Europa

Bułgaria

Biblioteka Narodowa w Sofii otrzymuje egzemplarz obowiązkowy od 1897 roku.

Dania

Budynek Biblioteki Królewskiej w Kopenhadze

Bibliotece Królewskiej w Kopenhadze nadano przywilej egzemplarza obowiązkowego w 1697 roku.

Francja

W 1537 roku we Francji król Franciszek I ustanowił pierwsze na świecie prawo przekazywania egzemplarza obowiązkowego Bibliotece Królewskiej w Paryżu.

Niemcy

W Niemczech egzemplarz obowiązkowy otrzymuje Deutsche Nationalbibliothek.

Polska

Twórcą idei egzemplarza obowiązkowego w Polsce był Michał Jerzy Wandalin Mniszech, twórca pierwszej ustawy tego typu uchwalonej w 1780 roku. Na mocy tego aktu wszyscy drukarze w Koronie mieli obowiązek wysłać za darmo jeden egzemplarz każdego wydanego przez siebie tytułu do Biblioteki Rzeczypospolitej – dawnej Biblioteki Załuskich – oraz do Biblioteki Wileńskiej z terenu Litwy.

W trakcie zaborów obowiązek egzemplarza obowiązkowego egzekwowany był przez biblioteki państw zaborczych. Po odzyskaniu niepodległości sprawy te regulowało Prawo Prasowe z 1919 roku.

Kolejną ustawą dotyczącą egzemplarza obowiązkowego w Polsce była ustawa z dnia 18 marca 1928 roku.

Po II wojnie światowej przywrócono obowiązek dostarczania egzemplarzy obowiązkowych rozporządzeniem Kierownika Resortu Oświaty z 30 listopada 1944 r., a inicjatywa zainteresowania się Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego związana jest z działaniami Kazimierza Zieleniewskiego.

Od marca 1997 roku w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki (zmienionego w czerwcu 1999 roku), prawo egzemplarza obowiązkowego obowiązuje wobec wydawnictw wydawanych w kraju lub za granicą przez polskie placówki. Drukarnie polskie działające na zlecenie wydawcy zagranicznego powinny przekazać po jednym egzemplarzu do Biblioteki Narodowej i Biblioteki Jagiellońskiej. Przechowują one wieczyście jeden z otrzymywanych egzemplarzy. Pozostałe biblioteki mają obowiązek przechowywania egzemplarza obowiązkowego przez co najmniej pięćdziesiąt lat.

Egzemplarze obowiązkowe w Polsce otrzymują:

Egzemplarz obowiązkowy ogólnopolski
Zdjęcie Nazwa biblioteki Data nadania prawa Liczba
egzemplarzy
Biblioteka Narodowa 4 lipca 1927 2
Biblioteka Jagiellońska 2
Biblioteka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1
Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy 1
Biblioteka Śląska w Katowicach 1
Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu 1
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu 1
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie 1
Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego 1
Biblioteka Uniwersytetu im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie 1954 1
Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego 1
Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego 1
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu 1
Książnica Podlaska w Białymstoku 1
Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie 1
Biblioteka Sejmowa 1
(dzienniki
urzędowe
)
Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny 1
(filmy)

Słowacja

Budynek Słowackiej Biblioteki Narodowej

Zgodnie z ustawą z 1997 Słowacka Biblioteka Narodowa ma prawo do egzemplarza obowiązkowego. Wydawcy mają obowiązek przekazać nieodpłatnie bibliotece dwa egzemplarze wszystkich druków, czasopism w ciągu dziesięciu dni od dnia rozpoczęcia sprzedaży wydawnictwa. Dodatkowo wydawcy mają obowiązek dostarczenia kopii wydawnictw elektronicznych i audiobooków.

Wielka Brytania

Na podstawie ustawy o egzemplarzu obowiązkowym (ang. The Legal Deposit Libraries Act 2003) jeden egzemplarz każdej książki, mapy lub periodyku, wydanych na terenie Zjednoczonego Królestwa powinien być w ciągu miesiąca od dnia publikacji przekazany Bibliotece Brytyjskiej. Ponadto 5 innych bibliotek (Biblioteka Bodlejańska, Biblioteka Uniwersytetu Cambridge, Narodowa Biblioteka Walijska, Biblioteka Narodowa Szkocji oraz Biblioteka Trinity College w Dublinie) ma prawo do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych na żądanie wyrażone w ciągu roku od daty publikacji (żądania takie są wyrażane w sposób skoordynowany przez zajmującą się tym agencję – Agency for the Legal Deposit Libraries. Poprawka z roku 2013 rozciąga te uprawnienia na utwory wydane w formie innej niż drukowana: stron internetowych, blogów oraz płyt.

Ameryka Południowa

Brazylia

Biblioteka Narodowa w Rio de Janeiro

Biblioteka Narodowa w Rio de Janeiro od 1907 roku otrzymuje portugalski egzemplarz obowiązkowy.

Przypisy

  1. O książce : mała encyklopedia dla nastolatków. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 110. ISBN 83-04-01898-5.
  2. a b c d e Magdalena Gomułka. Egzemplarz obowiązkowy na przestrzeni wieków. „Biuletyn EBIB”. nr 2 (138), 2013. ISSN 1507-7187. (pol.). 
  3. EWOK ↓, s. 354.
  4. EWOK ↓, s. 489.
  5. EWOK ↓, s. 516.
  6. A. Albiniak, E. s. M. Albiniak CSDP, Początki egzemplarza obowiązkowego druków w realiach pierwszych miesięcy funkcjonowania Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w 1944 roku, "Roczniki Biblioteczne" 65: 2021, s. 145-161; https://wuwr.pl/rbibl/article/view/13649/12369
  7. Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych. , isap.sejm.gov.pl .
  8. Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania. , isap.sejm.gov.pl .
  9. Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 24 maja 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu i ich przekazywania. , isap.sejm.gov.pl .
  10. Wykaz bibliotek uprawnionych do otrzymywania bibliotecznych egzemplarzy obowiązkowych
  11. EWOK ↓, s. 192.
  12. EWOK ↓, s. 278.
  13. ZÁKON z 3. júla 1997 o povinných výtlačkoch periodických publikácií, neperiodických publikácií a rozmnoženín audiovizuálnych diel .
  14. EWOK ↓, s. 42.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 24 maja 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu i ich przekazywania (Dz.U. z 1999 r. nr 50, poz. 513).
  • Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 r. w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania (Dz.U. z 1997 r. nr 29, poz. 161).
  • Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 545).