Historia kolei w Turcji

Imperium Osmańskie

• 30 października 1858 – otwarcie pierwszej linii Smyrna (Izmir) – Seydiköy (linia do Aydın; Oriental Rly. Co.; kapitał brytyjski), w 1912 doprowadzonej do Eğridir;
• 1866 – otwarcie kolei Smyrna – Cassaba (İzmir – Turgutlu); 1890 przedłużona do Afyonu (Smyrna Cassaba Rly.);
• 7 listopada 1866 – otwarcie kolei Ruse – Sirdet – Warna (późniejsza Bułgaria) przez Danube & Black Sea Rly. & Küstendje Harbour Co.;
• 1871 – otwarcie pierwszego odcinka linii „Kolei Rumelijskiej” (Stambuł) Yeşilköy – Halkali, mającej biec do Sarajewa w Bośni i Wiednia; w 1873 przedłużono ją o odcinek Adrianopol (Edirne) – Filipopol (Płowdiw) – Sarambej; w 1875 powstało odgałęzienie Tyrnowo – Nowa Zagora – Jamboł; odgałęzienie Uzunköprü – Dedeagacz/Aleksandropolis jest pierwszą koleją dalekobieżną na terytorium dzisiejszej Grecji; Chemins de fer Orientaux (Baron Maurice de Hirsch);
• 1872 – otwarcie linii (Stambuł) Haydarpaşa – Gebze; w 1892 ukończono odcinek między Ismid i Angorą (Ankarą), zaś przedłużenie do Konyi w 1896; Chemins de Fer Ottomans d’Anatolie, kapitał niemiecki;
• 1872 – Bośnia: otwarcie linii Banja Luka – Dobrljin (granica chorwacka); tor 760 mm; zamkniętej w 1875;
• 1892 – otwarcie linii wąskotorowej Jafa – Jerozolima, pierwszej kolei w dzisiejszym Izraelu;
• 1895 – otwarcie kolei Bejrut – Damaszek, wąskotorowej z odcinkami zębatymi.

• 1900–1908 – budowa Kolei Hidżaskiej z Damaszku do Medyny (1300 km); tor 1050 mm; kolej zamknięto podczas I wojny światowej i nigdy nie otwarto ponownie na całej długości;
• 1903 – rozpoczęcie budowy z Konyi Kolei Bagdadzkiej, mającej połączyć Berlin z Basrą dla uniezależnienia się Niemiec od morskich dostaw surowców; do wybuchu I wojny światowej kolei nie zdołano ukończyć, ukończona została w latach 1936–1940, obecnie jest eksploatowana tylko częściowo;
• 1913 – Kars włączony do sieci kolejowej Rosji; połączenie do sieci tureckiej dopiero 1939?

Do końca Imperium (1922) powstało blisko 10 tys. km kolei, co stawiało Turcję na szarym końcu państw europejskich pod względem rozwoju kolei.

Republika Turecka

Na terytorium utworzonej w 1923 Republiki Tureckiej znalazło się 2282 km linii normalnotorowych i 70 km wąskotorowych kolei prywatnych należących do zagranicznych firm oraz 1378 km kolei normalnotorowych znajdujących się w gestii państwa. Odtąd budową sieci kolejowej zajął się rząd; do 1940 otwarto 3208 km nowych linii.

• 1953 – pierwsza elektryfikacja linii sieci krajowej: odcinek podmiejski od dworca (Stambuł) Sirkeçi; ~25 kV 50 Hz, technologia francuska;
• 1971 – pod Edirne otwarcie obejścia greckiej części linii Kolei Rumelijskiej;
• 2007 – planowane otwarcie linii dużych prędkości Sincan – İnönü; (410 km, prędkość maks. 250 km/h) na trasie Ankara – Stambuł;
• 29 października 2013 r. – Stambuł: otwarcie 13,6-kilometrowego tunelu Marmaray pod Bosforem, budowanego od 2004. Projekt Marmaray objął także integrację sieci europejskiej i azjatyckiej kolei aglomeracyjnej, a także gruntowną modernizację infrastruktury kolejowej w Stambule.

Ważniejsi producenci taboru

• Tülomsaş (Eskişehir)

Zobacz też

• historia kolei
• Imperium Osmańskie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Historia na witrynie Trains of Turkey