Język średnio-wysoko-niemiecki

W tym artykule zbadamy temat Język średnio-wysoko-niemiecki z różnych perspektyw, aby zrozumieć jego wpływ w różnych kontekstach i jego dzisiejsze znaczenie. Na przestrzeni dziejów Język średnio-wysoko-niemiecki odgrywał kluczową rolę w życiu ludzi, wpływając na ich decyzje, przekonania i działania. Poprzez wszechstronną analizę zbadamy implikacje Język średnio-wysoko-niemiecki w społeczeństwie, polityce, nauce, kulturze i innych odpowiednich dziedzinach. Celem tego artykułu jest przedstawienie kompleksowego spojrzenia na Język średnio-wysoko-niemiecki, dostarczenie cennych informacji i głębokich refleksji, które zachęcają do refleksji i debaty.

Mittelhochdeutsch
Obszar

Niemcy

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Kody języka
ISO 639-2 gmh
ISO 639-3 gmh
ISO 639-6 mdgr
IETF gmh
Glottolog midd1343
GOST 7.75–97 срн 620
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Słownik języka średnio-wysoko-niemieckiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język średnio-wysoko-niemiecki (niem. Mittelhochdeutsch) – historyczna forma języka niemieckiego. Formę tę poprzedza język staro-wysoko-niemiecki, zaś po niej nastąpił język wczesno-nowo-wysoko-niemiecki.

Badacze przyjmują, że funkcjonowała ona w przybliżeniu w okresie między rokiem 1050 a 1350. Niektóre źródła za cezurę końcową przyjmują rok 1500.

Chociaż nigdy nie powstał standardowy język średnio-wysoko-niemiecki, to prestiż domu Hohenstaufów spowodował wyłonienie się w końcu XII wieku ponadregionalnego, opartego na dialekcie szwabskim języka literackiego (mittelhochdeutsche Dichtersprache). Jednak obraz tego języka nieco zniekształca fakt, że nowoczesne wydania tekstów z tego okresu starają się ujednolicać pisownię, wskutek czego język pisany sprawia wrażenie większej spójności, niż to miało miejsce w rękopisach. „Tak zwany klasyczny język średnio-wysoko-niemiecki istniał tylko w postaci swoich wariantów lokalnych, był językiem na wskroś literackim, używanym jedynie w wersji pisemnej.”

Teksty

Twórczość literacka koncentrowała się głównie w Niemczech południowych, na terenach bawarsko-alemańskich. Tam były najsilniejsze wpływy kultury francuskiej. Główni przedstawiciele liryki i epiki dworskiej i rycerskiej, to: Hartmann von Aue, Gottfried von Straßburg, Wolfram von Eschenbach. Do najbardziej znanych minnesingerów (piewców piękna i miłości) należał Walther von der Vogelweide. Nieznany z nazwiska jest autor eposu bohaterskiego Pieśń o Nibelungach (Nibelungenlied, ok. roku 1200). Powstawały też teksty religijne, w tym Annolied, czyli Pieśń o arcybiskupie Anno z Kolonii (ok. 1090) i (pod koniec XIII w.) teksty mistyków.

Periodyzacja

Jak zwykle w takich wypadkach daty początku i końca okresu są wyłącznie orientacyjne.

Istnieje kilka kryteriów, które odróżniają język średnio-wysoko-niemiecki od wcześniejszego staro-wysoko-niemieckiego:

  • osłabienie nieakcentowanych samogłosek do /e/ – tagatage („dni”),
  • pełne rozwinięcie przegłosu (umlautu) i jego zastosowania do oznaczenia kilku kategorii morfologicznych,
  • ubezdźwięcznienie końcówek – tagtac („dzień”).
  • Pojawiło się w tym okresie wiele zapożyczeń z języka francuskiego, m.in.: Abenteuer, Turnier, Lanze, Preis, Tanz

Z punktu widzenia kulturowego, te dwa okresy odróżnia przejście od kultury piśmiennej tworzonej wyłącznie w kręgach kościelnych do kultury skupionej wokół dworów arystokracji średniowiecznej. Dwór cesarski w Wiedniu, powstanie silnego szwabskiego domu Hohenstaufów, a później Habsburgów spowodowały, że południowe Niemcy zyskały dominującą polityczną i kulturalną pozycję.

Przejście do następnej formy języka wczesno-nowo-wysoko-niemieckiego związane jest z:

  • dyftongizacją długich samogłosek i wydłużeniem krótkich, w wyniku czego powstał system samogłoskowy identyczny z systemem współczesnego niemieckiego – hûsHaus („dom”); sagensagen /sa:gen/ („powiedzieć”)
  • utratą nieakcentowanych samogłosek – vrouweFrau („kobieta”).

W następnym okresie dwory przestają być głównymi centrami kulturowymi, a ich miejsce zajmą miasta.

Zobacz też

Przypisy

  1. Norbert Morciniec, Historia języka niemieckiego, 2021, s. 67 (pol.).
  2. Wilhelm Schmidt: Geschichte der deutschen Sprache. 9. Aufl. Stuttgart 2004, s. 30.
  3. a b Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego, 2021, s. 70-71.
  4. Astrid Stedje: Deutsche Sprache gestern und heute. 5. Aufl. München: Wilhelm Fink Verlag, 2001, s. 94-95.
  5. Aleksander Szulc: Historia języka niemieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 127 nn.

Bibliografia

  • Aleksander Szulc: Historia języka niemieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 124–159. ISBN 83-01-10160-1.
  • Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2021, s. 67–92. ISBN 978-83-7977-607-8.
  • Norbert Morciniec: Wprowadzenie do językoznawstwa niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2020, s. 38–39. ISBN 978-83-7977-488-3.
  • Astrid Stedje: Deutsche Sprache gestern und heute. 5. Aufl. München: Wilhelm Fink Verlag, 2001. ISBN 3-7705-2514-0.
  • Wilhelm Schmidt: Geschichte der deutschen Sprache. 9. Auflage. Stuttgart: S. Hirzel Verlag, 2004. ISBN 3-7776-1277-4.