Jeziora w Polsce

W tym artykule zagłębimy się w ekscytujący świat Jeziora w Polsce, badając jego liczne aspekty, znaczenia i znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie. Jeziora w Polsce był przedmiotem zainteresowania i debaty w całej historii, będąc tematem, który odbił się echem w różnych obszarach i kontekstach. Od jego początków do dzisiejszego wpływu, zbadamy jego wpływ na różne aspekty życia, od poziomu osobistego po globalny. Poprzez szczegółową i rygorystyczną analizę będziemy starali się dogłębnie zrozumieć, czym jest Jeziora w Polsce i dlaczego jest tak ważny, oferując panoramiczną wizję zachęcającą do refleksji i wiedzy.

W dolnej połowie zdjęcia tafla jeziora otoczona kamienistym brzegiem, w górnej połowie lekko zachmurzone niebo
Jezioro Wióry
Pasmo skalistych gór Tatr, u ich podnóża podłużne jezioro o ciemnogranatowej barwie wody
Wielki Staw Polski

Polska należy do krajów europejskich obfitujących w jeziora, które zgrupowane są głównie w północnej części kraju, a więc na terenie obejmującym obszar ostatniego zlodowacenia (Pojezierze Pomorskie, Pojezierze Mazurskie). Zdecydowana większość jezior w Polsce to jeziora polodowcowe, ponadto na Polesiu Zachodnim występują jeziora krasowe.

Charakterystyka

Na Pomorzu występują jeziora przybrzeżne, powstałe w wyniku odcięcia od morza mierzeją dawnej zatoki morskiej (Sarbsko, Łebsko, Jezioro Dołgie Wielkie, Jezioro Dołgie Małe, Gardno, Wicko, Bukowo, Jamno, Koprowo, Kopań, Resko Przymorskie i Liwia Łuża). Niewielka liczba to jeziora górskie, przede wszystkim cyrkowe – w cyrkach (kotłach) lodowcowych, np. Czarny Staw, Morskie Oko, Mały Staw, Wielki Staw. Pierwszym opracowaniem dotyczącym liczby i rozmieszczenia jezior w Polsce była praca Wincentego Pola z 1875 r., w której wykazano 5673 jeziora między Odrą a Dnieprem. W 1925 r. ukazała się praca S. Lencewicza z wykazem 6659 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Współczesnym, najbardziej kompletnym i aktualnym skatalogowaniem jezior Polski są opracowania A. Choińskiego, obejmujące jeziora pow. 1 ha (powierzchnia oceniona na podstawie map w skali 1:50 tys.). Trzyczęściowy katalog jezior Choińskiego (pierwsze wydanie) obejmuje 7081 jezior o powierzchni większej niż 1 ha(ich łączna powierzchnia to 2813,77 km²). W stosunku do roku 1954, gdy skatalogowano 9296 jezior o powierzchni ponad 1 ha, liczba jezior zmniejszyła się aż o 2215, czyli ponad 11 proc. Spowodowane to było szybkim zanikaniem najmniejszych jezior. Jeziorność Polski wynosi tylko 0,9% powierzchni kraju. Dla porównania w Szwecji jeziora zajmują ponad 8,5% powierzchni, a w Kanadzie około 7,6 proc.

Najliczniej występują jeziora polodowcowe, powstałe po ustąpieniu lądolodu ok. 11 -12 tys. lat temu i wykorzystujące związane z nim obniżenia terenu. Misy tych jezior powstały w wyniku erozyjnej działalności lądolodu i wód lodowcowych lub ich działalności akumulacyjnej.

Stan wód

Spośród jezior poddawanych monitoringowi jakości w okolicach roku 1980 jedno lub dwa (w zależności od przyjętych kryteriów) spełniało kryteria I klasy czystości wód, a ponad połowa lub około jednej trzeciej miały wody pozaklasowe. Najczystszymi spośród wówczas badanych jezior okazały się Gim, Bobięcińskie Wielkie i Miłoszewskie. O niskiej ocenie zwykle decydowały przekroczenia norm dla zawartości fosforanów, azotu organicznego i miano coli typu kałowego.

Na początku drugiej dekady XXI wieku większość miała wody w umiarkowanym stanie ekologicznym i dobrym stanie chemicznym. Stan ogólny oceniono wówczas dla 728 jezior, z czego stan dobry osiągnęło 75. Ocena stanu ekologicznego jezior w całej Polsce jest dość zróżnicowana, podczas gdy stan chemiczny poniżej dobrego wykazano głównie w jeziorach zachodniej Polski. O ocenie stanu ekologicznego jezior jako gorszy niż dobry najczęściej decydował stan elementów biologicznych – fitoplanktonu i makrofitów, jak również mała przezroczystość. Wskazuje to na eutrofizację jako główną presję oddziałującą na wody jeziorne. Mimo to, w większości jezior nie stwierdzono przekroczenia substancji biogennych, tj. azotu i fosforu.

Polskie jeziora w gospodarce wodnej

Liczba jezior w wielu europejskich krajach przekracza możliwości sprawnego gospodarowania ich wodami, w związku z czym za jednolite części wód jeziornych, a więc jednostki ich administrowania przyjmuje się tylko większe jeziora. Mimo że prawo europejskie (czyli ramowa dyrektywa wodna) nie określa minimalnej wielkości jezior podlegających administracji w systemie gospodarki wodnej, w praktyce za taką granicę przyjmuje się 50 ha. W Polsce granicę 50 ha powierzchni przekracza nieco ponad tysiąc jezior, a dokładna liczba zależy od aktualnej wersji map podziału hydrograficznego Polski.

Liczba jednolitych części wód jeziornych
Obszar dorzecza Region wodny Rok
2005 2011 2016
Wisła Dolna Wisła (i Przymorze Wschodnie) 283 481 284
Środkowa Wisła 200 199
Odra Dolna Odra i Przymorze Zachodnie 112 420 113
Środkowa Odra 24 24
Warta 284 285
Niemen Niemen 36 36 36
Pregoła Łyna i Węgorapa 101 101 101
Świeża Świeża 1 1 1

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ W. Pol, Północny wschód Europy pod względem natury, 1875.
  2. ↑ Jerzy Jańczak: Atlas jezior Polski. Poznań: Bogucki Wyd. Naukowe, 1996. ISBN 83-86001-29-1.
  3. ↑ a b Jan Mordawski: Geografia 3: geografia Polski: podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum: zakres podstawowy. Operon, 2003, s. 43,45. ISBN 83-7390-004-7.
  4. ↑ a b Dorota Cydzik, Hanna Soszka: Atlas stanu czystości jezior Polski badanych w latach 1979–1983. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1988, s. 577–579. ISBN 83-220-0338-2.
  5. ↑ Andrzej Richling, Geografia fizyczna Polski, PWN, 2006, s. 175.
  6. ↑ Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych jeziornych badanych w latach 2010–2013. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. . (pol.).
  7. ↑ Ocena stanu jednolitych części wód powierzchniowych jeziornych w latach 2010–2012. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. . (pol.).
  8. ↑ Guidance Document No. 2. Identification of Water Bodies. Luksemburg: Office for Official Publications of the European Communities, 2003, s. 12, seria: Common Implementation Strategy for the Water Framework Directive (2000/60/EC). ISBN 92-894-5122-X.
  9. ↑ Katalog jednolitych i scalonych części wód. Wojciech Szczepański (red.). Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2009, s. 40. ISBN 978-83-61227-16-8.
  10. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (M.P. z 2011 r. nr 40, poz. 451).
  11. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549).
  12. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Pregoły (M.P. z 2011 r. nr 55, poz. 566).
  13. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Niemna (M.P. z 2011 r. nr 58, poz. 578).
  14. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Świeżej (M.P. z 2011 r. nr 59, poz. 579).
  15. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Świeżej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1914).
  16. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Niemna (Dz.U. z 2016 r. poz. 1915).
  17. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (Dz.U. z 2016 r. poz. 1919) zastąpione rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 4 listopada 2022 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 300).
  18. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Pregoły (Dz.U. z 2016 r. poz. 1959).
  19. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. w sprawie Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry zastąpione rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 4 listopada 2022 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 335) (Dz.U. z 2016 r. poz. 1967).

Bibliografia


Polska – tematy i zagadnienia
Historia
Geografia
Prawo i ustrój polityczny
Demografia,
bezpieczeństwo
i życie społeczne
Kultura
Gospodarka
Jeziora Europy
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot