Kamienie runiczne z Jelling

Temat Kamienie runiczne z Jelling jest od dawna przedmiotem zainteresowania i dyskusji. Niezależnie od tego, czy chodzi o środowisko akademickie, zawodowe czy osobiste, Kamienie runiczne z Jelling przyciąga uwagę ludzi w każdym wieku i o każdym pochodzeniu. W miarę postępu społeczeństwa i rozwoju nowych technologii zrozumienie i analiza Kamienie runiczne z Jelling z różnych perspektyw stała się jeszcze ważniejsza. W tym artykule zbadamy różne aspekty Kamienie runiczne z Jelling, badając jego wpływ na życie codzienne, jego znaczenie w historii i jego znaczenie w obecnym kontekście. Zagłębiając się w ten temat, mamy nadzieję rzucić światło na jego znaczenie i wpływ na dzisiejsze społeczeństwo.

Kurhany, kamienie runiczne i kościół w Jelling
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Dania

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III

Numer ref.

697

Region

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1994
na 18. sesji

Położenie na mapie Danii
Mapa konturowa Danii, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kurhany, kamienie runiczne i kościół w Jelling”
55°45′23,7″N 9°25′10,6″E/55,756570 9,419600

Kamienie runiczne z Jelling – dwa głazy z wyrytym w X wieku tekstem w alfabecie runicznym znajdujące się w Jelling w Danii. Ze względu na swoje historyczne znaczenie głazy znajdują się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Na liście duńskich zabytków znajdują się na 9. i 10. miejscu pod względem liczby odwiedzających.

Pierwszy kamień postawiony został przez króla duńskiego Gorma Starego, a drugi przez jego syna Haralda Sinozębego.

Kamień Gorma Starego (DR 41)

Mniejszy kamień

Starszy i mniejszy z kamieni w Jelling został postawiony około roku 955 przez pierwszego króla Danii Gorma Starego na cześć jego żony Tyry.

W tekście wyrytym na kamieniu po raz pierwszy w historii duńskiej pojawia się nazwa państwa Dania (:ᛏᛅᚾᛰᛅᚱᚴᛅᛣ:; w transliteracji TANMARKA – w dzisiejszym duńskim Danmark. W szesnastoznakowym alfabecie runicznym nie znano odpowiednika litery D, stąd napis zaczyna się na T; natomiast końcowe – ᛣ – to końcówka dopełniaczowa). ᛏᛅᚾᛰᛅᚱᚴᛅ oznacza graniczny las Duńczyków.

Pełna treść napisu – w transliteracji – to KURMR KUNUKR KARTHI KUBL THUSI AFT THURUI KUNU SINA TANMAKAR BUT, co oznacza „Król Gorm stawia ten nagrobek swojej żonie Tyrze, pani Danii” (przy czym tłumaczenie ostatnich słów – pani/duma Danii – jest bardzo niepewne i nie zostało ostatecznie rozstrzygnięte; według niektórych teorii określenie to dotyczy samego Gorma). Z tekstów wyrytych na kamieniach wynikają ważne dla badaczy fakty, że Gorm był władcą całej Danii, i że Tyra zmarła przed nim.

Kamień Haralda Sinozębego (DR 42)

napisy na większym kamieniu

Większy głaz wzniesiony został przez króla Haralda Sinozębego około roku 965.

W transliteracji napis na kamieniu brzmi: HARALTR KUNUKR BATH KAURUA KUBL THAUSI AFT KURM FATHUR SIN AUK AFT THAURUI MUTHUR SINA, SA HARALTR IAS SAR UAN TANMAURK ALA AUK NURUIAK AUK TANI KARTHI KRISTNA – co oznacza: „Król Harald zlecił postawienie tego pomnika dla Gorma, swego ojca, i Tyry, swojej matki – ten Harald, który rządził Danią i całą Nordią i który uczynił Duńczyków chrześcijanami”.

Głaz Haralda jest wysoki na 2,43 metra i waży ok. 10 ton. Napisy i rysunki umieszczone są na całej jego powierzchni (tj. na trzech stronach).

Kamień ten nazywa się często „świadectwem chrztu Danii”. Umieszczona na nim płaskorzeźba drukowana jest dziś na wewnętrznej stronie okładki paszportów duńskich.

Wandalizm

Zdjęcie zdewastowanego kamienia

W lutym 2011 roku 15-letni autystyczny chłopiec zwandalizował większy z kamieni, pisząc na nim zieloną farbą w sprayu słowo Gelwane. Chłopiec nie potrafił wyjaśnić, co oznacza to słowo. Natychmiast przystąpiono do oczyszczania kamienia. Koszty oczyszczenia zostały oszacowane przez media na od 100 do 200 tys. DKK. Aby uchronić kamienie przed kolejnymi wandalizmami oraz dalszymi niszczącymi czynnikami atmosferycznymi, po zakończeniu restauracji zostały one umieszczone w szklanych gablotach.

Przypisy

  1. Lars Feldthaus: JELLINGSTENENE ER DANMARKS 9. MEST BESØGTE MONUMENT. 2014-03-20. . (duń.).
  2. a b Myten om Dronning Thyra, Leif Ingvorsen, Højbjerg: Wormianum, 1988, ISBN 87-85160-98-9, OCLC 895014427.
  3. Jørgensen, Bent; Stednavne ordbog, Gyldendal 1994
  4. Kroman, Erik; Det danske Rige i den ældre Vikingetid, Rosenkilde & Bagger 1976, str. 112
  5. Autistisk dreng bag Jelling-graffiti. Jyllands-Posten, 2011-02-08. . (duń.).
  6. Jellingestenen er næsten sig selv igen. Jyllands-Posten, 2011-03-07. . (duń.).
  7. 16-årig bag graffiti på Jellingesten skal i behandling. Politiken, 2012-08-13. . (duń.).
  8. Jellingstenene får længere liv i smukt glashus. Politiken, 2011-12-09. . (duń.).

Zobacz też