Kanadyjska odmiana języka angielskiego
W dzisiejszym świecie Kanadyjska odmiana języka angielskiego to temat, który staje się coraz bardziej istotny. Jej konsekwencje rozciągają się na wszystkie aspekty naszego życia, od sfery osobistej po zawodową. Dlatego tak ważne jest dokładne przeanalizowanie jego skutków i możliwych rozwiązań. W tym artykule przyjrzymy się różnym perspektywom Kanadyjska odmiana języka angielskiego i temu, jak ewoluował on na przestrzeni czasu. Od swoich początków do chwili obecnej Kanadyjska odmiana języka angielskiego budzi duże zainteresowanie w społeczeństwie i konieczne jest pogłębienie jego zrozumienia, aby móc skutecznie sobie z nim poradzić.
| Obszar |
Kanada | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
19,4 miliona | ||||
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-1 | en | ||||
| IETF | en-CA | ||||
| Glottolog | cana1268 | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Kanadyjska odmiana języka angielskiego – odmiana języka angielskiego używana w Kanadzie.
Historia
Pierwszy kontakt terytorium współczesnej Kanady z językiem angielskim miał miejsce w 1497 r., wraz z dopłynięciem Johna Cabota do Nowej Fundlandii, jednak zasiedlenie tych terenów rozpoczęło się ponad wiek później, kiedy to imigrantów przyciągnęły łowiectwo, rybołówstwo i handel futrami. W 1520 r. na ziemie te przybył francuski podróżnik Jacques Cartier i teren ten znalazł się również w orbicie zainteresowań Francuzów. Francuzi wycofali się jednak z tego terytorium po przegranych w wojnie królowej Anny (1702–1713) i wojnach indiańskich (1754–1763). Francuzi zostali deportowani z obecnej Nowej Szkocji i zastąpieni osadnikami z Nowej Anglii.
Po podpisaniu Deklaracji niepodległości w 1776 r. wielu lojalistów popierających Wielką Brytanię wyemigrowało do Kanady, osiedlając się głównie w Nowej Szkocji i Nowym Brunszwiku, a następnie przemieszczając się w głąb kraju, skuszeni niskimi cenami gruntów. Towarzyszyła im fala „późnych lojalistów”. Przez 50 lat populacja prowincji Upper Canada (na północny zachód od Montrealu) wzrosła do 100 tys. Obecnie w Kanadzie dla 59,8 proc. mieszkańców językiem ojczystym jest angielski a 23,5 proc. francuski, odpowiednio w domu języka angielskiego używa 68% mieszkańców, francuskiego 22,56%.
Język używany w Kanadzie ma wiele cech wspólnych z językiem amerykańskim. Przyczyny tego podobieństwa są dyskusyjne; z jednej strony wczesny język kanadyjski ma wspólne korzenie z językiem Nowej Anglii, z drugiej strony może to podobieństwo zawdzięczać napływowi imigrantów w XIX w. Mimo oczywistych podobieństw język kanadyjski i amerykański nie są tożsame.
Różnice między kanadyjskim a amerykańskim angielskim
Istnieją cztery typy różnic między oboma typami angielszczyzny:
- niektóre cechy wykształciły się w obrębie Kanady i są niezależne zarówno od angielszczyzny brytyjskiej, jak i amerykańskiej. Niektóre z nich, np. terminy hokejowe, weszły w skład standardu uniwersalnego;
- istnieją cechy wykształcone w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii lub Francji i używane na określonych terytoriach, np. premier w miejsce prime minister;
- istnieją cechy wyłącznie brytyjskie, używane przez część anglojęzycznej populacji;
- istnieją cechy wyłącznie amerykańskie, używane przez część anglojęzycznej populacji.
Cechy języka kanadyjskiego
Istnieje kilka cech charakterystycznych wyłącznie dla kanadyjskiej angielszczyzny. Używane są w takich kontekstach jak opowiadanie dowcipów czy w stylizacjach literackich. Należą do nich:
- brzmienie dyftongów /aɪ/ i /ɑʊ/ w takich wyrazach, jak house czy light – brzmią, jak w wyrazach oat i oil. Wyrazy takie, jak cot, caught wymawiane są z użyciem tej samej krótkiej samogłoski;
- istotną cechą języka kanadyjskiego jest użycie wielu słów pochodzących z terytorium kanadyjskiego. Niektóre weszły do języka bezpośrednio, inne za pośrednictwem języka francuskiego i weszły następnie do standardu światowego, np. caribou, kayak, parka. Język kanadyjski zawiera ok. 10 tys. słów właściwych tylko dla tej odmiany języka;
- jako question tags używa się eh? wypowiadanego zwykle z intonacją wznoszącą. Służy zarówno do sprawdzenia czujności słuchacza, jak i celów emfatycznych.
Różnice w pisowni
Charakterystyczne dla angielszczyzny kanadyjskiej jest mieszanie pisowni brytyjskiej i amerykańskiej, stąd możliwe są takie formy, jak np. tire centre (bryt. tyre centre, am. tire center). Badania przeprowadzone w latach 90. XX w. pokazały, że amerykański model pisowni jest przeważający, jednak w prasie i podręcznikach szkolnych dominuje model brytyjski.
Różnice leksykalne
W użyciu jest zarówno model brytyjski, jak i amerykański. I tak równolegle w użyciu są tap i faucet (kran), railway i railroad (kolej), gas i petrol (benzyna). Słowa oznaczające części samochodu są amerykańskie.
Różnice w wymowie
Różnice zależą od położenia geograficznego, pochodzenia i przynależności do klasy społecznej. Bliskość USA powoduje, że Kanadyjczycy otwarci są na wzorce i nowinki amerykańskie, choć istnieją również tendencje do zachowania maksymalnej możliwej odrębności. Kanadyjskie cechy wymowy zaczerpnięte z wymowy amerykańskiej to:
- wymowa /r/ po samogłoskach i w pozycji wygłosowej
- wymowa /t/ zbliżona do /d/, polegająca na jednorazowym przeciągnięciu języka po wale dziąsłowym w takich słowach jak Ottawa
- brak redukcji w końcówkach -ary i -ory: /ˈsekrəˌtærɪ/, /ləˈbɒrəˌtɔrɪ/.
Wpływy brytyjskie w wymowie przejawiają się w następujący sposób:
- /antɪ/ zamiast amerykańskiego /antaɪ/
- /zed/ zamiast /zi:/
- pierwsza sylaba wyrazu lieutenant to /lef-/, nie /lu:-/
- /bɑːθ/ a nie /beɪð/ w znaczeniu to bath a baby
- wyrazy typu tune brzmią /tʃuː-/ zamiast /tu:-/, podobnie news wymawia się /nju:z/, a nie /nu:z/.
Uwagi
- ↑ Termin prime minister to premier rządu federalnego Kanady, termin premier to pierwszy minister (premier) rządu prowincji Kanady.
Przypisy
- ↑ Jacques Cartier. The Canadian Encyclopedia . . (ang.).
- ↑ a b c Crystal 1995 ↓, s. 95.
- ↑ A History of Canada. Local Histories . . (ang.).
- ↑ Languages in Use. The Canadian Encyclopedia . . (ang.).
- ↑ Crystal 1995 ↓, s. 93.
- ↑ a b c Crystal 1995 ↓, s. 340.
- ↑ Dollinger, Stefan (chief editor) and Margery Fee (associate editor). With the assistance of Baillie Ford, Alexandra Gaylie and Gabrielle Lim. Vancouver, BC: University of British Columbia: DCHP-2: The Dictionary of Canadianisms on Historical Principles, Second Edition.. 2017. . .
- ↑ Crystal 1995 ↓, s. 342.
- ↑ a b Crystal 1995 ↓, s. 341.
Bibliografia
- David Crystal: The Cambridge Encyclopaedia of the English Language. Cambridge: Cambridge University Press, 1995. ISBN 0-521-40179-8.