Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze)
W świecie Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze) zawsze było duże zainteresowanie i ciekawość ze strony społeczeństwa. Od wieków Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze) jest tematem debat i dyskusji w różnych obszarach, czy to w polityce, nauce, kulturze czy życiu codziennym. Wpływ Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze) jest niezaprzeczalny i jego wpływ był odczuwalny we wszystkich sferach życia człowieka. W tym artykule dokładnie zbadamy rolę Kościół św. Józefa w Krakowie (Podgórze) w historii i jego znaczenie w teraźniejszości, analizując jego różne aspekty i zagłębiając się w jego znaczenie dla lepszego zrozumienia otaczającego nas świata.
 A-595 z 8 grudnia 1976
| |||||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||||
 Widok z Rynku Podgórskiego (2023) | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Adres |
ul. Jana Zamoyskiego 2 | ||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| parafia | |||||||||||||||||||
| sanktuarium • nadający tytuł |
od 19 marca 2021 | ||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||||
| Cudowne wizerunki |
św. Józef | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||
 50°02′36,0″N 19°56′59,7″E/50,043333 19,949917
| |||||||||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||||||||
.png)
Kościół św. Józefa – rzymskokatolicki kościół parafialny znajdujący się w Krakowie, w dzielnicy XIII przy ul. Zamoyskiego 2, w Podgórzu.
Kościół jest sanktuarium św. Józefa Mężnego Opiekuna Rodzin.
Historia
W 1832 roku inż. Franciszek Brotschneider wybudował na Rynku Podgórskim kościół, który pod koniec XIX wieku był w złym stanie technicznym i za mały dla parafii liczącej ponad 17 tys. wiernych. W 1905 roku obiekt wyburzono.
Nowy kościół został zbudowany w latach 1905–1909 według projektu Jana Sas-Zubrzyckiego, zgodnie z wzorcami architektury neogotyckiej, w miejscu dawnej klasycystycznej świątyni. 13 maja 1905 roku poświęcono kamień węgielny proboszczem podgórskim Antoniem Gruszeckim, a 24 października 1909 kościół konsekrowano.
W 1999 roku decyzją ówczesnego proboszcza ks. Franciszka Kołacza, kościół poddano renowacji. Odnowiono ołtarz główny, ołtarze boczne, ambonę oraz organy. Przywrócono pierwotną kolorystykę, która została zatracona podczas renowacji w czasach ks. proboszcza Franciszka Mirka, kiedy zmieniono barwy na czerwono-niebieskie. Obecnie kościół ma biało-szare barwy, co przywróciło mu jego dawny charakter.
Architektura
Budowla neogotycka, trójnawowa z transeptem i ambitem wokół prezbiterium oraz kaplicami przy nawach bocznych i ambicie. Wieża wzorowana na wieży Kościoła Mariackiego w Krakowie. Sylwetka kościoła została świadomie wyeksponowana nad architekturą Rynku.
Wnętrze i wyposażenie
Wnętrze kościoła, ukształtowane zostało na podobieństwo gotyckiej katedry w wersji tzw. gotyku nadwiślańskiego. Wypełnione jest licznymi ołtarzami, ławkami i innymi elementami w większości wykonanymi w drewnie.
W okresie powojennym zmieniono położenie niektórych ołtarzy oraz ambony, zamurowano arkady pomiędzy ambitem prezbiterialnym a dawną kaplicą Serca Jezusowego (obecnie Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i Wiecznej Adoracji). Jako pierwsze powstały ołtarze: główny (w prezbiterium) oraz Zwiastowania (dawniej w prawym ramieniu transeptu). Prace przy nich trwały w latach 1908–1909.
Ołtarz główny był pierwotnie zintegrowany kompozycyjnie z absydą prezbiterialną, otwierającą się ostrołukowymi arkadami na obejście i nie miał nastawy. Składał się wyłącznie z mensy i stojących na niej: tabernakulum oraz figury św. Józefa. Zarówno mensa ołtarza głównego, jak i tabernakulum są jedynymi źródłowo potwierdzonymi dziełami Sas-Zubrzyckiego we wnętrzu kościoła. Zaprojektowaną przez niego mensę wykonał podgórski kamieniarz Bodnicki, natomiast tabernakulum – jak głosi umieszczony na nim napis: wymyślone przez Jana Sasa-Zubrzyckiego – Piotr Seip w 1909 roku. Całości dopełniła figura św. Józefa, dłuta krakowskiego rzeźbiarza Zygmunta Langmana. Monstrancja ks. Niemczyńskiego pochodzi z pracowni krakowskiego złotnika Piotra Seipa.
Jednocześnie z ołtarzem głównym w zachodnim (prawym) ramieniu transeptu stanął ołtarz Zwiastowania NMP. W przeciwieństwie do ołtarza głównego uzyskał on rozbudowaną i dużych rozmiarów nastawę (obecnie stojącą w ołtarzu głównym). Jest ona dziełem krakowskich rzeźbiarzy-rzemieślników Wita Wisza, Maksymiliana Krzyka i Jana Józefa Góreckiego. Z tymi trzema postaciami związane są także inne elementy ruchomego wyposażenia kościoła: ambona z 1910 roku, ołtarze boczne z lat 1910–1911 Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Antoniego. Wit Wisz i Maksymilian Krzyk są ponadto wymieniani w archiwaliach jako autorzy ołtarza Matki Boskiej Częstochowskiej w kaplicy przy nawie bocznej. W 1917 roku powstał ołtarz św. Wincentego Ferreriusza w kaplicy przy prawej nawie bocznej. W kaplicy Adoracji ustawiono neogotycki ołtarz Najświętszego Serca Jezusowego, zakupiony od oo. Franciszkanów z Krakowa.
Organy
Kościół po wybudowaniu nie miał organów. Posługiwano się fisharmonią ufundowaną przez Szczepana Kaczmarskiego. W 1920 roku proboszcz Józef Niemczyński zawiązał Komitet Obywatelski, aby zebrać pieniądze na nowe organy. Zebrano 70 000 koron, lecz wojna polsko-bolszewicka przerwała zbiórkę. W 1921 powiększono Komitet i zebrano resztę pieniędzy. Warszawska firma A.Homann zaproponowała Komitetowi organy „w stylu gotyckim, zamówione do Baku na Kaukazie przez Rylskiego, do kościoła zbudowanego tam przez Polaków pracujących w kopalniach nafty”, które z powodu wojny nie zostały odebrane. Koszt wynióśł 7 500 000 Mkp.
16 kwietnia 1922 poświęcono organy, wmurowując równocześnie w ścianę kościoła tablicę, że parafianie „z własnych funduszów ufundowali ten organ na chwałę Boga i na pamiątkę zmartwychwstania Polski”.
Ambona
Na skrzyżowaniu transeptu i prezbiterium, po stronie lewej usytuowana jest neogotycka ambona z drewna dębowego, wsparta na słupie, wykonana w 1910 r. przez rzeźbiarzy snycerzy Wita Wisza, Maksymiliana Krzyka i Jana Józefa Gureckiego. Ambona ta jest repliką kazalnicy z Kościoła Mariackiego w Krakowie, autorstwa Wisza.
Ośmioboczny korpus ambony ozdobiony jest figurami ewangelistów i doktorów kościoła pod małymi baldachimami. Pod korpusem wśród liści akantu atrybuty ewangelistów oraz personifikacje Wiary Nadziei i Miłości. W zaplecku widnieje polichromowana płaskorzeźba przedstawiająca Jezusa jako Dobrego Pasterza, z ostrołukowym obramieniem, po bokach ornament z motywem delfinów – symboli zmartwychwstania. Baldachim z bogatą dekoracją rzeźbiarską, w błękitnym podniebiu rzeźbą Ducha Świętego pod postacią gołębicy. Na mównicę wiodą kręcone ażurowe schodki. Na płycinach schodów płaskorzeźbione wyobrażenia siedmiu grzechów głównych pod postaciami zwierząt.
- żółw – lenistwo;
- pies i kot – gniew;
- ryba pożerająca mniejszą – Łakomstwo;
- smok – chciwość;
- dwie małpy – nieczystość;
- wąż trzymający w paszczy jabłko – zazdrość;
- paw – pycha.
W czasie budowy tego kościoła odkryto jaskinię ze śladami prac alchemicznych, która według badaczy zawierała pozostałości prac mistrza Twardowskiego, czyli historycznego alchemika króla Zygmunta Augusta – Niemca Laurentiusa Dhura (z łac. Durentiusa).
-
Poprzedni kościół św. Józefa, koniec XIX wieku -
Kościół w czasie konsekracji (1909) -
Wnętrze kościoła -
Ołtarz główny -
Wnętrze, chór i organy
.jpg)
,_2_Zamoyskiego_street,_Podgorze,_Krakow,_Poland.jpg)
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie , Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b Polskie Wirtualne Centrum Organowe. .
- ↑ Dekret. jozef.diecezja.pl. . .
- ↑ a b c Halina Starostka-Chrzanowska: Antoni Mateczny. Podgórzanin z wyboru i jego rodzina na tle historii miasta. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006, s. 52–56.
- ↑ Michał Rożek: Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa. PWN, 1997, s. 599. ISBN 83-01-10989-0.
- ↑ Maria Fortuna-Sudor: Żeby przybliżać Boga. Niedziela, 2012-11-19. .
- ↑ Kościół św. Józefa (Podgórze). Encyklopedia Krakowa. .
- ↑ Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1978, s. 438.
- ↑ Diettloff 2000 ↓, s. 160.
- ↑ Diettloff 2000 ↓, s. 166.
- ↑ a b Diettloff 2000 ↓, s. 163.
- ↑ Poświęcenie organu w kościele paraf. w Podgórzu Nowości Illustrowane 1922 nr 17 s.3-4 (zdjęcia) .
- ↑ Tamże.
- ↑ Niechaj 2012 ↓, s. 54.
Bibliografia
- Konsekracya nowego kościoła w Podgórzu. Nowości Ilustrowane. 44, s. 3–4, 30 października 1909.
- Paweł Diettloff: Neogotyckie wyposażenie kościołów św. Józefa i OO. Redemptorystów w Podgórzu w Podgórze w dziejach wielkiego Krakowa. Kraków: Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2000. ISBN 83-87345-91-1.
- Małgorzata Niechaj: Od ambon do ołtarzy - twórczość rzeźbiarza Wita Wisza, Krakowski Rocznik Archiwalny. Tom XIX. 2012.