W dzisiejszym świecie Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła stał się tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu wielu różnych osób. Zarówno na poziomie osobistym, jak i zawodowym, Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła wywołał wielką debatę i wiele sprzecznych opinii. Od swoich początków do obecnej sytuacji Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła znacząco wpłynął na nasze życie, wpływając na różne aspekty społeczeństwa. W tym artykule szczegółowo zbadamy różne wymiary i perspektywy Linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz – Stara Piła, analizując jego dzisiejsze znaczenie i implikacje.
28 lipca 1909 parlament pruski uchwalił ustawę o wybudowaniu linii kolejowej z Gdańska Wrzeszcza do Starej Piły przez Gdańsk Brętowo, Kiełpinek, Kokoszki i Leźno o długości 19,52 km. Poprzez planowany odcinek Czersk – Bąk – Stara Kiszewa – Przywidz – Stara Piła linia miała być fragmentem magistrali stanowiącej najkrótsze połączenie Gdańska z Berlinem, o długości około 500 km.
Poprowadzona skrajem wzgórz morenowych linia posiadała charakter trasy podgórskiej, a część wiaduktów uzyskała poszerzone podpory do rozbudowy pod drugi tor. Otwarcie jednotorowej linii nastąpiło w dniu 1 maja 1914 i przez okres I wojny światowej kursowały nią 4 pary pociągów osobowych dziennie. Na linii obowiązywała prędkość maksymalna 50 km/h. W 1919, w wyniku zawarcia traktatu wersalskiego, Gdańsk z okolicami odłączono od Rzeszy. Przerwano prace, a odcinek pomiędzy Starą Piłą i Bąkiem nie doczekał się realizacji. W 1920, koło stacji Kiełpinek, linia została przecięta granicą gdańsko-polską, co spowodowało zmniejszenie ruchu pociągów do 3 par. W dwudziestoleciu międzywojennym na stacji tej pociągi miały wydłużony postój, a podróżni przechodzili odprawy paszportowe i celne. Jedynie odcinek Czersk – Bąk został w 1928 ukończony i oddany do eksploatacji. Wybudowane nasypy, wiadukty i ślady dużych robót ziemnych w okolicach Starej Kiszewy i Liniewa były widoczne do lata 2013. Linia przetrwała prawie do końca ostatniej wojny.
Jednym z obiektów niezniszczonych w 1945 i zachowanych do 2013 był Wiadukt Weisera (zwany także Mostem Weisera; nazwa od książki Weiser DawidekPawła Huelle, wydanej w 1987).
Charakterystyczny, zalesiony nasyp kolejowy i pozostałości zawalonych wiaduktów wpisały się w krajobraz tej części Gdańska (np. Wiadukt Weisera). Elementy trasy linii wykorzystywane były do maja 2013 jako ścieżka spacerowo–rowerowa w obrębie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego.
Na przełomie czerwca i lipca 2013 ukazała się książka Koleją z Wrzeszcza na Kaszuby Henryka Jursza, pierwsza kompletna monografia dawnej kolei kokoszkowskiej, której historyczną następczynią jest Pomorska Kolej Metropolitalna.
Po wybudowaniu PKM, starotorze było wyraźnie widoczne tylko od miejsca, gdzie linia nr 248 przebiega pod nieodległą od Gdańska Kiełpinka Obwodnicą Trójmiasta i skręca w stronę przystanku Gdańsk Matarnia. Starotorze ciągnęło się do ulicy Nowatorów, pod którą przebiegało prostopadle w dzielnicy Kokoszki.
W lipcu 2018 podjęto decyzję o remoncie w 2019 przez PKP PLK odcinka Stara Piła – Gdańsk Kokoszki oraz odbudowie przez PKM S.A. 1,5 km odcinka Gdańsk Kokoszki – Gdańsk Kiełpinek, dzięki czemu możliwe będzie zachowanie ciągłości połączenia Gdańsk – Kartuzy w czasie planowanego remontu linii kolejowej nr 201.
29 marca 2019 PKM S.A. otworzyło oferty na koncepcję rewitalizacji fragmentu linii kolejowej nr 234 z budową przystanku Karczemki. Zamawiający szacunkową wartość zamówienia określił na 598,6 tys. zł, natomiast złożone oferty opiewały na kwoty od 977,9 tys. zł (Infra – Centrum Doradztwa) przez 1,025 mln zł (Transprojekt Gdański) do 1,464 mln zł (Multiconsult Polska). Koncepcję rewitalizacji kilometrowego odcinka trasy kolejowej z Karczemek do Kokoszek wraz z budową przystanku Karczemki wykonało konsorcjum firm Infra i EnviRail, umowę w tej sprawie podpisano 22 maja 2019. W 2020 ogłoszono przetarg na realizację zadania o szacunkowej wartości inwestycji w wysokości ponad 56 mln zł. Wykonawcą robót na tym odcinku za kwotę 43 mln zł została gdyńska firma Torhammer. Umowę na realizację inwestycji podpisano 23 grudnia 2020.
W sierpniu 2019 podpisano ostateczne porozumienie między Urzędem Marszałkowskim, PKM S.A. i PKP PLK w sprawie budowy i modernizacji linii kolejowej przez Kokoszki i Starą Piłę. Ogłoszenie przetargu na modernizację tego pozbawionego mijanek odcinka o długości 16 km nastąpiło w 2019, jednak z uwagi na przekroczenie przez oferentów określonego na 216,8 mln zł budżetu (najtańsza oferta opiewała na 250,3 mln zł) został on unieważniony. Nowy przetarg, z ograniczonym zakresem robót (np. ograniczeniem prędkości do 80 km/h), ale z przewidzianą do realizacji mijanką w Kokoszkach, ogłoszono w lutym 2020. Również i tym razem najtańsza oferta (137,7 mln zł) przekroczyła założony budżet (123 mln zł). W kolejnym przetargu na realizację odcinka PKP PLK wybrana została oferta konsorcjum firm Rajbud i Torhammer o wartości 91,5 mln zł.
W grudniu 2022 podczas budowy bajpasu kartuskiego realizowanego przez PKM S.A., nieopodal ulic Dojazdowej i Osiedlowej w
Gdańsku Kokoszkach, odkryto ruiny przyczółków przedwojennego wiaduktu. Został on wysadzony w powietrze 1 września 1939 przez wycofujących się z Kokoszek polskich celników.
W latach 2022–2023 odbudowano linię od Kokoszek do Starej Piły. Inwestycja była realizowana wspólnie przez PKM S.A. oraz PKP PLK – tzw. bajpas kartuski.
3 lutego 2024 odbył się, zorganizowany przez poznański TurKol, przejazd pociągiem na trasie Gdańsk Główny – Kartuzy – Gdańsk Główny przez Kokoszki i Starą Piłę. Jednocześnie był to pierwszy pociąg osobowy na tej linii kolejowej od 1945. 29 lutego tego samego roku na torach bajpasu kartuskiego w Gdańsku Kokoszkach po raz pierwszy pojawił się spalinowy zespół trakcyjny SA133-026, przeznaczony do obsługi pasażerów nowej linii kolejowej. 11 marca 2024 po bajpasie kartuskim zaczęły kursować pociągi pasażerskie.
↑ abcbajpas kartuski – kolejowa trasa objazdowa z Gdańska do Kartuz przez Gdańsk Kokoszki i Starą Piłę, w śladzie linii kolejowych nr 229 i 234. Powstała ona w związku z przygotowywaną przez PKP PLK elektryfikacją i budową drugiego toru na linii nr 201 Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz. Prace przy bajpasie kartuskim trwały w latach 2022–2023 i składały się z dwóch części: modernizacji ok. 15 km istniejącej linii Gdańsk Kokoszki – Stara Piła – Żukowo – Glincz (należącej do PKP PLK i przez nią zrealizowanej) oraz odbudowy niespełna 1,5 km toru na odcinku Gdańsk Kiełpinek – Gdańsk Kokoszki (zrealizowanej przez spółkę PKM S.A. przy ścisłej współpracy z miastem Gdańsk).