Medal za Ofiarność i Odwagę

Ten artykuł dotyczy polskiego medalu. Zobacz też: medale za odwagę w innych państwach.

Medal za Ofiarność i Odwagę

Awers
Rewers
Baretka
Ustanowiono	17 lutego 1960
Wielkość	Ø 35 mm
Powyżej	Krzyż Świętego Floriana (PRL) Medal Rodła
Poniżej	Medal za Długoletnią Służbę (PRL) Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”
Projektant	Józef Gosławski
Powiązane	Medal za Ratowanie Ginących
Multimedia w Wikimedia Commons

Medal za Ofiarność i Odwagę – polskie cywilne odznaczenie państwowe ustanowione ustawą z dnia 17 lutego 1960 roku o orderach i odznaczeniach. Nadawane w latach 1960–89 przez Radę Państwa, a od 1990 przez Prezydenta RP osobom, które niosły pomoc innym ludziom, narażając przy tym swoje życie. Medal zaprojektowany został w 1960 przez Józefa Gosławskiego.

Ustanowienie i zasady nadawania

Medal ustanowiony został na mocy ustawy z 17 lutego 1960 roku. Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 mógł „być nadany osobie, która z narażeniem życia niosła ratunek tonącym, ofiarom katastrof żywiołowych, pożarów, wybuchów lub innych nieszczęśliwych wypadków albo w takich okolicznościach ratowała zagrożone mienie”. Ust. 2 tego samego artykułu dotyczył możliwości nadania tego odznaczenia wielokrotnie tej samej osobie. Organem, który decydował o przyznaniu medalu była Rada Państwa. Pierwszą osobą uhonorowaną medalem był kapral milicji Józef Dzida, który uratował dwuletnie dziecko spod kół pociągu 17 maja 1960 roku na stacji w Tawęcinie .

W związku z nowelizacją konstytucji od 8 kwietnia 1989 kompetencje Rady Państwa, także w zakresie nadawania odznaczeń przypisane zostały Prezydentowi PRL, zaś od 1 stycznia 1990 Prezydentowi RP (nowela grudniowa).

Ustawa z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach uwzględniła medal w obecnym polskim systemie odznaczeń państwowych, określając w art. 18 ust. 1, że stanowi on „nagrodę dla osób, które z narażeniem życia lub zdrowia ratowały zagrożone życie ludzkie lub mienie”. Utrzymana została możliwość wielokrotnego odznaczenia dla tej samej osoby (art. 18 ust. 2 ustawy). Podobnie jak inne polskie ordery i odznaczenia, medal może być nadawany obywatelom innych państw (art. 4 ust. 2 ustawy), jak również może być nadany pośmiertnie (art. 7 ustawy).

Od 10 października 2007 roku, po wejściu w życie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń nazwa medalu zapisywana jest jako „Medal za Ofiarność i Odwagę”, a nie jak wcześniej „Medal Za Ofiarność i Odwagę”. W rozporządzeniu określono także, że Medal za Ofiarność i Odwagę, wedle precedencji polskich odznaczeń, nosi się po Wojskowym, Morskim i Lotniczym Krzyżu Zasługi.

Od lipca 2022 Medal za Ofiarność i Odwagę nosi się po Krzyżu Świętego Floriana.

Opis odznaki

Odznaka zaprojektowana została w roku 1960 przez polskiego rzeźbiarza i medaliera Józefa Gosławskiego. Jej wygląd opisany jest w Rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń. Zgodnie z jego treścią odznaką medalu „jest okrągły, srebrzony, oksydowany medal o średnicy 35 mm”. Na awersie wytłoczono trójkąt o ściętych wierzchołkach, w który wpisana jest płaskorzeźba kobiety i mężczyzny. Na rewersie medalu, także w wytłoczonym trójkącie o ściętych wierzchołkach, znajdują się trzy liście dębu, a pod nimi napis:

Rozporządzenie reguluje także wygląd wstążki – ma ona kolor zielony i szerokość 35 mm, a po jej bokach znajdują się czerwone paski o szerokości 4 mm.

Do 1992 r. odznaczani medalem po raz kolejny, otrzymywali kolejny egzemplarz odznaczenia (funkcjonariusze służb mundurowych nosili kolejną baretkę). Obecnie przy kolejnym nadaniu odznaczenia do wstążki dokłada się okucie „w kształcie srebrzonej, gładkiej, matowej listewki szerokości 5 mm z polerowanymi krawędziami”; podobnie do baretki medalu dopina się pionowe srebrzone okucie.

Baretki Medalu za Ofiarność i Odwagę
nadanego pierwszy raz	nadanego dwukrotnie	nadanego trzykrotnie	nadanego czterokrotnie

Informacje dodatkowe

Medal za Ofiarność i Odwagę pojawił się m.in. w serii komiksów o Kapitanie Żbiku. Wydaniu towarzyszył jednostronicowy komiks prezentujący historię z daną osobą odznaczoną tym medalem. W 2008 Komenda Wojewódzka Policji w Bydgoszczy rozpoczęła kampanię mającą zachęcić do rekrutacji, w której nawiązano m.in. do cyklu Za ofiarność i odwagę. Najmłodszą odznaczoną osobą jest sześcioletni Brajan Chlebowski.

Statystyka nadanych odznaczeń

Łącznie, do 1992 r., tj. do końca obowiązywania ustawy z okresu PRL, przyznano 3875 Medali za Ofiarność i Odwagę. W latach 1992–2009 tym odznaczeniem zostało udekorowanych 2349 osób.

Dane obejmują wyłącznie okres od stycznia 2006 roku ze względu na brak informacji na oficjalnej stronie Prezydenta RP o wcześniejszych nadaniach. Źródło: prezydent.pl

Odznaczeni

 Zobacz też kategorię: Odznaczeni Medalem za Ofiarność i Odwagę.

Zobacz też

• Medal za Uratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu Królestwa Kongresowego
• Medal za Ratowanie Ginących – polskie odznaczenie cywilne okresu międzywojennego
• Medal za Ratowanie Tonących – sowieckie i rosyjskie odznaczenie cywilne
• Medal za Uratowanie Życia – amerykańskie odznaczenie wojskowe
• Medal Żołnierza – amerykańskie odznaczenie wojskowe
• Medal za Odwagę – austro-węgierskie odznaczenie wojskowe
• Medal za Odwagę – sowieckie odznaczenie wojskowe
• Krzyż Ratowania Ginących – litewskie odznaczenie państwowe

Przypisy

Bibliografia

• Wanda Bigoszewska: Polskie ordery i odznaczenia. Warszawa: Wyd. Interpress, 1989. ISBN 83-223-2287-9.brak strony w książce
• Medal za Ofiarność i Odwagę. prezydent.pl. .
• Ustawa z dnia 17 lutego 1960 r. o orderach i odznaczeniach, Kancelaria Sejmu RP, 17 lutego 1960  .
• Ustawa z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach , Kancelaria Sejmu RP, 16 października 1992  .
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń , Kancelaria Sejmu RP, 10 listopada 1992  .
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń , Kancelaria Sejmu RP, 31 lipca 2007  .

• p
• d
• e

Ordery i odznaczenia państwowe PRL

Ordery	Order Budowniczych Polski Ludowej Order Odrodzenia Polski Order Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu Order Sztandaru Pracy Order Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej
Odznaczenia państwowe	Krzyż Zasługi Krzyż Walecznych Medal Zasłużonym na Polu Chwały Krzyż Partyzancki Krzyż Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Krzyż Bitwy pod Lenino Krzyż Oświęcimski Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” Medal „Za udział w walkach w obronie władzy ludowej” Śląski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy Warszawski Krzyż Powstańczy Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 40-lecia Polski Ludowej Medal za Warszawę Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal Rodła Medal za Ofiarność i Odwagę Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal 10-lecia Polski Ludowej Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaki tytułów honorowych	„Lotnik Kosmonauta PRL” „Zasłużony dla Kultury Narodowej” „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości PRL” „Zasłużony dla Zdrowia Narodu” „Zasłużony Drukarz PRL” „Zasłużony Energetyk PRL” „Zasłużony Górnik PRL” „Zasłużony Hutnik PRL” „Zasłużony Kolejarz PRL” „Zasłużony Lekarz PRL” „Zasłużony Nauczyciel PRL” „Zasłużony Pilot Wojskowy PRL” „Zasłużony Portowiec PRL” „Zasłużony Rolnik PRL” „Zasłużony Stoczniowiec PRL”
Medale i odznaki resortowe	Medal Komisji Edukacji Narodowej Medal za Wybitne Osiągnięcia Sportowe Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Medal „Za udział w walkach o Berlin” Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Odznaka Grunwaldzka Odznaka Braterstwa Broni Odznaka honorowa dla korespondentów Głównego Urzędu Statystycznego Odznaka honorowa „Odznaka Mistrza” Odznaka honorowa „Wzorowy Kierowca” Odznaka honorowa „Za 1.000 000 km lotu” Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla gospodarki przestrzennej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony pracy” Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” Odznaka honorowa „Za zasługi dla ochrony zdrowia” Odznaka honorowa „Za zasługi dla oświaty” Odznaka honorowa „Za zasługi dla statystyki PRL” Odznaka honorowa „Zasłużonemu Działaczowi ORMO” Odznaka honorowa „Zasłużony dla bankowości PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” Odznaka honorowa „Zasłużony dla gospodarki przestrzennej i komunalnej” Odznaka honorowa „Zasłużony dla górnictwa PRL” Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Informacji Naukowo-Technicznej” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Morza” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Państwowy” Odznaka honorowa „Zasłużony Pracownik Rady Narodowej” Odznaka Przysposobienia Sanitarnego Odznaka Wzorowego Funkcjonariusza Służby Więziennej Odznaka „10 lat w Służbie Narodu” Odznaka „20 lat w Służbie Narodu” Odznaka „400 lat Poczty Polskiej” Odznaka „Budowniczy Huty im. Lenina” Odznaka „Budowniczy Huty Katowice” Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” Odznaka „Budowniczy Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina” Odznaka „Mistrz Sportu” Odznaka „Na Straży Pokoju” Odznaka „Przodownik Pracy” Odznaka „Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Przodujący Drogowiec” Odznaka „Przodujący Kolejarz” Odznaka „Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” Odznaka „W Służbie Narodu” Odznaka „W Służbie Penitencjarnej” Odznaka „Wzorowego Sprzedawcy” Odznaka „Wzorowy Hodowca” Odznaka „Wzorowy Księgarz” Odznaka „Za opiekę nad zabytkami” Odznaka „Za wzorową pracę w służbie weterynaryjnej” Odznaka „Za zasługi dla celnictwa PRL” Odznaka „Za zasługi dla finansów PRL” Odznaka „Za Zasługi dla Obrony Cywilnej” Odznaka „Za Zasługi dla Ochrony Przeciwpożarowej” Odznaka „Za zasługi dla przemysłu chemicznego” Odznaka „Za zasługi dla rozwoju przemysłu maszynowego” Odznaka „Za zasługi dla transportu PRL” Odznaka „Za zasługi w dziedzinie geodezji i kartografii” Odznaka „Za zasługi w obronie granic PRL” Odznaka „Za zasługi w ochronie porządku publicznego” Odznaka „Za zasługi w zwalczaniu powodzi” Odznaka „Zasłużony dla Energetyki” Odznaka „Zasłużony dla Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” Odznaka „Zasłużony dla polskiej geologii” Odznaka „Zasłużony dla ubezpieczeń społecznych” Odznaka „Zasłużony dla Wynalazczości i Racjonalizacji” Odznaka „Zasłużony drukarz” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Odznaka „Zasłużony Działacz Turystyki” Odznaka „Zasłużony Funkcjonariusz Pożarnictwa” Odznaka „Zasłużony Mistrz Sportu” Odznaka „Zasłużony Opiekun Społeczny” Odznaka „Zasłużony Pracownik Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu i Usług” Odznaka „Zasłużony Pracownik Handlu Zagranicznego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Lekkiego” Odznaka „Zasłużony Pracownik Przemysłu Spożywczego i Skupu” Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy” Odznaka „Zasłużony Przodownik Pracy Socjalistycznej” Odznaka „Zasłużony Racjonalizator Produkcji” Odznaka „Zasłużony Trener”

• Zobacz też: Odznaka Nagrody Państwowej
• order chlebowy