Płaca

W dzisiejszym artykule odkrywamy fascynujący świat Płaca. Od początków aż do dzisiejszego wpływu temat ten przykuwał uwagę milionów ludzi na całym świecie. Mając zakres rozciągający się od aspektów historycznych po znaczenie w życiu codziennym, Płaca stał się obiektem zainteresowania, który budzi ciekawość i podziw tych, którzy zanurzają się w jego badaniu. W tym artykule zagłębimy się w jego wiele aspektów i odkryjemy zaskakujące szczegóły, które pomogą nam lepiej zrozumieć jego znaczenie i ewolucję w czasie. Przygotuj się więc na ekscytującą podróż po Płaca i poznaj wszystko, co ten motyw ma do zaoferowania.

Płaca (z łac. pensio, inne nazwy pensja, wynagrodzenie, zapłata, gratyfikacja) – ogół wydatków pieniężnych i innych świadczeń wypłacanych pracownikom z tytułu zatrudnienia w podmiocie gospodarczym. Obejmuje wypłaty pieniężne, inne świadczenia oraz wartość tzw. świadczeń w naturze (towary, materiały, usługi itp.) lub ekwiwalenty wypłacane pracownikom lub innym osobom fizycznym przez pracodawcę za wykonaną na jego rzecz pracę.

Prawo międzynarodowe

Konwencja MOP Nr 95 o ochronie płacy z 1 lipca 1949 r. ustanawia, że zarobki powinny być wypłacane w regularnych odstępach czasu (art. 12), zabrania takich sposobów wypłaty, które pozbawiają pracownika istotnej możliwości porzucenia pracy. Zabrania też by pracodawca ograniczał w jakikolwiek sposób wolność pracownika w dysponowaniu swą płacą (art. 6). W razie upadku przedsiębiorstwa pracownicy w nim zatrudnieni mają być traktowani jako wierzyciele uprzywilejowani, ich roszczenia mają pierwszeństwo (art. 11). Zabronione jest wypłacanie w środkach odurzających (art. 4) lub dokonywanie wypłaty w sklepach sprzedaży takich środków (art. 13).

Postanowienia te uzupełnia Konwencja nr 173 dotycząca ochrony roszczeń pracowników w wypadku niewypłacalności pracodawcy z 3 czerwca 1992 r. Konwencja nr 100 z 29 czerwca 1951 gwarantuje jednakowe wynagrodzenie dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości. O prawie do godziwego wynagrodzenia mówi także Powszechna Deklaracja Praw Człowieka w art. 23 oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych w art. 7.

Wysokość wynagrodzenia

Wysokość wynagrodzenia jest ustalana przy zawieraniu umowy, a więc przed wykonaniem pracy lub dzieła. Wynagrodzenie obciążone jest podatkiem dochodowym oraz składkami ubezpieczeń społecznych, dlatego rozróżnia się:

  • płacę brutto – jest to łączna kwota wynagrodzenia uwzględniająca obciążenia podatkowe i składki na ubezpieczenia społeczne (w części płaconej przez pracownika);
  • płacę netto – jest to kwota wynagrodzenia brutto pomniejszona o kwotę należnego podatku dochodowego oraz składek ubezpieczeniowych (w części płaconej przez pracownika).

Wysokość wynagrodzenia jest uzależniona od wielu czynników. Na wysokość wynagrodzenia wpływają czynniki z makrootoczenia, takie jak poziom rozwoju gospodarczego kraju i regionu, regulacje prawne, sytuacja na rynku pracy oraz pozycja związków zawodowych i organizacji pracodawców. Wysokość płacy wynika również z cech organizacji, w której pracownik jest zatrudniony: branży, jej sytuacji finansowej, technologii wytwarzania oraz kultury organizacyjnej. Istotny wpływ mają także charakterystyki pracownika: jego wykształcenie, umiejętności, pełnione role oraz osiągane wyniki.

Płaca w Polsce

Minimalna płaca

Od 1 stycznia 2021 roku minimalna płaca pracownika zatrudnionego na umowę o pracę zwiększyła się o 200 zł i wynosi 2800 zł brutto. Minimalna stawka za godzinę pracy, która dotyczy osób zatrudnionych na zlecenie lub umowę o świadczenie usług, wynosi 18,30 zł brutto.

Rodzaje i składniki wynagrodzeń

Z punktu widzenia pracodawcy wynagrodzenia dzielą się na:

Na wynagrodzenia osobowe składają się:

  • wynagrodzenie zasadnicze,
  • dopłaty (premie, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatek stażowy, dodatek funkcyjny, dodatek za pracę w warunkach szkodliwych itp.),
  • płace uzupełniające (za czas nieprzepracowany np. wynagrodzenie za czas choroby),
  • ekwiwalenty za niewykorzystany urlop.

Do wynagrodzeń nie zalicza się w rozumieniu przepisów:

Potrącenia od wynagrodzeń

Z ustalonego w umowie wynagrodzenia brutto są obligatoryjnie potrącane różne elementy, w zależności od rodzaju zawartej umowy oraz kilku innych warunków:

Tytuł potrącenia Umowa o pracę Umowa zlecenie i agencyjna Umowa o dzieło
zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych według skali podatkowej według skali podatkowej pomniejszone o 20% zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów według skali podatkowej pomniejszone o 20% lub 50% zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów
składki na ubezpieczenia emerytalne zawsze uwarunkowane jeśli umowę zawarto z własnym pracownikiem
rentowe zawsze
chorobowe zawsze
zdrowotne częściowo potrącane z zaliczki podatku dochodowego
inne potrącenia obowiązkowe wynikające z tytułów egzekucyjnych i wykonawczych

Potrącenia dobrowolne dotyczą wynagrodzeń wypłacanych z tytułu umowy o pracę. Pracownik musi na nie złożyć pisemną zgodę. Do takich potrąceń należą np. składki na ubezpieczenie grupowe, składki na związki zawodowe, kluby sportowe, wpłaty do kasy zapomogowo-pożyczkowej itp.

ZUS – stopy procentowe

Stopa procentowa składek na ubezpieczenia jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek. Wysokość stopy procentowej składek obowiązujących w 2017 roku:

Rodzaj składki Wartość % Obciąża:
zatrudnionego z kwoty brutto wynagrodzenia pracodawcę niezależnie od kwoty brutto wynagrodzenia
Emerytalna 19,52% Połowa (19,52% / 2) Połowa (19,52% / 2)
Rentowa 8% 1,5% 6,5%
Chorobowa 2,45% 2,45% 0%
Wypadkowa 1,80% 0% 1,80%
Zdrowotna 9% Naliczana 9% 0%
Odliczana od podatku 7,75% 0%
Fundusz Pracy 2,45% 0% 2,45%
FGŚP 0,1% 0% 0,1%
FEP 1,5% 0% 1,5%
  • Z tytułu prawidłowej wypłaty świadczeń chorobowych wypłacającemu przysługuje wynagrodzenie w wartości 0,1% wypłacanych kwot.

Przykład

Przykładowe obliczenie wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę dla pracownika, który nie dojeżdża do pracy do innej miejscowości i przysługuje mu odliczenie ulgi podatkowej, według parametrów obowiązujących w 2017 roku:

Opis Kwota %
Wynagrodzenie brutto 2000 zł 100,0
Składka ubezpieczenia emerytalnego (9,76%) 195,20 zł
Składka ubezpieczenia rentowego (1,50%) 30 zł
Składka ubezpieczenia chorobowego (2,45%) 49 zł
Razem składki ubezpieczeń społecznych 274,20 zł
Podstawa naliczenia składki ubezpieczenia zdrowotnego 1725,80 zł
Składka ubezpieczenia zdrowotnego (9%) 155,32 zł
Zaliczka na podatek dochodowy po umniejszeniu o część składki ubezpieczenia zdrowotnego 111 zł
Wynagrodzenie netto 1459,48 zł 73
Potrącenia (np. ubezpieczenie grupowe) 30 zł
Kwota do wypłaty 1429,48 zł 71

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • A. Pocztowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi, PWN, 2008, s. 327–331.

Linki zewnętrzne