Potaż

W tym artykule zbadamy Potaż z zupełnie nowej perspektywy, analizując wszystkie otaczające go aspekty, aby zapewnić pełny i szczegółowy przegląd tego tematu. Od jego powstania do dzisiejszego wpływu, kompleksowo zbadamy każdy aspekt Potaż, aby pomóc zrozumieć jego znaczenie i znaczenie w różnych kontekstach. Poprzez szeroko zakrojone badania i multidyscyplinarne podejście będziemy starali się rzucić światło na Potaż i rozwikłać otaczające go tajemnice. Syntetyzując różne źródła i punkty widzenia, postaramy się przedstawić rygorystyczną i obiektywną analizę Potaż, umożliwiając czytelnikowi głębsze zagłębienie się w ten ekscytujący temat.

Potaż
Ilustracja
Kawałki surowego potażu
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

zanieczyszczony K2CO3
węglan potasu

Potaż (historyczna, regionalna pisownia również potasz od niderl. Pottasche, garnek + popiół) – zanieczyszczona postać węglanu potasu K2CO3, rozpuszczalna w wodzie część popiołu pochodzącego ze spalania węgla drzewnego, zawierająca również zmienne ilości innych związków potasu. Nazwa „potaż” bywa używana na określenie dowolnego minerału zawierającego potas, zwłaszcza w krajach anglojęzycznych (potash).

Etymologia

Określenie pochodzi od średniowiecznego niderlandzkiego słowa Pottasche, nawiązującego do sposobu otrzymywania substancji w żelaznych naczyniach. Nazwa przyjęła się szeroko w językach europejskich, np. niem. Pottasche, ang. potash, franc. potasse, hiszp. potasa, szwed. pottaska, fin. potaska, ros. поташ (potasz), czes. potaš, lit. potašas, łot. potašs.

Historia

Zastosowanie popiołu uzyskanego z roślin jako nawozu jest znane od czasów antycznych. Polska była dość długo eksporterem potażu. Szczyt produkcji potażu w Polsce osiągnięto w XVII i XVIII w. Polscy specjaliści od wytwarzania potażu byli tak cenieni, że z inicjatywy kapitana Johna Smitha zostali sprowadzeni przez kolonistów angielskich do Ameryki. 1 października 1608 roku grupa polskich rzemieślników, specjalistów produkcji mydła, potażu oraz szkła przybyła do pierwszej osady kolonistów angielskich w Ameryce Północnej o nazwie Jamestown na brytyjskim statku „Mary and Margaret” i założyła pierwsze na amerykańskim kontynencie manufaktury produkcyjne. Rzemieślnicy wytwarzający potaż byli więc protoplastami obecnej amerykańskiej Polonii. Istotne znaczenie produkcji potażu dla gospodarki Rzeczypospolitej poeta Ignacy Krasicki tak ujął nawet w jednej ze swoich fraszek:

„Gdyby nie było potażu
Nie byłoby ekwipażu;
Skarb to nie dość wielbiony
Z popiołów mamy galony.” –
Ignacy Krasicki (1735–1801)

Manufakturowy zakład wyrobu potażu to potasznia, potażnia lub potażarnia. W Polsce istnieje wiele nazw geograficznych, których etymologia najpewniej związana jest z wytwórstwem potażu (potaszu): Potasznia, Potaszniki, Potasze, Potażnia, Potażniki.

Wytwarzaniem potażu zajmowali się także budnicy.

Sposób produkcji

Potaż produkowano z popiołu pochodzącego ze spalania drewna i węgla drzewnego, a także przez wypalanie skał o znacznym stężeniu soli potasu. Potaż był od starożytności powszechnie stosowany przy produkcji mydła, szkła, wyrobów ceramicznych, bielenia tkanin oraz jako nawóz.

Z potażu w procesie kaustyfikacji wytwarzany był potaż kaustyczny (potaż żrący), zawierający głównie wodorotlenek potasu.

Zastosowanie

Przypisy

  1. The Canadian Encyclopedia: Potash. thecanadianencyclopedia.com. .. (ang.) .
  2. POTAS (SCHEIKUNDIG ELEMENT). .
  3. a b Józef Nadolny. Potaż. „Drwal”. 2005 (4). s. 39. 
  4. Long Frontier Newspaper: The First Polish Immigrants (They were here before the Pilgrims) (ang.). Polish American Center. .
  5. Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, t. IV, Wikiźródła, 1900–1903, s. 109 (pol.).