Powiat dzierżoniowski

W tym artykule dokładnie zbadamy Powiat dzierżoniowski i jego wpływ na różne aspekty życia codziennego. Od wpływu na społeczeństwo po znaczenie w historii, Powiat dzierżoniowski odegrał kluczową rolę, która zasługuje na szczegółową analizę. Poprzez wszechstronną analizę zbadamy znaczenie Powiat dzierżoniowski w dzisiejszym świecie i jego ewolucję na przestrzeni czasu. Podobnie zbadamy różne perspektywy i opinie związane z Powiat dzierżoniowski, aby zapewnić szeroką i kompletną wizję tego tematu. Ostatecznie ten artykuł ma na celu przedstawienie głębokiego i szczegółowego spojrzenia na Powiat dzierżoniowski i jego znaczenie we współczesnym społeczeństwie.

Powiat dzierżoniowski
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

TERC

0202

Siedziba

Dzierżoniów

Starosta

Grzegorz Kosowski

Powierzchnia

478,34 km²

Populacja (30.06.2023)
• liczba ludności


95 255

• gęstość

199,1 os./km²

Urbanizacja

81,39%

Tablice rejestracyjne

DDZ

Adres urzędu:
Rynek 27
58-200 Dzierżoniów
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejskich

3

Liczba gmin miejsko-wiejskich

2

Liczba gmin wiejskich

2

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Powiat dzierżoniowski – powiat w Polsce (województwo dolnośląskie), utworzony w 1999 r. w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Dzierżoniów.

W skład powiatu wchodzą:

Graniczy z powiatami: wrocławskim, świdnickim, wałbrzyskim, ząbkowickim, strzelińskim oraz kłodzkim.

Przed 1 stycznia 1999 r. wszystkie gminy powiatu należały do województwa wałbrzyskiego, z wyjątkiem gminy Łagiewniki, która należała do województwa wrocławskiego.

Podział administracyjny

Gmina Typ Powierzchnia
(km²) 		Ludność
(2012) 		Siedziba
Dzierżoniów miejska 20.1 34 704  
Bielawa miejska 36.2 31 499  
Pieszyce miejsko-wiejska 63.6 9 683 Pieszyce
Gmina Dzierżoniów wiejska 142.1 9 420 Dzierżoniów *
Gmina Łagiewniki wiejska 124.4 7 590 Łagiewniki
Piława Górna miejska 20.9 6 764  
Gmina Niemcza miejsko-wiejska 72.1 5 860 Niemcza
* siedziba poza gminą

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2012):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób % osób % osób %
Ogółem 105 520 100 55 417 52,52 50 103 47,48
Miasto 85 782 81,29 45 416 43,04 40 366 38,25
Wieś 19 738 18,71 10 001 9,48 9737 9,23
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu dzierżoniowskiego w 2014 roku.


Według danych z 31 grudnia 2019 roku powiat zamieszkiwało 100 813 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 100 519 osób.

Historia

Powiat dzierżoniowski istniał już w poprzednim podziale administracyjnym Polski w latach 1956–1975, a utworzono go po II wojnie światowej (początkowo pod nazwą powiat rychonecki). Po 1975 r. wchodził w skład dwóch województw: wałbrzyskiego i wrocławskiego.

Historycznie obszar ten był pod wpływem Piastów Śląskich, Czech, Austrii, Prus i Niemiec. Pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z XII w. i odnoszą się do Dzierżoniowa i Niemczy. Od XVI w. obszar powiatu jest terenem rozwoju ośrodków tkactwa. Przez ten teren przetaczało się wiele wojen – wojny husyckie z XV w. i wojna trzydziestoletnia 1618–1648. Z ważnych wydarzeń należy jeszcze odnotować bunt tkaczy z 1844 r. opisany przez Gerharta Hauptmanna w dramacie Tkacze.

Geografia

Powiat dzierżoniowski leży na Przedgórzu Sudeckim. W związku z tym rzeźba terenu jest zróżnicowana – od równinnej do górskiej. Na jego terenie znajdują się część nizinna (Kotlina Dzierżoniowska), wyżynna (Wzgórza Bielawskie, Krzyżowe, Gilowskie i Łagiewnickie) oraz górska (Góry Sowie i masyw Ślęży). Najwyższym szczytem górskim jest Wielka Sowa – 1015 m n.p.m. Najważniejszą rzeką regionu jest Piława.

Gospodarka

W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie dzierżoniowskim obejmowała ok. 1,4 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 4,9% do aktywnych zawodowo.

Władza powiatu dzierżoniowskiego

Władzę w powiecie dzierżoniowskim sprawuje Rada Powiatu Dzierżoniowskiego (organ uchwałodawczy) i Zarząd Powiatu ze Starostą na czele (organ wykonawczy).

Starostowie dzierżoniowscy

Na podstawie źródła:

  • Piotr Wiśniowski (1 stycznia 1999 – 30 listopada 2002)
  • Zbigniew Rak (1 grudnia 2002 – 31 października 2003)
  • Zbigniew Skowroński (18 listopada 2003 – 27 listopada 2006)
  • Janusz Guzdek (27 listopada 2006 – 22 listopada 2018)
  • Grzegorz Kosowski (22 listopada 2018 – nadal)

Rada Powiatu Dzierżoniowskiego

Rada Powiatu Dzierżoniowskiego - organ stanowiący i kontrolny samorządu powiatu z siedzibą w Dzierżoniowie. Istnieje od 1998 r.; w jego skład wchodzą radni wybierani w powiecie dzierżoniowskim, w wyborach bezpośrednich na kadencje trwające 4 lata. IV Kadencja rady trwała od 2010 do 2014 roku. Przewodniczącym Rady Powiatu Dzierżoniowskiego jest Jacek Grzebieluch. Starostą powiatu dzierżoniowskiego jest Grzegorz Kosowski.

Wybory do rady

Radni do Rady Powiatu Dzierżoniowskiego są wybierani w wyborach co 4 lata w czterech okręgach wyborczych, które nie mają swoich oficjalnych nazw. Zasady i tryb przeprowadzenia wyborów określa odrębna ustawa. Skrócenie kadencji rady może nastąpić w drodze referendum powiatowego.

Okręg Gminy Liczba
radnych 		Liczba
wyborców w 2006
1. Bielawa 7 26 848
2. Dzierżoniów 8 29 738
3. Pieszyce, gmina Dzierżoniów 4 15 451
4. Piława Górna, gmina Łagiewniki, gmina Niemcza 4 16 353
Razem 23 88 390

Organizacja Rady Powiatu

Radę Powiatu Dzierżoniowskiego tworzy 21 radnych, wybierających spośród siebie przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących. Radni pracują w tematycznych komisjach stałych i doraźnych. Komisje Stałe:

Komisja Rewizyjna
Komisja Edukacji
Komisja Rozwoju Gospodarczego
Komisja Planowania, Budżetu i Finansów
Komisja Ochrony Zdrowia i Spraw Społecznych
Komisja Kultury, Sportu i Turystyki

Historia Rady Powiatu

I kadencja (1998–2002)

Prezydium

  • Przewodnicząca: Zofia Mirek
  • Wiceprzewodnicząca: Zofia Cupak
  • Wiceprzewodniczący: Wiesław Matczak (do 2001), Stanisław Modrzejewski

Kluby radnych:

Zmiany w radzie powiatu

  • 2000 – Wiesław Matczak występuje z klubu SLD, zostając radnym niezrzeszonym.
  • 2001 – nastąpiło scalenie Klubu Nasz Powiat z Klubem AWS.
  • 2002 – w marcu radni: Danuta Powierza i Zbigniew Jednoróg przechodzą do klubu SLD z PS; z kolei w kwietniu powstaje Klub Zgoda Samorządowa (ZS), liczący 6 radnych.

II kadencja (2002−2006)

Prezydium

  • Przewodnicząca: Zofia Mirek
  • Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki
  • Wiceprzewodniczący: Wiesław Kaptur (do 2003), Zbigniew Kwaśnik

Kluby radnych:

Zmiany w radzie powiatu:

  • październik 2003 – powstaje klub radnych Forum z podziału klubu OBS, liczący 4 radnych.
  • listopad 2003 – Ferdynand Ardelli zostaje radnym niezrzeszonym.

III kadencja (2006−2010)

Prezydium

  • Przewodniczący: Mateusz Cegiełka
  • Wiceprzewodniczący: Roman Gabrowski
  • Wiceprzewodniczący: Krzysztof Zawadzki

Kluby radnych

IV kadencja (2010–2014)

Prezydium

  • Przewodniczący: Jacek Grzebieluch
  • Wiceprzewodniczący: Albert Blacharz
  • Wiceprzewodniczący: Jarosław Tyniec

Kluby radnych

Zabytki i atrakcje turystyczne

 Osobny artykuł: Zabytki Dzierżoniowa.
 Osobny artykuł: Zabytki Bielawy.

Wydarzenia kulturalne i sportowe

  • Jarmark św. Jerzego - Dzierżoniów - kwiecień
  • Majówka – impreza folklorystyczna w Bielawie – maj
  • Dni Dzierżoniowa - maj
  • Dni Niemczy - maj
  • VAG Meeting Bielawa - impreza samochodowa - maj
  • StreetFighter Festival (SFF) – impreza motocyklowa w Bielawie – maj/czerwiec
  • Dni Bielawy – czerwiec
  • Dni Piławy Górnej – czerwiec
  • Dni Pieszyc – czerwiec
  • Poezja na murach – koncert poezji śpiewanej w Dzierżoniowie – czerwiec
  • Sudeckie Lato – festyn sportowo-rekreacyjny w Bielawie – lipiec
  • Tolk-Folk – festiwal Tolkiena w Bielawie – lipiec
  • Miodobranie - Jarmark Pszczelarski w Dzierżoniowie - sierpień
  • Regałowisko – Międzynarodowy festiwal muzyki reggae w Bielawie – sierpień
  • Prezentacje Dzierżoniowskie – wrzesień
  • Sowiogórski Festiwal Techniki - Dzierżoniów - wrzesień
  • Darcie gumy Kormoran Grand Prix – zawody dla siłaczy w Bielawie – listopad
  • Poetycka Stajnia - Ogólnopolski Konkurs Poezji Śpiewanej w Dzierżoniowie - listopad

Szkoły ponadgimnazjalne powiatu dzierżoniowskiego

  • Zespół Szkół Ogólnokształcących w Dzierżoniowie z I Liceum Ogólnokształcącym im. J. Śniadeckiego
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Nr 1 im. prof. Wilhelma Rotkiewicza w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Nr 2 im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Nr 3 im. Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej w Dzierżoniowie
  • Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące w Dzierżoniowie
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bielawie z Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Chrobrego
  • Zespół Szkół i placówek kształcenia zawodowego w Bielawie

Transport

Transport kolejowy

Przez obszar powiatu przebiegają dwie czynne linie kolejowe – linia kolejowa nr 137 (tzw. magistrala podsudecka, która została zakwalifikowana przez Biuro Eksploatacji spółki PKP Polskie Linie Kolejowe jako „linia o priorytecie towarowym”) oraz linia kolejowa nr 341. Ruch pasażerski na liniach prowadzi samorządowa spółka Koleje Dolnośląskie w ramach następujących linii komunikacyjnych:

  • D5 Legnica - Dzierżoniów/Bielawa - Kłodzko - Kudowa-Zdrój,
  • D16 Wrocław Główny - Świdnica - Dzierżoniów - Bielawa.

Transport autobusowy

Gminy powiatu dzierżoniowskiego oraz gmina Stoszowice zawarły porozumienie administracyjne w sprawie wspólnej organizacji publicznych linii autobusowych o charakterze komunikacji miejskiej. Obowiązki organizatora komunikacji powierzono Zarządowi Komunikacji Miejskiej (ZKM) w Bielawie.

Linie organizowane przez ZKM Bielawa w latach 2017-2027 obsługuje wybrane w przetargu konsorcjum firm: PPUH „Kłosok” i „A21” (operator). Do obsługi linii operator przeznaczył 30 fabrycznie nowych autobusów SOR NB 12, analogiczne pojazdy używane, dwa pojazdy SOR BN 12 oraz pojazdy rezerwowe. Flota autobusów operatora jest niskopodłogowa (typu BN 12 – niskowejściowe), pojazdy są wyposażone w automaty do sprzedaży biletów, ładowarki USB oraz dźwiękowy i wizualny system informacji pasażerskiej.

Wykaz linii komunikacyjnych wg stanu na rok 2013 (wyszczególnienie obsługiwanych miejscowości):

Mapa konturowa powiatu dzierżoniowskiego
Miejscowości powiatu dzierżoniowskiego objęte liniami komunikacyjnymi Zarządu Komunikacji Miejskiej w Bielawie

Miejscowości powiatu dzierżoniowskiego

Mapa powiatu z zaznaczonymi wszystkimi miejscowościami

Poniższy wykaz przedstawia wszystkie miasta, wsie oraz dzielnice miast i przysiółki wsi w powiecie:

W granicach powiatu znajdują się także dwie miejscowości (Albinów i Borowica), które do 1 stycznia 2007 były przysiółkami wsi Uciechów, ale zostały ostatecznie do niej przyłączone.

Najwyższe szczyty

Wielka Sowa (Góry Sowie) – 1015 m n.p.m.
Kalenica (Góry Sowie) – 964 m n.p.m.
Wilczyna (Góry Sowie) – 665 m n.p.m.
Kuczaba (Góry Sowie) – 654 m n.p.m.
Radunia (Masyw Ślęży) – 578 m n.p.m.
Cisówka (Góry Sowie) – 490 m n.p.m.
Szczytna (Masyw Ślęży) – 480 m n.p.m.
Góra Parkowa (Wzgórza Bielawskie) – 455 m n.p.m.
Krowiak (Wzgórza Gilowskie) – 397 m n.p.m.
Kłobucznik (Wzgórza Bielawskie) – 365 m n.p.m.
Lipowa Góra (Wzgórza Krzyżowe) – 357,2 m n.p.m.

Przypisy

  1. ↑ GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca , stat.gov.pl (pol.).
  2. ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  3. ↑ GUS, Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 R., 30 czerwca 2020.
  4. ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. , stat.gov.pl (pol.).
  5. ↑ Rafał Rudka (red.): Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 17. ISBN 978-83-62251-80-3. .
  6. ↑ Starosta powiatu dzierżoniowskiego na oficjalnej stronie powiatu, (dostęp: 03.03.2010). . .
  7. ↑ Dane na oficjalnej stronie PKW, (dostęp: 24.05.2013)
  8. ↑ Statut Powiatu Dzierżoniowskiego, Dział II, rozdział I, par. 7-10., (dostęp:22.02.2010). . .
  9. ↑ Lista komisji na oficjalnej stronie powiatu dzierżoniowskiego, (dostęp: 03.03.2010). . .
  10. ↑ a b c d e Informacja na stronie BIP Starostwa Powiatowego w Dzierżoniowie, (dostęp: 03.03.2010). . .
  11. ↑ Oni będą rządzić w powiatach, tekst w Gazecie Wrocławskiej z X 1998
  12. ↑ Prezydium Rady powiatu na oficjalnej stronie powiatu dzierżoniowskiego, (dostęp: 03.03.2010). . .
  13. ↑ kluby radnych na oficjalnej stronie powiatu, (dostęp: 03.03.2010). . .
  14. ↑ Biuro Eksploatacji PKP PLK: mapa sieci kolejowej, dostęp 05.08.2014
  15. ↑ Rozkład / Bilety , Koleje Dolnośląskie (pol.).
  16. ↑ a b c Bielawa podpisała nowe umowy przewozowe na lata 2017-2027. 2017-07-31. .
  17. ↑ SOR opanowuje Bielawę i Dzierżoniów. 2017-11-08. .
  18. ↑ Nowe autobusy ZKM. 2017-10-29.
  19. ↑ Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla gmin dla których organizatorem publicznego transportu zbiorowego jest Gmina Bielawa. 2014. s. 17-22. .
  20. ↑ Baza TERYT
  21. ↑ Dz.U. z 2006 r. nr 240, poz. 1746

Linki zewnętrzne

Województwo dolnośląskie
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Inne zagadnienia

Powiat dzierżoniowski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu dzierżoniowskiego

Powiat dzierżoniowski (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Enciclo
Wikious
Sapientia
Scientia
Boobota
Anandapedia
Sagapedia
Wikithot