Obecnie Słonecznik to temat, który zyskał duże znaczenie w społeczeństwie. Z czasem stał się przedmiotem dyskusji i debaty pomiędzy ekspertami a zwykłymi obywatelami. Jego wpływ był odczuwalny w różnych obszarach, od polityki po kulturę popularną. Słonecznik wzbudził zainteresowanie wielu osób ze względu na swój wpływ na nasze życie i zdolność do generowania znaczących zmian. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Słonecznik, badając jego implikacje, ewolucję w czasie i jego dzisiejsze znaczenie.
Słonecznik (HelianthusL.) – rodzaj roślin z rodzinyastrowatych. Obejmuje ponad 50 gatunków. Występują one naturalnie w Ameryce Północnej na obszarze od Kanady po południowy Meksyk. Poza tym rozprzestrzenione zostały na wszystkich kontynentach z wyjątkiem obszarów równikowych. W naturze rośliny te rosną na suchych lub wilgotnych siedliskach w obrębie prerii, formacji zaroślowych i leśnych. W Polsce introdukowane i zadomowione już rosną trzy gatunki: słonecznik bulwiasty (topinambur) H. tuberosus, słonecznik dziesięciopłatkowyH. decapetalus i słonecznik jaskrawyH. × laetiflorus. Kilka dalszych jest uprawianych, w tym zwłaszcza słonecznik zwyczajnyH. annuus. Niejasny jest stopień zadomowienia w Polsce słonecznika olbrzymiegoH. giganteus, który odkryty został w 2016 roku zdziczały na przydrożu w Połańcu.
Słonecznik zwyczajny jest ważną ekonomicznie rośliną oleistą – jego nasiona zawierają 25–32% tłuszczów. Jest też rośliną jadalną, ozdobną i wykorzystywaną leczniczo. Jadalnych bulw dostarcza słonecznik bulwiasty. Różne gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne.
Nazwa naukowa rodzaju nawiązuje do kształtu koszyczków i utworzona została z greckich słów helios znaczącego słońce i anthos znaczącego kwiat.
Morfologia
Pokrój
Rośliny jednoroczne i byliny o łodygach wyprostowanych, grubych i sztywnych, czasem płożących i podnoszących się, osiągających od kilku cm do 3 m, rzadko nawet 5 m wysokości. Pędy są zwykle rozgałęzione w górnej części.
Pojedyncze, łodygowe i odziomkowe. Ulistnienie naprzeciwległe lub skrętoległe, albo też takie i takie – skrętoległe w górze pędu i naprzeciwległe w dolnej jego części. Liście ogonkowe lub siedzące. Blaszka często trójkątna, ale też równowąska, lancetowata do jajowatej, o nasadzie sercowatej do zbiegającej. Użyłkowanie rzadko jednożyłkowe, najczęściej od nasady odchodzą trzy główne wiązki przewodzące. Liście są całobrzegie lub piłkowane, rzadko klapowane, na powierzchni nagie lub owłosione, często ogruczolone (lepkie).
Zebrane w koszyczki powstające pojedynczo na szczycie pędu lub w większej liczbie, zebrane w baldachogroniaste, wiechowate lub kłosowate kwiatostany złożone. Okrywy najczęściej półkuliste, czasem walcowate lub dzwonkowate o średnicy od 0,5 do 4 cm, a u odmian uprawnych do ponad 20 cm. Listki na okrywach ułożone są zwykle w dwóch lub trzech rzędach, są trwałe. Dno kwiatostanowe płaskie lub słabo wypukłe, z plewinkami. Brzeżnych, bezpłodnych kwiatów języczkowych jest od 5 do kilkudziesięciu, u odmian uprawnych czasem znacznie ponad 100, i ich korona jest żółta. Obupłciowych i płodnych kwiatów rurkowych wewnątrz koszyczka jest u form dzikich od kilkunastu do ponad 100, a u odmian uprawnych i znacznie ponad tysiąc. Ich korony są żółte i czerwonawe, zwłaszcza w części szczytowej. Łatki na końcach rurki korony są trójkątne i jest ich 5.
Niełupki stożkowate, mniej lub bardziej spłaszczone, nagie lub owłosione. Puchu kielichowego brak lub szybko odpada i składa się on z dwóch–trzech lancetowatych i ościstych łusek o długości do 5 mm i kilku drobniejszych (poniżej 2 mm).
Taksonomia w obrębie rodzaju jest bardzo kłopotliwa ze względu na dużą plastyczność fenotypową tych roślin, dużą łatwość i częstość tworzenia mieszańców oraz występowanie poliploidyzacji. Niektóre utrwalone mieszańce mają uznaną rangę taksonomiczną (np. Helianthus verticillatus i Helianthus × laetiflorus), ale wiele mieszańców nie jest opisywanych pod odrębnymi nazwami.
↑ abcHelianthus L.. Plants of the World online . Royal Botanic Gardens, Kew. .
↑Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 360. ISBN 0-333-74890-5.
↑ abZbigniewZ.MirekZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 92, ISBN 978-83-62975-45-7.
↑GeoffreyG.BurnieGeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC271991134.
↑Genus Helianthus L.. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) . USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. .