W świecie Triest znajdujemy ogromną różnorodność podejść, opinii i perspektyw. Niezależnie od tego, czy z punktu widzenia nauki, literatury, polityki czy jakiejkolwiek innej dziedziny, Triest był przedmiotem badań, debat i refleksji na przestrzeni dziejów. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Triest, od jego początków po wpływ na dzisiejsze społeczeństwo. Przeanalizujemy różne teorie, badania i odkrycia, które przyczyniły się do poszerzenia naszego zrozumienia Triest, a także kontrowersje i wyzwania, przed którymi obecnie stoi. Poprzez tę wszechstronną analizę postaramy się rzucić światło na ten istotny i intrygujący temat oraz zobaczyć, jak ukształtował on i nadal kształtuje nasz świat.
Od góry: Piazza Unità d’Italia, Grand Canal, serbski kościół prawosławny, wąska uliczka w starym mieście, Castello Miramare, widok od strony morza | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Region autonomiczny | |||||
Burmistrz | |||||
Powierzchnia |
84,49 km² | ||||
Wysokość |
2 m n.p.m. | ||||
Populacja (2007) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
040 | ||||
Kod pocztowy |
34100 | ||||
Tablice rejestracyjne |
TS | ||||
Położenie na mapie Friuli-Wenecji Julijskiej | |||||
Położenie na mapie Włoch | |||||
45°39′N 13°46′E/45,650000 13,766667 | |||||
Strona internetowa |
Triest (wł. Trieste, słoweń. i chorw. Trst, niem. Triest) – portowe miasto w północno-wschodnich Włoszech, nad Morzem Adriatyckim. Jest stolicą regionu autonomicznego Friuli-Wenecja Julijska. Według danych na 2007 rok gminę zamieszkiwało 208 614 osób, 2469,1 os./km².
Triest leży u północnych wybrzeży Adriatyku, nad Zatoką Triesteńską, która stanowi najbardziej na północ wysuniętą część basenu Morza Śródziemnego. Miasto położone jest u północno-wschodnich granic Włoch, tuż przy granicy ze Słowenią. Zajmuje amfiteatralnie opadającą ku morzu krawędź płaskowyżu Kras zamykając północną krawędź wybrzeża Dalmacji. Najwyższy punkt tego płaskowyżu przy granicy z miastem sięga 458 m n.p.m. Klimat Triestu jest stosunkowo ciepły – jest to najbardziej na północ wysunięte miejsce na Ziemi o klimacie śródziemnomorskim. Średnia temperatura stycznia wynosi ok. 6 °C, a lipca 24 °C. Lata są długie, suche i upalne, natomiast zimy łagodne i deszczowe. Charakterystyczny dla regionu jest rodzaj wiatru katabatycznego zwanego bora, który zimą przynosi chłodne i suche powietrze znad Gór Dynarskich.
Tereny dzisiejszego Triestu w starożytności zamieszkane były przez iliryjskich Wenetów. W roku 177 p.n.e. opanowali te tereny Rzymianie. Miasto otrzymało prawa kolonii rzymskiej od Juliusza Cezara. Także w zapiskach tego wodza Triest pojawia się po raz pierwszy w źródle pisanym, jako Tergeste.
Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego Triest znalazł się w VI wieku pod panowaniem Bizancjum. Był jedną z ważniejszych twierdz cesarstwa w tamtych rejonach. W 788 roku został zdobyty przez Franków, wchodząc w skład państwa Karola Wielkiego i jego następców. W X wieku Triest został włączony w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Podlegał wówczas władzy Patriarchy Akwilei. Jednak stopniowo wraz z rozwojem Triestu, który bogacił się pośrednicząc w handlu Italii z Europą Środkową, oraz jednoczesnym upadkiem starożytnej Akwilei, miasto stało się niezależnym, wolnym miastem (XII wiek). Wkrótce jednak miasto zaczęło rywalizować o prymat w handlu ze znacznie potężniejszą Republiką Wenecką. Kilkakrotnie pokonane, było przejściowo okupowane przez Wenecjan (1369–1372). Wówczas mieszczanie Triestu, w obawie przed całkowitym podporządkowaniem zaborczej polityce Wenecji, podjęli decyzję o poddaniu się pod opiekę jednego z książąt Austrii, Leopoldowi III Habsburgowi (1382).
W 1804 r. Triest stał się głównym portem Austriackiej Marynarki Wojennej, utworzonej z połączenia floty austriacko-weneckiej i floty Triestu, a następnie przekształconej w Austro-Węgierską Marynarkę Wojenną. Na jej potrzeby powstała tu stocznia okrętów wojennych.
W 1857 r. miasto uzyskało połączenie kolejowe z Wiedniem, co przyczyniło się do rozwoju przemysłu i ruchu turystycznego.
W latach 1856–1864 Maksymilian I Habsburg na klifie odległym 8 km od centrum Triestu wybudował dla siebie i swojej żony Marii Charlotty Koburg zamek Miramare.
W 1902 r. otwarto pierwszą część unikatowej linii tramwajowej Triest - Opicina.
W latach 1867–1918 Wolne cesarskie miasto Triest było jednym z krajów koronnych Cesarstwa Austrii (Przedlitawia). Po I wojnie światowej na mocy traktatu w Saint-Germain-en-Laye zostało w 1919 włączone do Włoch. Od 1943 znajdowało się pod okupacją niemiecką. Pod koniec II wojny światowej, na przełomie kwietnia i maja 1945, większość Wenecji Julijskiej łącznie z Triestem zajęli partyzanci jugosłowiańscy, lecz 9 czerwca 1945 w Belgradzie rządy brytyjski i amerykański zawarły z rządem Tity porozumienie, na mocy którego Triest wraz z częścią Wenecji Julijskiej znalazł się w gestii wojsk amerykańskich i brytyjskich. W 1947 traktat paryski ustanowił Wolne Terytorium Triestu, które składało się z dwóch stref: strefę A stanowił Triest z wąskim pasem wzdłuż wybrzeża na północ od miasta, strefę B stanowiła północno-zachodnia część Istrii z miastami Koper i Buje. Tymczasowo strefa A miała pozostawać pod wojskową administracją USA i Wielkiej Brytanii, strefa B – Jugosławii. 5 października 1954 w Londynie Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Jugosławia zawarły porozumienie w formie memorandum, zgodnie z którym większość strefy A (wraz z Triestem) została przyłączona do Włoch, a strefa B wraz ze skrawkiem strefy A (łącznie 523 km²) została przekazana pod cywilną administrację Jugosławii.
W mieście swoją siedzibę ma wiele międzynarodowych ośrodków naukowo-badawczych, jak i organizacji międzynarodowych – dlatego też Triest często bywa nazywany „miastem nauki” (wł. città della scienza).
Z Triestu pochodził Italo Svevo (1861-1928) - pisarz włoski. W najpoczytniejszej powieści "Zeno Cosini" opisał perypetie jednostki w pedantycznie uregulowanym mieszczańskim świecie.