Wojna o niepodległość Grecji
W dzisiejszym świecie Wojna o niepodległość Grecji zyskał niespotykane dotąd znaczenie. Od momentu powstania Wojna o niepodległość Grecji przyciągnął uwagę i zainteresowanie szerokiego spektrum społeczeństwa, wywołując debaty, refleksje i analizy w różnych obszarach. Zarówno na polu akademickim, jak i w świecie biznesu Wojna o niepodległość Grecji był przedmiotem studiów i badań mających na celu zrozumienie jego wpływu i potencjału. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Wojna o niepodległość Grecji, od jego pochodzenia po obecne implikacje, w celu przedstawienia szerokiej i pełnej wizji tego tematu, który jest dziś tak istotny.
 Zgodnie z ruchem wskazówek zegara: obóz Georgiosa Karaiskakisa w Faleron, brander użyty przez greków w ataku na osmańską fregatę, bitwa pod Navarino, Ibrahim Pasza podczas oblężenia Missolonghi. | |||
| Czas |
1821–1832 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Hellada (Grecja), Morze Egejskie | ||
| Wynik |
wyzwolenie Grecji spod panowania osmańskiego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
Wojna o niepodległość Grecji – wojna narodowowyzwoleńcza toczona w latach 1821–1832 przez Greków i także inne, zamieszkujące Grecję ludy, po raz pierwszy jednoczące się w nowożytny naród, zwłaszcza z wybitnym udziałem grecko-albańskich chrześcijan Arwanitów, przeciw rodzimym muzułmanom i władzy Wysokiej Porty, z wolą zbudowania wspólnego, chrześcijańskiego, nowożytnego państwa greckiego.
Tło i przebieg powstania
Wybuch powstania stał się możliwy, dzięki nieobecności większej części garnizonowych sił tureckich, absorbowanych wojną z Alim Paszą. Było to piętnaste z kolei powstanie antytureckie na ziemiach greckich, przeprowadzone o pokolenie po stłumieniu ze szczególnym okrucieństwem poprzedniego z powstań, toteż od razu przybrało charakter ludobójczej z obu stron wojny totalnej. Inspiratorem powstania była Filiki Eteria. Budowie zrębów państwowości posłużyła pożyczka, udzielona powstaniu przez rząd Wielkiej Brytanii, z inicjatywy i pod nadzorem jego wysłannika lorda Byrona. Turecko-egipski, realizowany już plan pokonania powstania zakładał wymordowanie bądź sprzedaż w niewolę całej ludności chrześcijańskiej, z jednoczesnym zasiedleniem Peloponezu i przylegających doń ziem muzułmańskimi kolonistami z Egiptu.
Ostatecznie, dzięki poparciu Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji Grecja uzyskała niepodległość w roku 1830. Każdy z krajów pomagających Grecji miał w tym swój cel. Anglia chciała mieć lepszy dostęp do swoich ziem w Afryce i lepszy dostęp do południowej części Europy. Ponadto interwencja brytyjska była okazją do osłabienia Egiptu, którego sułtan brał udział w wojnie przeciw Grecji od 1825 roku. Nadmierny wzrost potęgi Egiptu mógłby zagrozić brytyjskim posiadłościom w Indiach.
Rosji chodziło również o osłabienie Turcji, którą mocarstwa europejskie – Wielka Brytania i Francja – uważały za przeciwwagę dla Rosji na Bałkanach. Znaczącą rolę odegrały ruch filhelleński i nacisk europejskiej opinii publicznej na poszczególne rządy.
Chronologia wydarzeń militarnych
- 17 marca 1821 – wybuch walk w Mani
- 25 marca 1821 – najbardziej znana z przysiąg powstańczych, propaganda hasła „Wolność albo Śmierć”
- 27 maja 1821 – bitwa morska pod Eresos, koło wyspy Lesbos – posługując się małymi jednostkami, wypełnionymi materiałem zapalającym, Grecy atakują turecką flotyllę dużych okrętów wojennych. Po czym, pod dowódzwem kapitana Dimitrisa Papanikolisa, palą turecką fregatę, z 74 działami i załogą liczącą ponad 1.000 marynarzy. Następnie wielokrotnie jeszcze powtarzać będą ten rodzaj ataku.
- 1821 – bitwa w wąwozie termopilskim
- 1821 – bitwa pod Kaki Skala
- 8 maja 1821 – bitwa pod Gravią
- marzec i kwiecień 1822 – masakra na Chios – rzeź greckiej ludności wyspy przez oddziały osmańskie, w wyniku której zginęło ponad 20 tysięcy ludzi, a 50-60 tysięcy uprowadzono w niewolę. W odpowiedzi, Grecy przeprowadzają atak na turecką flotę u wybrzeży wyspy, podczas której kapitan Konstandinos Kanaris spala okręt flagowy wroga, zabijając kapudana paszę Kara Aliego, odpowiedzialnego za masakrę dokonaną kilka tygodni wcześniej.
- 1822 – bitwa pod Petą
- 1822 – bitwa na przełęczy Derwenakia
- 1822 – bitwa pod Patrą
- 1822 – bitwa pod Gerondą
- lipiec 1824 – masakra na Psarze – rzeź greckiej ludności wyspy przez oddziały osmańskie, w wyniku której 17 tysięcy ludzi zginęło lub uprowadzono w niewolę.
- 1824 – bitwa morska pod Samos, pokonanie znacznie liczniejszej floty tureckiej
- 1825 – bitwa pod Moniaki
- 1825 – bitwa morska koło przylądka Papa
- 1825-1826 – oblężenie miasta i tzw. wyjście z Mesolongion
- 1826 – bitwa w cieśninie Św. Ireny
- 1827 – bitwa pod Arachową
- 1827 – bitwa pod Distomo
- 1827 – bitwa pod Falironem
- 1827 – bitwa pod Zemins
- 1827 – bitwa pod wsią Turkoni
- 1827 – bitwa pod Atenami
- 1827 – bitwa pod Navarino
- 1828 – bitwa pod Trikieri
- 1828 – bitwa pod Lombatino
- 12 września 1829 – bitwa pod Petrą, ostatnia w greckiej wojnie o niepodległość i pierwsza, gdy oddziały osmańskie, wcześniej postrzegane jako doborowe, poddały się Grekom w trakcie bitwy.
Hasło, bandery i proporce
Elefteria i Tanatos! – Wolność albo Śmierć!, stało się najbardziej popularnym hasłem tego zrywu, obecną dewizą państwową Grecji i Cypru.
-
Monogram słów „Związek Kreteńczyków Wolność Albo Śmierć”, na fladze z okresu powstania 1866-1869, na Krecie -
Bandera powstańców 1821 ze Spetses z dewizą „Wolność albo Śmierć” -
Bandera powstańców 1821 z Psary z dewizą „Wolność albo Śmierć” -
Bandera Filiki Eteria, ze skrótem dewizy „Albo Wolność Albo Śmierć” -
Bandera oddziału powstańczego, zaliczanego do bohaterów narodowych Atanasiosa Diakosa, 1821 -
Pierwsza flaga greckiej administracji na Samos, 1821. Monogram: „Albo Wolność Albo Śmierć” -
Aktualna flaga Grecji – dziewięć pasów symbolizuje 9 sylab zdania „Wolność albo Śmierć”
Udział Polaków
Na tablicy, miejscu bitwy pod Petą (4 lipca 1822) jako polegli wymienieni są czterej oficerowie „Πολωνοί”. Polaków upamiętnia jedna z tablic grobowych przy pomniku filhellenów, w Ogrodzie Bohaterów w legendarnym dla walk niepodległościowych mieście Missolungi i groby polskich żołnierzy – filhellenów w Nafplio.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Opinia m.in. prof. Thanosa Veremisa, badacza historii nowożytnej państwowości, wyrażona w pracach Emeis oi Ellines oraz „1821 – Narodziny narodu i państwa” ; Θάνος Βερέμης, Γιάννης Κολιόπουλος – „1821 – Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ”, ISBN 978-960-482-044-3.
- ↑ Ocena prof. Thanosa Veremisa.
- ↑ Opinia m.in. prof. Thanosa Veremisa, badacza historii nowożytnej państwowości, wyrażona w pracach Emeis oi Ellines i „1821 – Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ” (1821 – Narodziny narodu i państwa).
- ↑ Porównaj okoliczności eksterminacji greckiej ludności wysp Chios, Psara, w całym okręgu Nausa, czy mieście Mesolongion oraz losy muzułmańskiej ludności Peloponezu, poruszone w haśle Tripoli (Grecja).
- ↑ a b Thanos Veremis – „1821 – Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΟΥΣ-ΚΡΑΤΟΥΣ” (1821 – Narodziny narodu i państwa).
- ↑ Σαν Σήμερα .gr Stała, Η Ναυμαχία της Ερεσσού , Σαν Σήμερα .gr (gr.).
- ↑ Ludwik Bazylow Historia Powszechna 1789–1918, s. 401.
- ↑ Stały przegląd historyczny „Σαν σήμερα” – O dacie jak dziś, zwyczajowo cytowany przez w codziennej greckiej prasie.
- ↑ Porównaj: Ian Grocholski – Floreat Europa in diversitate..., s. 45, wyd. Edilivre Editions, Paris 2007, ISBN 978-2-917135-78-5.
- ↑ strona internetowa o miejscowości Peta. traditionalvillages.gr. ., koło Arty, w zachodniej części Grecji. Zdjęcie nr 1 przedstawia tablicę pamiątkową z nazwiskami filhellenów, poległych tu w bitwie z wojskami tureckimi. Cztery z nazwisk opisane są jako „Polacy” i mimo greckiego zapisu, zachowują brzmienie zbliżone do polskiego: „Mirzewski, Kulsielewski, Milodowski, Dawronowski”. Ponieważ tablica ta przytacza niewiele nazwisk, a zdaniem prof. Thanosa Veremisa w tej bitwie poległo aż 400 filhellenów, zapewno chodzi o oficerów.
- ↑ inny z opisów. teleinfom.teiep.gr. . tej bitwy, przywołujący dane z konferencji o filhellenach, odbytej w gminie w roku 2007, jako „poległych Polaków” podaje personalia: „Miziewski, Aleksander Kusianowski”.
- ↑ Wywiad z archeologiem, Prof. Ewdoksią Papuci-Władyką – w heroonie w Mesolongi znajduje się grób Polaków, dowodzonych przez oficera Mirdzewskiego. Dwujęzyczny napis głosi „1826. Za Grecję i Polskę”.
- ↑ Το Μεσολόγγι υποδέχθηκε τους Πρέσβεις – Μεταφορά της Ιερής Εικόνας της Εξόδου (Φωτο-Video) | onairnews.gr — Fotoreportaż z uroczystości rocznicowych w Missolungi dokumentujący m.in. złożenie wieńców pod pomnikiem filhellenów – jego tablice zaświadczają o udziale w walce także Polaków. Dołączony do reportażu opis informuje o udziale m.in. Ambasadora R.P.. . . (gr.).
- ↑ Wydawnictwo „Zeszyty Informacyjne 2/39 Pułku Ewzonów”, przy opisie historycznych wydarzeń w Missolungi, w części: Κήπος των Ηρώων wymienia, jako oficerów – filhellenów przede wszystkim Niemców, Polaków, Włochów i Francuzów.. . .
- ↑ Beata Żółkiewicz: Polskie ślady w ziemi greckiej. Polska w Grecji. AthenianObserver.. . . (pol.).
- ↑ Polskie ślady w ziemi greckiej. „Kurier Ateński”. 699 (1083), 29.10-04.11.2009. Ateny.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}