Wyśmierzyce
W dzisiejszym świecie Wyśmierzyce to temat, który budzi duże zainteresowanie i debatę. Wraz z postępem technologii i zmianami w stylu życia, Wyśmierzyce stał się istotną kwestią, która ma wpływ na społeczeństwo jako całość. Z różnych perspektyw i badań przeanalizowano Wyśmierzyce i zaproponowano różne rozwiązania tego problemu. W tym artykule zagłębimy się w najważniejsze aspekty związane z Wyśmierzyce, badając jego przyczyny, konsekwencje i możliwe rozwiązania. Dodatkowo zbadamy znaczenie Wyśmierzyce w różnych kontekstach, od poziomu osobistego po wpływ globalny.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Kościół św. Teresy z Ávili w Wyśmierzycach | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1338-1869, 1922 | ||
| Burmistrz |
Wojciech Sępioł | ||
| Powierzchnia | |||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Strefa numeracyjna |
+48 48 | ||
| Kod pocztowy |
26-811 | ||
| Tablice rejestracyjne |
WBR | ||
Położenie na mapie gminy Wyśmierzyce  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||
Położenie na mapie powiatu białobrzeskiego  | |||
 51°37′30″N 20°48′48″E/51,625000 20,813333
| |||
| TERC (TERYT) |
1401064 | ||
| SIMC |
0974044 | ||
Urząd miejski ul. Mickiewicza 7526-811 Wyśmierzyce | |||
| Strona internetowa | |||
Wyśmierzyce – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie białobrzeskim, położone w Dolinie Białobrzeskiej na prawym brzegu Pilicy.
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Wyśmierzyce oraz parafii rzymskokatolickiej św. Teresy z Ávili.
Wyśmierzyce leżą na terenie historycznego Zapilicza należącego do Mazowsza. Miasto zostało założone w 1338 roku. Było miastem duchownym.
W latach 1973–2017 (pomijając rok 1993 kiedy miastem stało się zaludniające się Borne Sulinowo) Wyśmierzyce były najmniejszym pod względem ludności miastem Polski; 31 grudnia 2014 liczyły 921 mieszkańców, a rok później 924 osoby. Status najmniejszego miasta Polski utraciły 1 stycznia 2018, kiedy to status miasta odzyskała Wiślica w województwie świętokrzyskim z 503 mieszkańcami, wypierając Wyśmierzyce o 45% (Natomiast od 1 stycznia 2019 roku najmniejszym miastem w Polsce jest Opatowiec liczący 330 mieszkańców). W 2024 roku Wyśmierzyce są już zaledwie czternastym najmnieszym miastem Polski.
Lokalny ośrodek rolniczo-usługowy. Przez miasto przebiega droga krajowa nr 48 (Tomaszów Mazowiecki – Kock).
Położenie
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 16,84 km².
Wyszemierzyce, będące własnością duchowną, położone były w drugiej połowie XVI wieku w powiecie wareckim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego. W drugiej połowie XVIII wieku Wyśmierzyce leżały w województwie sandomierskim, w ramach którego stanowiły część ziemi radomskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. radomskiego, zaś przed czerwcem 1975 do woj. kieleckiego.
Demografia
Toponimia
Do końca XVII wieku nazwa brzmiała Wyszemierzyce, o czym świadczą zapiski z 1398 (Vyszemierzice) i 1576 (Wyssemierzyce). Nazwa ta pochodziła od imienia Wyszemir, nosiła ją osoba poświadczona przez źródła historyczne. Zmiana nazwy na obecną nastąpiła poprzez zanik nieakcentowanego -e-, i przejście grupy spółgłoskowej -szm'- w -śm'-.
Historia
Osada otrzymała prawa miejskie 12 grudnia 1338, które utraciła po upadku powstania styczniowego w 1869.
W 1378 powstała parafia wyśmierzycka. W 1657 wojska siedmiogrodzkie księcia Jerzego II Rakoczego zniszczyły doszczętnie Wyśmierzyce. W 1808 ówczesny zaborca austriacki sprzedał Wyśmierzyce Józefowi Teodorowi Makomaskiemu. W 1809 zostają włączone do departamentu radomskiego Księstwa Warszawskiego. 19 grudnia 1889 urodził się tam błogosławiony ks. prof. dr hab. Franciszek Rosłaniec (obecny patron miasta). Wyśmierzyce odzyskały prawa miejskie 1 lipca 1922.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w maju 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 900 Żydów. We wrześniu 1942 zostali wywiezieni do getta w Białobrzegach, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II i tam zamordowani.
Zabytki
- Kościół św. Teresy z Ávili z drugiej połowy XIX wieku.
- Organistówka z połowy XIX wieku.
- Dzwonnica z XIX wieku (rekonstrukcja).
Edukacja
- Publiczna Szkoła Podstawowa
- Publiczne przedszkole
Sport
W mieście, od 1965 roku, działa klub piłki nożnej, MKS Wyśmierzyce, grający w A klasie.
Burmistrzowie Wyśmierzyc
_(5).jpg)
- Marek Bielewski (1990-1998) i (2014-2018)
- Władysław Jasiński (1998-2014)
- Wojciech Sępioł (od 2018)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku , Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 .
- ↑ Stanisław Pazyra, Geneza i rozwój miast mazowieckich, Warszawa 1959, s. 112.
- ↑ Polska XVI wieku, t. V Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
- ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. (strona 77).
- ↑ Miasta najmniejsze pod względem liczby ludności. stat.gov.pl. ..
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2009 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 20 sierpnia 2009, ISSN 1505-5507 .
- ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
- ↑ Janusz Woliński, Jerzy Michalski, Emanuel Rostworowski (red.): Materiały do dziejów Sejmu Czteroletniego, tom V. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1964, s. 443.
- ↑ Sebastian Piątkowski (red.): Z dziejów Radomia i regionu radomskiego w XVIII i XIX wieku. Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom 1997, s. 7.
- ↑ Wyśmierzyce w liczbach , Polska w liczbach (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Bank Danych Lokalnych Ostatnia aktualizacja: 2015-05-25.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich , 1987, s. 273. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Dz.U. z 1922 r. nr 47, poz. 412.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 348.
Linki zewnętrzne
- Wyśmierzyce, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 110.
- Siedziba gminy: Wyśmierzyce
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Osada leśna | |
| Integralne. części wsi |
|
