Schizofrenia | |
---|---|
Uporczywe zaburzenia urojeniowe | |
Psychozy afektywne | |
Inne |
W dzisiejszym świecie Zaburzenia urojeniowe to temat, który przyciągnął uwagę wielu osób. Od wpływu na społeczeństwo po wpływ na kulturę popularną, Zaburzenia urojeniowe stał się częstym tematem rozmów na całym świecie. Wraz z szybkim rozwojem technologii i postępującą globalizacją, Zaburzenia urojeniowe zyskał znaczącą rolę w codziennym życiu ludzi. W tym artykule przyjrzymy się bliżej wpływowi Zaburzenia urojeniowe na różne aspekty społeczeństwa i zbadamy, jak ukształtował on świat, w którym żyjemy. Poprzez szczegółową analizę staramy się rzucić światło na wiele aspektów Zaburzenia urojeniowe i jego ewolucję w czasie.
Klasyfikacje | |
ICD-10 | |
---|---|
DSM-IV |
297.1 |
MeSH |
Zaburzenia urojeniowe (dawniej paranoja prawdziwa, obłęd, z grec. ἡ παράνοια „szaleństwo”, obłęd, παρά „obok, poza” i νοῦς „rozum, sens”) – rzadkie zaburzenie psychiczne z grupy psychoz, w przebiegu którego chory doświadcza urojeń, bez współwystępujących poważnych zaburzeń myślenia, nastroju, omamów bądź wyraźnego spłycenia afektu. Struktura osobowości osoby dotkniętej tym zaburzeniem pozostaje zachowana. Urojenia mogą być usystematyzowane, możliwe do zaistnienia (np. dotyczące bycia napadniętym, zdrady partnera) bądź irracjonalne. Pomimo występowania urojenia bądź urojeń, ludzie dotknięci zaburzeniem urojeniowym nadal mogą angażować się towarzysko i prawidłowo funkcjonować, a ich zachowanie wcale nie musi odbiegać od normy. Jednakże zmaganie się z pomysłami podsuwanymi przez urojenia może mieć także negatywny wpływ na każdy aspekt ich życia.
Do postawienia diagnozy konieczne jest, by omamy słuchowe i wzrokowe nie były zbyt nasilone, jednak omamy węchowe i dotykowe powiązane tematycznie z urojeniem mogą być obecne. Urojenia nie mogą być wywołane przez narkotyki, leki bądź chorobę ogólnoustrojową, a ponadto zaburzenie urojeniowe nie może być zdiagnozowane u osoby, u której uprzednio prawidłowo zdiagnozowano schizofrenię. Urojenia mogą wystąpić także w przebiegu wielu innych chorób psychicznych, zwłaszcza w innych zespołach psychotycznych. Osoba z zaburzeniami urojeniowymi może być wysoko funkcjonująca w codziennym życiu.
Zarówno twórcy DSM-V jak i psycholodzy są zgodni co do tego, że osobiste przekonania powinny być poddawane ocenie z wielkim szacunkiem dla kulturowych i religijnych odmienności, ponieważ wierzenia szeroko akceptowane przez niektóre kultury mogą być uznane za urojenia przez inne społeczności.
Zarówno w klasyfikacji ICD-10 jak i DSM-V odchodzi się od stosowania określenia „zespół paranoiczny” na zaburzenia urojeniowe (w obecnej klasyfikacji ICD-10 są one określane jako uporczywe zaburzenia urojeniowe). Według najnowszej nomenklatury słowo „paranoja” odnosi się wyłącznie do zaburzeń o charakterze przekonań i urojeń prześladowczych. Z tego też powodu przymiotnik „paranoiczny” powinien być stosowany tylko do opisu usystematyzowanych, możliwych do zaistnienia urojeń prześladowczych, a „paranoidalny” – do opisu irracjonalnych urojeń prześladowczych (np. jako elementu schizofrenii paranoidalnej).
Czasem na podstawie tematu urojeń, u pacjenta można postawić diagnozę specyficznego typu zaburzenia urojeniowego. DSM wymienia 7 typów urojeń:
Poniższe symptomy mogą wskazywać na obecność zaburzeń urojeniowych u chorego:
Dla zaburzeń urojeniowych dodatkowo jest charakterystyczne:
Należy jednak mieć na uwadze, że jeśli jakaś osoba negując prawdę, doprowadzi do stanu, w którym ofiara ma wątpliwości co do własnej percepcji i nie jest pewna, czy jej myśli nie są urojeniami, mamy do czynienia z tzw. gaslightingiem.
Zaburzenia urojeniowe są w medycynie rozpoznawane dość rzadko, jednak wielu autorów skłania się ku przypuszczeniu, że jest to stan patologiczny występujący znacznie częściej, niż wynika to z oficjalnych statystyk. Wynika to z tego, że w chorobie tej doznawane przez chorego urojenia są na tyle prawdopodobne, że otoczenie traktuje to raczej jako cechę charakteru, niż chorobę. Można pokusić się o stwierdzenie, że każdy zna jakąś osobę, która ma pewne poglądy nie oparte na żadnych przesłankach, które podzielałoby otoczenie i w tych poglądach jest niewzruszona. Choć wszyscy wokół uważają, że poglądy tej osoby są niezwykłe, to jednak wskutek częstego faktu, że człowiek ten właściwie wypełnia swoje role społeczne (pracownika, ojca/matki, kolegi itp.) urojenia paranoiczne nie są uważane przez innych za chorobowe.
Reakcja paranoiczna czasem dotyka osoby głuche i niedosłyszące (zaburzenia homilopatyczne), u których zaburzenie powoduje zła komunikacja z innymi osobami, niepewność co do ich intencji. Reakcji sprzyjają także zaburzenia osobowości, sytuacja nagłego lub przewlekłego stresu psychologicznego, nadużywanie alkoholu, izolacja (np. więzienna, przez barierę językową, w trakcie samotnych, wielomiesięcznych wypraw).
Schizofrenia – zespół, w którym urojenia nie tworzą spójnego systemu, często są to urojenia wpływu lub owładnięcia. Występują również halucynacje, zaburzenia jaźni i toku myślenia. Ponadto u pacjenta występują dodatkowo objawy negatywne takie jak deficyty myślenia, uczuć i motywacji, wahania nastroju i inne. Jednym z typowych objawów towarzyszących schizofrenii jest automatyzm psychiczny (Zespół Kandinskiego-Clérambaulta), który łączy cechy zaburzeń urojeniowych, przede wszystkim urojenia kierowania i owładnięcia, z automatyzmami psychicznymi takimi jak:
Zaburzenia schizoafektywne – W epizodzie chorobowym jednocześnie występują zarówno objawy psychotyczne, jak i afektywne (o co najmniej umiarkowanym nasileniu).
Depresja psychotyczna (Epizody depresji z objawami psychotycznymi) – ciężki epizod depresji, przebiegający z silnie obniżonym, depresyjnym nastrojem, do którego dołączają urojenia i omamy (podobne do występujących w schizofrenii). Może wystąpić w przebiegu zarówno choroby afektywnej jednobiegunowej jak i dwubiegunowej.
Osobowość paranoiczna – zaburzenie osobowości, w którym występuje chłód emocjonalny, wycofywanie się z kontaktów z innymi, wrogość, nadmierna podejrzliwość, nadmierna wrażliwość na lekceważenie i krytykę, niezdolność do wybaczania urazy.
Parafrenia (zespół parafreniczny) – praktycznie już nieużywany termin definiowany jako zespół urojeniowy z urojeniami o strukturze pośredniej między zaburzeniami urojeniowymi a schizofrenią paranoidalną, przy względnie zintegrowanej osobowości lub jako kategorię zbliżoną do schizofrenii o bardzo późnym początku.