Zamek w Dębnie

W tym artykule zajmiemy się Zamek w Dębnie z różnych perspektyw, aby zaoferować wszechstronną i wzbogacającą wizję tego tematu lub postaci. W następujący sposób zbadamy jego znaczenie w dzisiejszym społeczeństwie, a także jego wpływ w różnych obszarach, takich jak kultura, gospodarka, polityka i życie codzienne. Ponadto zagłębimy się w jego ewolucję w czasie, znaczenie historyczne i wpływ w różnych kontekstach. Poprzez szczegółową analizę staramy się zapewnić głębsze i bardziej krytyczne zrozumienie Zamek w Dębnie, aby zachęcić do konstruktywnej i świadomej refleksji na temat tego tematu lub postaci.

Zamek w Dębnie
Symbol zabytku nr rej. 29 z 20.04.1968: zamek, park; alejka parkowa, nr rej.: A-108/M z 14.09.2007
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

32-852 Dębno 189

Położenie na mapie gminy Dębno
Mapa konturowa gminy Dębno, blisko centrum u góry znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Dębnie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Dębnie”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Dębnie”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Dębnie”
Ziemia49°57′51,26″N 20°42′56,09″E/49,964239 20,715581
Zamek w Dębnie, widok na południową stronę
Zamek Dębno z lotu ptaka

Zamek w Dębniepóźnogotycka budowla wzniesiona w latach 1470–1480 przez kanclerza wielkiego koronnego, kasztelana krakowskiego Jakuba z Dębna.

Historia

Zanim powstała murowana budowla, w miejscu tym stała drewniano-ziemna warownia założona na planie owalu o wymiarach 30 x 60 m, otoczona fosą i wałem ziemnym, prawdopodobnie należąca do komesa Świętosława z rodu Gryfitów, kasztelana wiślickiego, któremu Dębno nadał Bolesław Wstydliwy w 1274 r. Później wsią i warownią władali Pobogowie, natomiast około połowy XIV wieku Dębno przeszło w ręce wpływowego rodu Odrowążów. Jakub z Dębna herbu Odrowąż zainicjował i sfinansował budowę zamku takiego, jaki można oglądać współcześnie.

W 1586 roku zamek przeszedł renowację w stylu renesansowym. Jego właścicielem był wówczas Węgier Franciszek Wesselényi, sekretarz króla Stefana Batorego. Wesselényi, który otrzymał zamek w drodze darowizny, zlecił prace budowlane aktywnemu w Krakowie i okolicach murarzowi Janowi de Simoni. Kolejna przebudowa miała miejsce pod koniec XVIII wieku, kiedy właścicielami byli członkowie rodziny Tarłów. Świadczą o tym data 1772 na barokowym portalu i umieszczony obok herb Topór. W tym czasie dobudowany został fragment północnego skrzydła. Zamek był na przestrzeni wieków kilkakrotnie remontowany przez zmieniających się właścicieli (po Tarłach byli nimi kolejno Lanckorońscy, Rogawscy, Rudniccy, Spławscy i Jastrzębscy), jednak te prace renowacyjne nie zmieniły jego ogólnego wyglądu i pierwotnej charakterystycznej bryły budowli.

W 1945 roku zamek przejęły władze państwowe. W latach 1970–1978 przeszedł gruntowną renowację, a od 1978 roku mieści się w nim oddział Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie.

Architektura

Dębińska rezydencja, której ściany zbudowano z cegły w wątku polskim, a fundament z głazów narzutowych, ma kształt nieregularnego czworoboku i składa się z czterech prostokątnych, dwukondygnacyjnych segmentów tworzących wewnętrzny, trapezoidalny, dziedziniec ze studnią. Wejście prowadzi przez wspomniany barokowy portal. Jedynym połączeniem budynków był drewniany ganek obiegający skrzydła zamku. Komnaty na piętrze, bogato wyposażone, należały do właścicieli, parter zajmowała służba. We wschodniej części widoczne są dwa wykusze z siedziskami, oświetlone oknami z ozdobnymi maswerkami. Ściany zewnętrzne pokryte są geometrycznymi wzorami i tarczami herbowymi z Pogonią, Odrowążem i Orłem. Wieżyczki znajdujące się w skrzydle zachodnim wykończone machikułami, chociaż wyglądem przypominają solidne wieże zamkowe, są – z racji swoich niewielkich rozmiarów – bardziej elementem dekoracyjnym niż obronnym. Z renesansowych dekoracji pozostały opaski okienne w technice sgraffitowej i kilka portali. Od wschodniej strony przystawiona była kaplica, którą zburzono w 1777 r.

Przypisy

  1. a b L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm: Leksykon zamków w Polsce. Warszawa: Arkady, 2012, s. 155. ISBN 978-83-213-4158-3.
  2. a b muzeum ↓.

Bibliografia