Çatak
Bu makalede, Çatak konusunu inceleyip derinlemesine inceleyeceğiz ve bunun toplumun çeşitli yönleri üzerindeki etkisini inceleyeceğiz. Çatak son yıllarda ilgi ve tartışma konusu olmuştur ve günümüz dünyasında önemi artmaya devam etmektedir. Ayrıntılı analiz yoluyla Çatak'in hem olumlu hem de olumsuz yönlerini, farklı bağlamlardaki etkisini ve çevremizdeki değişiklikleri nasıl şekillendirdiğini ve yönlendirdiğini inceleyeceğiz. Günlük hayatımızı bu kadar etkileyen bu konuya eleştirel ve objektif bir bakış açısıyla ışık tutmaya çalışıyoruz.
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Şubat 2013) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Çatak | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Van |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mehmet Erdem AKBULUT |
| • Belediye başkanı | Abdurrahman Şeylan (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2173 km² |
| Rakım | 1512 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 20,937 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 20.337 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 432 |
| İl plaka kodu | 65 |
Resmî site http://www.catak.bel.tr/ | |
Çatak (Kürtçe: Şax), Van ilinin bir ilçesidir.
Tarihçe
İlçenin esas adı olan Şatak veya Şatakh 1960 yılına dek kullanılmış, daha sonra Türkçe anlam yüklenerek Çatak adı verilmiştir. Eski bir Ermeni yerleşimi olan yörenin adı en erken 870 yılı civarında yazılmış olan Ermenice vekayinamelerde geçer. 7. yüzyıl ortalarından itibaren bir müddet Arap egemenliği altında kalmış, 10. ve 11. yüzyılda Van'da bulunan Vaspuragan Ermeni krallığı/beyliği döneminde gelişerek çok sayıda kilise ve kale ile donatılmıştır. Herhangi bir tarihte Bizans egemenliğine girmemiştir.
Çeşitli Türk ve Moğol istilalarından çok etkilenmeyen bölge, 1350 yılı dolayında güçlenen Hakkâri Beyliği’nin kontrolüne girmiştir. 1548 yılındaki Osmanlı-İran savaşından sonra teorik olarak Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti altına girmiş ise de Osmanlı merkezi idari sistemi 19. yüzyıl ortalarına dek kurulamamış, dolayısıyla Osmanlı egemenliği daha çok kâğıt üzerinde kalmıştır.
İlçe merkezinin eski adı Tağ veya Tağı Hakkari olup, 1865 yılında kaza (ilçe) teşkilatı kurulduğunda merkez olarak seçilmiştir.
Osmanlı Devleti bu dağlık bölgede egemenliğini kurarken bölgedeki çeşitli Kürt unsurlardan faydalanmıştır. Kürt ve Ermeni halk arasında gitgide artan gerginlik, 1895'te çok sayıda Ermeni'nin öldürülmesi ve Çatak'taki Ermeni köylerinden çoğunun boşalarak Kürt aşiretlerin eline geçmesiyle sonuçlanmıştır.
İlçede giderek sayıları azalan Ermeniler 1915 olaylarında daha da eksilmiştir. 1915 olayları sırasında bazı Çataklılar şimdiki Karşıyaka ile Alaçam Mahallelerini ele geçirerek Ermenilerin İlçeyi terk etmeleri için zemin hazırlamışlardır.
1915-1916 ve tekrar 1916-1918 döneminde Çatak ilçesi Rus işgaline uğramıştır. İşgal sırasında Rus ordusuna bağlı bazı Ermeni milis kuvvetleri Çatak'ta terör yaratmış, Kürt halktan bazı kişileri öldürmüşlerdir. 1917 yılında Rusya'da çıkan ihtilal ile Çarlık idaresi devrilip yerine Bolşevik idaresi kurulunca, Rusya yurdumuzdaki askeri birliklerini çektiği sırada Ermenilerin bir kısmı İran’a bir kısmı Rusya’ya, bir kısmı da Irak’a olmak üzere İlçeyi terk etmişlerdir.
İlçenin sınırlarında tarihi eser olarak Ermeni yapımı olan üç kemer köprü vardır. Bu köprülerden birisi ilçenin içerisinde olup Sorkin Çayı üzerinde geçit vermekte ve hâlen kullanılmaktadır. Diğer iki köprü Hurkan ve Zırıl, Norduz Deresi üzerinde olup, dere üzerinde hâlen geçit veren yerlerdir.
Tırşin'de büyük taşlar üzerine yapılmış kaya resimleri bulunmaktadır.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 3.392 | 147 | 3.245 |
| 1935 | 7.527 | 190 | 7.337 |
| 1940 | 6.261 | 331 | 5.930 |
| 1945 | 7.408 | 340 | 7.068 |
| 1950 | 8.621 | 427 | 8.194 |
| 1955 | 9.599 | 549 | 9.050 |
| 1960 | 12.184 | 688 | 11.496 |
| 1965 | 14.268 | 1.603 | 12.665 |
| 1970 | 16.415 | 1.868 | 14.547 |
| 1975 | 20.126 | 2.366 | 17.760 |
| 1980 | 22.225 | 2.442 | 19.783 |
| 1985 | 24.869 | 2.931 | 21.938 |
| 1990 | 21.755 | 4.270 | 17.485 |
| 2000 | 23.816 | 5.892 | 17.924 |
| 2007 | 24.152 | 6.402 | 17.750 |
| 2008 | 25.716 | 6.163 | 19.553 |
| 2009 | 24.875 | 6.333 | 18.542 |
| 2010 | 25.127 | 6.978 | 18.149 |
| 2011 | 24.398 | 6.630 | 17.768 |
| 2012 | 23.750 | 6.542 | 17.208 |
| 2013 | 23.440 | 23.440 | veri yok |
| 2014 | 22.465 | 22.465 | veri yok |
| 2015 | 21.780 | 21.780 | veri yok |
| 2016 | 21.251 | 21.251 | veri yok |
| 2017 | 20.696 | 20.696 | veri yok |
| 2018 | 20.937 | 20.937 | veri yok |
| 2019 | 20.592 | 20.592 | veri yok |
| 2020 | 20.337 | 20.337 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2015.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çatak Nüfusu - Van". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Van Çatak Nüfusu". nufusune.com.
 | Van ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkiye'deki bir ilçe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |